Ślepota rzeczna

Onchocerkoza
onchocercosis
Ilustracja
ICD-10B73
DiseasesDB9218

Ślepota rzeczna (onchocerkoza, ang. onchocerciasis, river blindness) – występująca w Afryce choroba, odmiana filariozy. Onchocerkoza to choroba wywoływana przez zakażenie robakiem pasożytniczym Onchocerca volvulus[1]. Objawy obejmują ostry świąd, guzy podskórne i utratę wzroku[1]. To najczęstsza zakaźna przyczyna ślepoty zaraz po jaglicy[2].

Dorosłe osobniki filarii wywołujących onchocerkozę.
Cykl życiowy filarii.

Etiologia i diagnoza

Robak pasożytniczy rozprzestrzenia się w wyniku ukąszenia meszek z gatunku Simulium[1]. Zazwyczaj do wystąpienia zakażenia konieczne jest kilka ukąszeń[3]. Owady te zamieszkują obszary przyrzeczne, od czego choroba bierze swoją nazwę[2]. Po zakażeniu robakiem w organizmie człowieka rozwijają się larwy, które następnie przemieszczają się do skóry[1]. Dzięki temu mogą zainfekować kolejną meszkę, która ugryzie chorego[1]. Istnieje wiele sposobów diagnozowania choroby: umieszczenie biopsji skóry w roztworze fizjologicznym i obserwowanie pojawienia się larw; poszukiwanie larw gołym okiem; szukanie dorosłych robaków w podskórnych guzkach[4].

Zapobieganie i leczenie

Lekiem z wyboru w leczeniu onchocerkozy jest iwermektyna w jednorazowej dawce 150 mg/kg masy ciała p.o.; leczenie należy powtarzać co 6–12 miesięcy. Poraża on pasożyty przez otwarcie kanałów chlorkowych. Zabija głównie mikrofilarie, ale wykazuje ograniczone działanie wobec dorosłych postaci robaków (aczkolwiek może zapobiegać uwalnianiu mikrofilarii przez samice nicieni). Inną metodą jest operacyjne usunięcie dorosłych robaków (nodulektomia).

Szczepionka przeciwko chorobie nie istnieje[1]. Zapobieganie zachorowaniu sprowadza się do unikania ukąszeń meszek[5]. Może to obejmować korzystanie z repelentów i noszenie odpowiednich ubrań[5]. Inne działania mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się choroby polegają na zmniejszaniu populacji meszek przez opryski za pomocą insektycydów[1]. Wysiłki mające prowadzić do eradykacji choroby opierają się na leczeniu całych grup ludzi wdrażanym w niektórych regionach świata regularnie dwa razy do roku[1]. Do leczenia osób zakażonych używa się iwermektyny podawanej w odstępach od sześciu do dwunastu miesięcy[1][6]. Takie leczenie zabija larwy, ale nie dorosłe robaki[7]. Doksycyklina, lek zabijający bakterie Wolbachia zamieszkujące pasożyta, zdaje się osłabiać robaki i również bywa zalecany w leczeniu[7]. Stosuje się również chirurgiczne usuwanie podskórnych guzów[6].

Epidemiologia i historia

Liczbę osób zakażonych ślepotą rzeczną szacuje się na 17–25 milionów, spośród których około 0,8 miliona przynajmniej w pewnym stopniu utraciło wzrok[3][7]. Do większości zakażeń dochodzi w Afryce subsaharyjskiej, choć przypadki zachorowań odnotowano również w Jemenie oraz odizolowanych regionach Ameryki Środkowej i Południowej[1]. W 1915 r. lekarz Rodolfo Robles po raz pierwszy powiązał robaka z chorobą oczu[8]. Światowa Organizacja Zdrowia kwalifikuje ją jako zaniedbaną chorobę tropikalną[9].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i j Onchocerciasis Fact sheet N°374. W: World Health Oragnization [on-line]. March 2014. [dostęp 2014-03-20].
  2. ↑ a b Onchocerciasis (also known as River Blindness). W: Parasites [on-line]. CDC, 2013-05-21. [dostęp 2014-03-20].
  3. ↑ a b Parasites – Onchocerciasis (also known as River Blindness) Epidemiology & Risk Factors. W: CDC [on-line]. 2013-05-21. [dostęp 2014-03-20].
  4. ↑ Onchocerciasis (also known as River Blindness) Diagnosis. W: Parasites [on-line]. CDC, 2013-05-21. [dostęp 2014-03-20].
  5. ↑ a b Onchocerciasis (also known as River Blindness) Prevention & Control. W: Parasites [on-line]. CDC, 2013-05-21. [dostęp 2014-03-20].
  6. ↑ a b Patrick Murray: Medical microbiology. Wyd. 7th. Philadelphia: Elsevier Saunders, 2013, s. 792. ISBN 978-0-323-08692-9.
  7. ↑ a b c Gary W. Brunette: CDC Health Information for International Travel 2012 : The Yellow Book. Oxford University Press, 2011, s. 258. ISBN 978-0-19-983036-7.
  8. ↑ 9. Filariasis. W: Lok, James B., Walker, Edward D., Scoles, Glen A.: Medical entomology. Bruce F. Eldridge, John D. Edman, J. Edman. Wyd. Revised. Dordrecht: Kluwer Academic, 2004, s. 301. ISBN 978-1-4020-1794-0.
  9. ↑ Reddy M, Gill SS, Kalkar SR, Wu W, Anderson PJ, Rochon PA. Oral drug therapy for multiple neglected tropical diseases: a systematic review. „JAMA”. 298 (16), s. 1911–24, October 2007. DOI: 10.1001/jama.298.16.1911. PMID: 17954542. 

Bibliografia

  • Inwazje i choroby pasożytnicze. W: Zbigniew Pawłowski: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Zdzisław Dziubek (red.). Wyd. wydanie III uaktualnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003, s. 496-497. ISBN 83-200-2748-9.
  • Leki przeciw robaczycom. W: Ernst Mutschler: Kompendium farmakologii i toksykologii Mutschlera. Włodzimierz Buczko (red.). Wyd. wydanie II. Wrocław: Wydawnictwo MedPharm Polska sp. z o.o., 2011, s. 411. ISBN 978-83-62283-81-1.

Media użyte na tej stronie

Onchocerca volvulus emerging from a black fly.jpg
Adult Black Fly (Simulium yahense) with (Onchocerca volvulus) emerging from the insect's antenna. The parasite is responsible for the disease known as en:River Blindness in Africa. Sample was chemically fixed and critical point dried, then observed using conventional scanning electron microscopy.

Magnified 100X.

(SEM) Plate #04999.
Onchocerca volvulus 01.jpg

Photomicrograph (glycerine mount) of the microfilarial pathogen en:Onchocerca volvulus in its larval form.

Obtained from the CDC Public Health Image Library.

Image credit: CDC/Ladene Newton (PHIL #4637), 1975.
Life Cycle of Onchocerca volvulus PLoS Medicine.jpg
Autor: Giovanni Maki, derived from a CDC image at http://www.dpd.cdc.gov/dpdx/HTML/Filariasis.htm, Licencja: CC BY 2.5
The life cycle of Onchocerca volvulus, a parasitic worm which causes river blindness