Ślesin (województwo kujawsko-pomorskie)

Artykuł

53°9′52″N 17°42′16″E

- błąd

38 m

WD

53°10'N, 17°41'E, 53°9'54.50"N, 17°42'9.29"E

- błąd

20528 m

Odległość

1726 m

Ślesin
wieś
Ilustracja
Droga we wsi
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

nakielski

Gmina

Nakło nad Notecią

Sołectwo

Ślesin

Liczba ludności (III 2011)

2254[1]

Strefa numeracyjna

52

Kod pocztowy

89-121

Tablice rejestracyjne

CNA

SIMC

0092539

Położenie na mapie gminy Nakło nad Notecią
Mapa konturowa gminy Nakło nad Notecią, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Ślesin”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Położenie na mapie powiatu nakielskiego
Mapa konturowa powiatu nakielskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Ślesin”
Ziemia53°09′52″N 17°42′16″E/53,164444 17,704444

Ślesinwieś w Polsce położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie nakielskim, w gminie Nakło nad Notecią.

Podział administracyjny

W latach 1934–1954 i 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Ślesin. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bydgoskim.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 2254 mieszkańców[1]. Jest drugą co do wielkości miejscowością gminy Nakło nad Notecią.

Położenie

Wieś Ślesin (dawniej: Śleszyn, Slesis) oddalona od centrum Bydgoszczy o 22 km, położona jest na wysokości 85–100 m n.p.m., przy drodze, którą kiedyś nazywano Berlinką (bity trakt, łączący Bydgoszcz i Berlin). Aktualnie nie jest to jedyna droga łącząca wymienione miasta, niegdyś jednakże jej istnienie ułatwiało komunikację z wieloma ośrodkami państwa pruskiego i jego aglomeracją centralną. Duże znaczenie komunikacyjne Berlinki osłabło nieco w 2. połowie XIX stulecia. Wybudowana w tym czasie (lipiec 1851 r.)[2] linia kolejowa Bydgoszcz-Piła oraz stacja w Ślesinie wpłynęła na znaczną zmianę w zakresie możliwości transportowych.

Ślesin graniczy z Minikowem (odległość: 2,7 km), Trzeciewnicą (4,5 km), Gumnowicami (3,6 km), Kazinem (2,1 km), Gabrielinem (2,4 km) oraz niejako pośrednio z Gorzeniem (4,5 km) i Samsiecznem (6,4 km).

Historia

W Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego podano, że wieś od chwili powstania należała do rodu Nałęczów, a pierwszym znanym właścicielem był Sułko (1311 r.). Jako właścicieli kolejnych wymienia się: podczaszego bydgoskiego Deresława (1426 r.) i chorążego bydgoskiego Mikołaja (1452 r.). W roku 1489 Ślesin należał do Witosławskich, następnie przeszedł w ręce Mikołaja Mścigłówki, któremu w roku 1497 skonfiskowano majątek. Ślesin wraz z Sucharami i Samsiecznem przekazany został staroście nakielskiemu Pałuce Janowi Starszemu z Donaborza. W roku 1510 Jan i Bartłomiej Stefkowie ze Ślesina nabyli działy od kasztelana lądzkiego i Łukasza Górki. W roku 1652 podarował go wraz z Minikowem i Górzynem jezuitom. Tym ostatnim kilka lat później, w wyniku sekularyzacji zakonu, darowany majątek odebrano. Niedługo potem Ślesin przeszedł w ręce Potulickich.

W roku 1866, jak zaznaczono w archiwum parafialnym, panowała na obszarze dóbr ślesińskich cholera. Od 4 czerwca do 9 października zmarło na nią ogółem 90 parafian: ze Ślesina – 53, Kazina – 16, Ugody – 3, Samsieczna – 12, Potulic – 1, Smolar – 1, Minikowa – 2, Nidoli – 1, Gorzenia – 1.

Pomimo nieszczęścia, którego parafia doświadczyła, liczba jej mieszkańców ciągle wzrastała – pod koniec XIX wieku liczyła 1190 dusz. Historia parafii w pierwszych latach XX stulecia jest słabo zaznaczona w tekstach i dokumentach źródłowych. Fakt ten można usprawiedliwić chaosem związanym z wielką historią docierającą w opłotki, z polityką poprzedzającą wybuch pierwszej wojny światowej i samą wojną.

Pewnym świadectwem zaangażowania mieszkańców Ślesina w politykę i działania wojenne jest znaleziony w dokumentach parafialnych wiersz odnoszący się do roku 1918. Niestety nie wiadomo, kiedy powstał. Znany jest wprawdzie autor i czas, którego dotyczy (powstanie ślesińskie 1918 r.), lecz nie ma danych związanych z zapisem w archiwach ślesińskich (tekst autorski czy przepisany).

W roku 1960 powstała w Ślesinie kaplica pod wezwaniem św. Stanisława Kostki.

Z nowym rokiem szkolnym 1960/1961 władze państwowe zabroniły nauczania religii w szkołach. W okresie jesiennym prowadzono zajęcia w kościele, zimą ze względu na przenikliwy chłód było to niemożliwe. Ówczesny proboszcz ksiądz Szczepan Kowalski, szukając wyjścia z trudnej sytuacji, postanowił zrezygnować ze swojego pokoju gościnnego na plebanii i uczynić z niego kaplicę.

Ślesiński kościół

Kościół
Ołtarz główny
Stacja PKP Ślesin
Widok ze Ślesina na stawy w Dolinie Kanału Bydgoskiego
Kościół – 1915 rok

Kościół został rozplanowany na rzucie prostokąta z wydłużonym zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Poziomy rzut przyziemia wykazuje jego jednonawową budowę z podwójnie dzielonym wejściem centralnym oraz osobnym, mieszczącym się niejako w przybudówce, wejściem dla obsługujących liturgię.

Historia parafii

Dokumentu erekcyjnego parafia nie posiada. Pierwszy kościół założyli i uposażyli prawdopodobnie w XIV wieku Nałęcze. Parafia pod wezwaniem św. Mikołaja założona przy lokacji wsi na prawie średzkim należała do mniejszych. W roku 1486 proboszczem był tu Mikołaj z Kościana. W tym okresie istniał w Ślesinie prawdopodobnie drugi, nowszy kościół pod wezwaniem Wszystkich Świętych, ufundowany przez dziedzica wsi Wojciecha Jackowskiego. Obecność drugiej świątyni potwierdza konflikt między wyżej wymienionym dziedzicem Wojciechem Jackowskim a plebanem. Proboszcz Mikołaj odmawiał odprawiania nabożeństw w nowym kościele. Dziedzic Jackowski zgłosił ów fakt władzom duchownym i domagał się obecności księdza w świątyni Wszystkich Świętych. Spór o sprawowanie posługi kapłańskiej rozsądził na korzyść proboszcza biskup Oleśnicki. Z czasem stary kościół podupadł i został rozebrany. Jego wezwanie – św. Mikołaja – jako pierwotne przeniesiono na kościół nowy.

W roku 1754 wojewodzic czernihowski, książę Aleksander Hilary Potulicki wystawił nową świątynię, która nawiązywała do tradycji drugiego kościoła ślesińskiego i nosiła nazwę Wszystkich Świętych. Kościół w niedługim czasie z nieznanych przyczyn spalił się. W miejsce starego Potuliccy wznieśli w roku 1779 nowy, któremu nadano pierwotne wezwanie św. Mikołaja. Reliktem poprzedniej świątyni pozostała do dziś chorągiewka na sygnaturze wieży z literami A.P. (Aleksander Potulicki) i datą 1754.

Sporządzony w 1859 roku rejestr dóbr ślesińskich dowodzi, że właścicielem Ślesina, Gorzenia oraz Minikowa był od roku 1825 hrabia Kazimierz Łukasz Guido Ignacy Potulicki. W skład dóbr pozostających własnością hrabiego wchodziły obok folwarku z kuźnią i karczmą, młynów, łąk, pastwisk, ogrodów, dróg, jezior i nieużytków, również kościół, cmentarz, plebania z przyległą do niej ziemią i budynkami gospodarczymi oraz szpital.

