Śluza Brdyujście

Śluza Brdyujście

Komora
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Bydgoszcz
Droga wodna	Wisła-Odra
Lokalizacja	na 1,03 km
Dane techniczne
Długość	57,4 m
Szerokość	18,0 m
Różnica poziomów	2,3 m
Wrota	stalowe dwuskrzydłowe
Rodzaj napędu	elektromechaniczny
Położenie na mapie Bydgoszczy Śluza Brdyujście
Położenie na mapie Polski Śluza Brdyujście
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Śluza Brdyujście
53°07′33,75″N 18°07′52,61″E/53,126042 18,131281

Śluza Brdyujście – śluza na rzece Brdzie w Bydgoszczy.

Stanowi jedną z budowli hydrotechnicznych Hydrowęzła Czersko Polskie zarządzanego przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Do 1999 r. była pierwszą śluzą na drodze wodnej Wisła-Odra, po czym została wyłączona z eksploatacji.

Lokalizacja

Śluza znajduje się w północnej części toru regatowego w Bydgoszczy, u wylotu ul. Łowickiej. Znajduje się w odległości 1,03 km od początku drogi wodnej Wisła-Odra. Jest najdalej na północ wysuniętym obiektem stopnia wodnego Czersko Polskie^[1].

Historia

Śluza została oddano do użytku w 1879 r. podczas kanalizacji odcinka Brdy w obrębie Bydgoszczy. Budowniczym było prywatne towarzystwo akcyjne Bromberger-Hafen-Actien-Geselschaft, które zawarło umowę z rządem pruskim^[1]. Odcinek ten uruchomiono dla żeglugi 30 kwietnia 1879 r. W 1903 roku wprowadzono elektryczną obsługę urządzeń śluzowych. Na wrotach dolnych urządzono most obrotowy, który uchylano w razie wpływania parowców o wysokich kominach, które mogły zahaczyć o spód konstrukcji mostu.

Wraz ze śluzą powstał dom śluzowego, zbudowany z czerwonej cegły z elementami czarnej licówki i ozdobiony wieloma detalami architektonicznymi^[2].

Z eksploatacji śluza została wyłączona w 2002 r. po wybudowaniu nowej śluzy Czersko Polskie poprzez założenie szandorów w głowie górnej. W 2014 roku rozpoczęto remont kapitalny śluzy, którego koszt oszacowano na 6 mln zł^[3]. Ostatecznie remont zakończono jesienią 2015 r., koszt wyniósł 7,1 mln zł. Śluza została całkowicie uszczelniona, ściany wymurowano na nowo, wyremontowano wszystkie elementy techniczne i przywrócono obiekt do pełnej sprawności technicznej oraz pierwotnego wyglądu. Stanowi zabytek hydrotechniki i zarazem może być używana jako śluza rezerwowa oraz przeznaczona dla ruchu turystycznego^[4].

W 2017 dokonano nielegalnej rozbiórki znajdującego się nieopodal śluzy budynku dawnej restauracji przy ul. Witebskiej 30, wpisanego do gminnej ewidencji zabytków^[5].

Charakterystyka

Jest to pojedyncza śluza komorowa o rzadko spotykanej podwójnej szerokości komory (18 m), jedyna taka w Polsce. Komora oraz głowy śluzy są wykonane z muru ceglanego. Dno jest brukowane, progi z betonu, ściany pokryte cegłą klinkierową. Posiada zamknięcia górne i dolne w postaci wrót stalowych, wspornych, dwuskrzydłowych, położonych z uwagi na szerokość komory asymetrycznie (dolne wrota są przy lewej ścianie komory, górne przy prawej). Śluza umożliwia obniżenie poziomu wody w komorze o 2,3 m. Nad wrotami dolnymi znajduje się obrotowy przejazd dla pojazdów i pieszych, który w okresie zamknięcia śluzy (2002 - 2015) był unieruchomiony, w trakcie remontu przywrócono jego sprawność^[1].

W 2014 roku zarządcą śluzy Brdyujście był Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Zarząd Zlewni Wisły Kujawskiej w Toruniu. Obiektami na miejscu zarządza Nadzór Wodny w Bydgoszczy mający swoją siedzibę na terenie stopnia Czersko Polskie^[1].

Śluza jest sprawna technicznie, a jej użytkowanie dałoby w przypadku śluzowania jednostek turystycznych znaczne oszczędności wody (ma komorę dużo mniejszą niż położona obok śluza Czersko Polskie). Mimo to PGW "Wody Polskie" nie chce jej uruchomić^[6].

Galeria

Zobacz też

• Jaz Czersko Polskie
• Śluza Czersko Polskie
• Tor regatowy w Bydgoszczy

Przypisy

Bibliografia

• Badtke Marek: Kanał Bydgoski: Bydgoszcz, 2006.
• Bartowski Krzysztof: W 231. rocznicę Kanału Bydgoskiego (1774-2005). [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 10. Bydgoszcz 2005.
• Umiński Janusz. Brzegiem Brdy do Brdyujścia. [w:] Kalendarz Bydgoski 2001.
• Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928.
• Woźniak-Hlebionek Agnieszka. Kanał bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773-1915. [w:] Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
• Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy

Linki zewnętrzne

• RZGW w Gdańsku
• Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy
• Historia bydgoskiej śluzy. Jak się zmieniła?