Śluza IV Wrocławska

Śluza IV

Wrocławska

Widok jesienią
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Bydgoszcz
Droga wodna	Wisła-Odra
Lokalizacja	na 13,6 km
Dane techniczne
Długość	43,5 m
Szerokość	6,6 m
Różnica poziomów	2,5 m
Wrota	drewniane dwuskrzydłowe
Rodzaj napędu	ręczny
Położenie na mapie Bydgoszczy Śluza IV
Położenie na mapie Polski Śluza IV
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Śluza IV
53°07′38,694″N 17°58′47,651″E/53,127415 17,979903

Śluza IV

Dom śluzowego

Wrota górne

Wrota dolne

Mechanizmy wrót z 1872 roku

Śluza IV „Wrocławska” – śluza na Starym Kanale Bydgoskim w Bydgoszczy.

Stanowi jedną z budowli hydrotechnicznych starego odcinka Kanału Bydgoskiego, wyłączonego z eksploatacji w 1915 r. Jest to dawna piąta śluza drogi wodnej Wisła-Odra oraz czwarta śluza na Kanale Bydgoskim (1774-1915).

Zarządcą obiektu jest Zarząd Miasta Bydgoszczy.

Lokalizacja

Śluza znajduje się w Bydgoszczy, przy ul. Wrocławskiej w parku nad starym Kanałem Bydgoskim.

Historia

Śluzę wybudowano w latach 1773-1774, pierwotnie bliżej ul. Nakielskiej. Obecna forma budowli pochodzi z lat 1803-1810, kiedy dokonano pierwszej przebudowy drogi wodnej Wisła-Odra. Eksploatowana była z przeznaczeniem dla barek o ładowności do 200 ton do roku 1915, kiedy oddano nowy odcinek kanału z nowo wybudowanymi śluzami Okole i Czyżkówko. Do końca lat 40. XX w. wykorzystywana była awaryjnie. Ostateczne wyłączenie z eksploatacji nastąpiło pod koniec lat 60. XX w.

Od 1972 Stary Kanał Bydgoski wraz ze śluzami znajdował się w gestii miasta Bydgoszczy. W latach 1992-1993 obiekt odrestaurowano według projektu Gerarda Graczyka. W 2005 śluzę wraz z całym zespołem Kanału Bydgoskiego wpisano do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego^[1].

W latach 2015-2016 w pobliżu śluzy, między ul. Wrocławską a Cmentarzem Starofarnym, powstał nowy budynek mieszkalny^[2]. W 2017 rozpoczęto realizację 2 kolejnych, położonych na południe od IV śluzy^[3]. Ośmiokondygnacyjne budynki (w tym 2 podziemne kondygnacje garażowe), wyróżniają się dużymi, panoramicznymi balkonami i przeszklonymi tarasami oraz elewacją z materiałów imitujących cegłę i szkło, tynkowaną w odcieniach bieli i szarości. Mniejszy budynek od strony zachodniej zwęża się w kierunku parku, natomiast budynek od strony Wrocławskiej powstał na planie litery „L”. Planowany termin zakończenia inwestycji w roku 2020^[4] nie został dotrzymany.

W ramach inwestycji rewitalizacji poddano również zabytkowy dom śluzowego (nr 5) z czerwonej cegły z II połowy XIX wieku, który ma pełnić funkcje biurowe^[5].

Most przy śluzie

Od końca XVIII wieku przy śluzie znajdował się mostek dla pieszych. Po II wojnie światowej znajdowała się tu drewniana przeprawa tymczasowa. W 1962 most przebudowano do obecnej formy żelbetowej z jednią i chodnikami, opartego na starych przyczółkach. Prace prowadziło Płockie Przedsiębiorstwo Robót Mostowych^[1].

Charakterystyka

Jest to śluza komorowa o konstrukcji ceglanej, posadowiona na ruszcie palowym. Posiada zamknięcia w postaci drewnianych wrót wspornych dwuskrzydłowych, otwieranych w kierunku górnej wody. Zasuwy umożliwiające regulację przepływu wody i napełnianie komory posiadają napęd ręczny. Zachowany układ mechaniczny zasuw pochodzi z 1872 roku^[1].

Most przy śluzie

Przy głowie dolnej śluzy znajduje się most drogowy w ciągu ulicy Wrocławskiej w Bydgoszczy. Jego długość wynosi 7,9 m, szerokość 9,1 m oraz nośność 15 ton. Konstrukcja składa się z płyty żelbetowej monolitycznej opartej na przyczółkach kamienno-ceglanych połączonych z konstrukcją śluzy. Przeprawa mieści jezdnię oraz dwa chodniki dla pieszych. Przestrzeń żeglugowa pod obiektem wynosi ok. 3 x 6,5 m^[1]. Obiektem dysponuje Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy.

Zobacz też

• Kanał Bydgoski
• Planty nad Kanałem Bydgoskim

Przypisy

Bibliografia

• Badtke Marek: Kanał Bydgoski: Bydgoszcz, 2006.
• Bartowski Krzysztof: W 231. rocznicę Kanału Bydgoskiego (1774-2005). [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 10. Bydgoszcz 2005.
• Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928.
• Woźniak-Hlebionek Agnieszka. Kanał Bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773-1915. [w:] Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
• Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy

Linki zewnętrzne

• Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy