Śluby panieńskie

Ten artykuł od 2021-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Fotografia Józefa Edera – inscenizacja dramatu "Śluby panieńskie" A. Fredry – aktorzy teatru amatorskiego w Stanisławowie, pocztówka wydana ok 1904 r.

Śluby panieńskie, czyli Magnetyzm serca – komediowy utwór dramatyczny Aleksandra Fredry z 1832 roku, napisany wierszem. Premiera miała miejsce we Lwowie w 1833 roku. Głównym tematem utworu podzielonego na V aktów jest miłość.

Geneza

Pracę nad utworem komediopisarz rozpoczął w 1826 roku. Sztuka ta, o pierwotnym tytule Magnetyzm, nie została wystawiona z przyczyn osobistych – Fredro zakochał się nieszczęśliwie w Zofii z Jabłonowskich. Finalna redakcja powstała dopiero w 1832 r., a jej premiera odbyła się we Lwowie dnia 15 lutego 1833 r. Pierwsze wydanie książkowe ukazało się w 1834 r., przysparzając dziełu wielu nowych czytelników i widzów.

Magnetyzm

Magnetyzm serca to teoria pseudonaukowa Franza Antona Mesmera. Głosił on, że w ciele istnieje fluid, który oddziałuje na drugą osobę i przyciąga ją jak magnes. Fredro wierzy w teorię bliźniaczych dusz, lecz nie wierzy w miłość od pierwszego wejrzenia.

Język utworu

W Ślubach da się zauważyć odchylenia w ortografii, fleksji i składni. Pisarz wplótł w tekst wiele przysłów i sentencji, z rzadka za to stosował archaizmy. Język utworu jest źródłem komizmu słownego, który głównie zasadza się na przytaczaniu wypowiedzi jednych bohaterów przez innych, lecz w odmiennej intonacji i dla innych celów. Innym chwytem było także wykorzystanie wieloznaczności leksemów, z której zdają sobie sprawę bohaterowie.

Wiersz

Fredro oparł swój utwór na jedenastozgłoskowcu. Pojawiają się też dwie inne miary: ośmiozgłoskowiec (we fragmentach, gdzie konieczna była synchronizacja słowa i ruchu) i trzynastozgłoskowiec (we fragmentach prezentujących światopogląd postaci).

Bohaterowie

Gustaw – najmocniej zaakcentowana postać w utworze. Można go ocenić jako wynik zetknięcia polskiej sarmacko-ziemiańskiej kultury z zagraniczną. Przystojny fircyk, cieszący się powodzeniem u kobiet (taki obraz prezentowany jest w akcie I), przechodzi zmianę wewnętrzną i pod wpływem miłości staje się dojrzałym mężczyzną. W III scenie aktu IV najmocniej zaznaczają się w nim cechy typowego romantyka. Jego imię nawiązuje do Gustawa z Dziadów, którego postawę (romantycznego kochanka) wyśmiewa Fredro w swojej komedii.

Albin – łzawy kochanek, który wykazuje się uległością wobec ukochanej. Wychowany na romantycznych dramatach i romansach. Fredro wyraźnie w tej postaci nawiązuje do sentymentalizmu.

Aniela Dobrójska – dobroduszna, łagodna, naiwna, uległa panna, której cechy zostały dodatkowo podkreślone imieniem. Także dojrzewa do prawdziwego uczucia, gdyż wcześniej znała tylko książkową wersję miłości.

Klara – żywa i energiczna, wierna ślubom złożonym z Anielą, ale ostatecznie pokonana przez zawiłe zabiegi. Błyskotliwa i inteligentna, często korzysta z ostrego języka. W jej postaci można dostrzec zarys emancypantki.

Radost – stryjaszek, poczciwy kawaler, wyrozumiały i troskliwy. Można się domyślić, iż kiedyś kochał się w pani Dobrójskiej.

Pani Dobrójska – matka Anieli i opiekunka Klary, czcigodna pani domu.

Jan – służący, wyprowadzacz koni.

Streszczenie

Fabuła komedii opowiada historię dwóch panienek Anieli i Klary, które postanawiają nigdy nie wychodzić za mąż i dręczyć mężczyzn swą obojętnością. Zakochany Albin od razu zostaje odrzucony przez Klarę, Aniela również jest obojętna na zaloty Gustawa, który z początku nie mógł uwierzyć w owe przysięgi dziewcząt. W końcu wymyśla on intrygę w celu zdobycia ukochanej i pomocy płaczącemu z rozpaczy Albinowi.

Komedia Fredry przedstawia miłość jako wielką, prawdziwą siłę, która pobudza ludzi do działania i przynosi radość życia. Fredro wierzył w potęgę miłości, która według niego jest szczęściem człowieka, jest radosna, zwieńczona małżeństwem, optymistyczna, lecz trzeba o nią walczyć.

Linki zewnętrzne

• Wydania dramatu dostępne w bibliotece Polona