Zabytki parafii

  • Konsola z rzeźbą Matki Boskiej, umieszczona na zewnętrznej ścianie kościoła. Osłonięta jest daszkiem wspartym na czterech kolumnach z półkolistą arkadą, zdobioną ornamentem skokowym, skierowana w stronę wschodu słońca.
  • Krzyż z ukrzyżowanym Jezusem, widniejący przed ołtarzem, na samej górze kościoła.
  • Spośród wielu znajdujących się w kościele obrazów najcenniejsze wydaje się namalowane w II połowie XVII wieku płótno przedstawiające św. Antoniego Padewskiego, na którym znalazły się herby: własny – Damiana Garczyńskiego, chorążego poznańskiego, oraz Wieniawa – złożony prawdopodobnie przez jego drugą żonę, Ludwikę z Leszczyńskich. Obraz z powodu zniszczenia został w 1968 roku oddany renowacji.
  • Zarówno w prezbiterium, jak i w nawie znajdują się bogato zdobione stalle datowane na początek XVII wieku. Zdobienia zachowały się, co prawda fragmentarycznie, a spod przemalówek prześwitują zarysy św. Franciszka, Norberta i Wojciecha.
  • Duże znaczenie liturgiczne i jednocześnie zdobnicze spełnia pochodząca z 1889 roku Droga Krzyżowa. Powstała ona za czasów sprawowania posługi duszpasterskiej przez księdza Michała Zgierskiego.
  • Chór muzyczny został wkomponowany w zachodnią część nad kruchtą i częścią nawy głównej. Wsparto go na czterech sfazowanych słupach z profilowanymi zastrzałami i trójbocznie wypchniętym parapetem.
  • Historyczną wartość posiadają pochodzące z 1887 roku organy autorstwa S. Gryszkiewicza, organmistrza z Poznania.
  • W polu środkowym prawego ołtarza widoczny jest obraz św. Mikołaja, w zwieńczeniu – owalne malowidło przedstawiające nierozpoznanego świętego diakona. Oba malowidła pochodzą z końca XIX wieku, przy czym obraz św. Mikołaja na polecenie księdza Dzierwy zastąpiono kopią, którą wykonał Józef Flik z Torunia.
  • Środkowy obraz otaczają rzeźby św. Ignacego Loyoli i Mikołaja, w zwieńczeniu umieszczono rzeźbę św. Jana Ewangelisty.
  • Dwa rokokowe ołtarze boczne pochodzą z 2. połowy XIX wieku.
  • Ołtarz lewy zawiera w części centralnej współczesny obraz św. Jana Nepomucena (zamiennie z nim obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy), w kondygnacji górnej – owalne malowidło Najświętszej Maryi Panny z metalową koroną.
  • Obraz św. Jana otaczają rzeźby św. Marty i Anny.
  • Tuż przy lewym ołtarzu znajduje się rokokowa, pochodząca z 2. połowy XVIII wieku ambona z baldachimem, na którym umieszczono rzeźbę anioła.
  • W pobliżu prezbiterium umiejscowiono chrzcielnicę w kształcie anioła dźwigającego czarę wykonaną w II połowie XVIII wieku.
  • BPochodzący z XVIII wieku konfesjonał z rzeźbą św. Marii Magdaleny.
  • Trójdzielny ołtarz główny pochodzi z 3. ćwierćwiecza XVII wieku. Posiada bardzo bogatą dekorację chrząstkową. W jego środku znajduje się późnobarokowy, pochodzący z połowy XVIII wieku obraz Najświętszej Maryi Panny ze świętym Joachimem.
  • Zamiennie z tym obrazem w centrum ołtarza wystawiane są dwa inne malowidła – Matki Boskiej Częstochowskiej z 1972 roku (ufundowane przez ks. E. Matza) oraz namalowane przez T. Drapniewskiego z Poznania, a ufundowane przez ks. E. Koźlinkę płótno Królowej Różańca.
  • Tuż przed obrazem umieszczono pochodzące z 2. połowy XVIII wieku rokokowe tabernakulum z płaskorzeźbą kielicha na drzwiczkach i krzyżem w zwieńczeniu.
  • Obok obrazu po jego prawej i lewej stronie znajdują się rzeźby św. Piotra i Pawła wykonane w wieku XIX.
  • W głównej kondygnacji ołtarza osadzono anioły oraz w miejscu centralnym Oko Opatrzności z XVII wieku.
  • Stojący na podium, wykonany z belek i desek sosnowych ołtarz soborowy zawiera płaskorzeźbę krzyżowania Jezusa.

Przypisy

Media użyte na tej stronie

Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
DolinaNoteci Slesin3.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Widok ze Ślesina na dolinę Środkowej Noteci i Kanału Bydgsokiego
Nakło County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Nakło County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 53.32 N
  • S: 52.88 N
  • W: 17.27 E
  • E: 17.90 E
Slesin train station2.jpg
Autor: Pit1233, Licencja: CC0
Przystanek kolejowy w Ślesinie, gm. Nakło nad Notecią
Nakło nad Notecią (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Nakło nad Notecią, Polska
Ślesin.jpg
Autor: Wytek1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Droga wjazdowa do Ślesina (nr 10)
Church in Slesin (83997227).jpg
Adres wydawniczy: Poznań : [s.n.], 1917 ([s.l. : s.n.])
Opis fizyczny: [2] k., 72 s. tabl. : il. ; 25x18 cm
Ślesin, kościół św. Mikołaja, ołtarz główny.jpg
Autor: Intro, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Polska, Ślesin - kościół św. Mikołaja, ołtarz główny
Slesin church.jpg
Kościół w Ślesinie