Śluza Okole

Śluza Okole

Śluza Okole
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Bydgoszcz
Droga wodna	Wisła-Odra
Lokalizacja	na 14,8 km
Dane techniczne
Długość	57,4 m
Szerokość	9,6 m
Różnica poziomów	7,58 m
Wrota	stalowe dwuskrzydłowe
Rodzaj napędu	elektryczny, awaryjny ręczny
Położenie na mapie Bydgoszczy Śluza Okole
Położenie na mapie Polski Śluza Okole
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Śluza Okole
53°08′11″N 17°58′04″E/53,136389 17,967778

Śluza Okole

Widok od strony awanportu górnego

Bydgoski Tramwaj Wodny w awanporcie

Widok od strony awanportu dolnego

Komora

Galerie przy zbiorniku oszczędnościowym

Silnik elektryczny do napędu wrót

Wrota w zbliżeniu

Zbiornik oszczędnościowy

Śluza Okole – śluza na Kanale Bydgoskim w Bydgoszczy.

Stanowi jedną z budowli hydrotechnicznych Kanału Bydgoskiego, zarządzaną przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu, Zarząd Zlewni Noteci w Bydgoszczy. Jest to śluza nr 3 drogi wodnej Wisła-Odra, która jest elementem międzynarodowej drogi wodnej E-70.

Lokalizacja

Śluza znajduje się przy ul. Młyńskiej na osiedlu Okole w Bydgoszczy.

Historia

Śluza została oddana do użytku w 1915 r. podczas przebudowy Kanału Bydgoskiego. Oddano wówczas do użytku nowy dwukilometrowy odcinek kanału, podczas gdy odcinek stary o długości 3,5 km (z pięcioma śluzami) wyłączono z użytku przekształcając go w park.

Z powodu posadowienia na trudnym gruncie (iły poznańskie) śluza ulegała uszkodzeniom w latach 1914 i 1917. W 1921 r. zarysował się bardzo silnie mur głowy dolnej – tak, iż woda, napełniająca komorę nie przeciekała, ale wprost wylewała się. Uszkodzenie to zniwelowano wiosną 1922 r.^[1]

W 2005 r. śluzę Okole wraz z budynkami towarzyszącymi wpisano do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego^[2].

16 kwietnia 2013 ze względu na niebezpieczeństwo katastrofy budowlanej śluza została wyłączona z użytkowania^[3]. Po zakończeniu prac zabezpieczających, w dniu 18 czerwca 2013 śluza została otwarta^[4]. Zasadniczy remont, którego czas trwania szacowano na rok, miał rozpocząć się w końcu 2015^[5], a następnie w II połowie 2016. Ostatecznie remont rozpoczęto 22 września 2017 z terminem zakończenia w końcu października 2018^[6][7], który przesuwano kolejno na kwiecień, czerwiec i wreszcie III kwartał 2019^[8]. Do opóźnienia przyczynił się ujawniony w czasie remontu zły stan kolejnych fragmentów konstrukcji, w wyniku czego demontaż mechanizmów wymagał wykonania dodatkowych prac, zmian w projekcie i stosowania innych technologii od przewidywanych pierwotnie^[9]. Koszt inwestycji, określany pierwotnie na 11,7 mln zł^[10], w efekcie wzrósł do 15 mln zł. Zakres robót obejmował remont komory ze ścianami, koroną i dnem oraz górnej i dolnej głowy, a także zbiorników oszczędnościowych (usunięcie z dna skorodowanej warstwy betonu, wykonanie warstwy naprawczej ze szczelinami elastycznymi dylatacji, reprofilacja i impregnacja), galerii obiegowych i kanału ulgowego (zastąpienie koryta upustu ulgowego przez koryto rurociągu, którym nadmiar wody będzie odpływał bezpośrednio do awanportu dolnego)^[11]. Zarówno dolne wrota wsporne, jak i górne uchylne zostały zdemontowane, oczyszczone i zakonserwowane farbą antykorozyjną^[12]. Prace objęły również zabytkowe budynki maszynowni, sterowni oraz budynek obsługi śluzy. Oczyszczone zostały również obydwa awanporty (górny i dolny). Poprzedni remont, o niewielkim zakresie robót, przeprowadzono w 1995^[6]. W toku prac zadbano o zachowanie oryginalnej cegły o niestandardowych wymiarach^[13].

Charakterystyka

Jest to śluza betonowa II klasy z okładziną ceglaną. W skład obiektu wchodzą: śluza żeglugowa i dwa zbiorniki oszczędnościowe.

Parametry obiektu spełniają wymogi II klasy wg klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych. Śluza posiada zamknięcia: górne w postaci stalowych, nitowanych wrót klapowych, oraz dolne wrota wsporne, stalowe dwuskrzydłowe. Napęd jest elektryczny i awaryjny ręczny. Praktyczny czas śluzowania wynosi 20 minut. Napełnianie śluzy odbywa się poprzez galerie biegnące wzdłuż budowli, obustronnie w ścianach bocznych. Dwa zbiorniki oszczędnościowe są wykorzystywane w celu zmniejszenia ilości wody potrzebnej do śluzowania i dodatkowo umożliwiają jej wielokrotne użycie. Śluza posiada dodatkowe urządzenia do przepuszczania wody.

Na zamknięciach śluzy znajdują się dwa przejścia technologiczne o szerokości 1,0 m i długości 9,6 m. Kładka na głowie górnej w czasie śluzowana chowa się pod wodę, natomiast kładka na głowie dolnej razem ze skrzydłami wrót rozchyla się na boki^[2].

Poziomy

Śluza umożliwia podniesienie jednostek o 7,58 m, od poziomu 35,88 do 43,46 m n.p.m.

Ciekawostka

W 1968 r. śluza „Okole” stała się scenerią jednego (bądź dwóch)^[14] z odcinków serialu Czterej pancerni i pies^[15]. Nagrywano w niej scenę, w której Gustlik strzałem z pancerfausta wysadza śluzę w Ritzen (odcinek 15. „Wysoka fala”)^[16]. Fakt ten upamiętnia stojąca w pobliżu wieżyczka czołgu o numerze bocznym 102^[17][18].

Zobacz też

• Mosty w Bydgoszczy
• Plany techniczne śluzy

Przypisy

Bibliografia

• Badtke Marek: Kanał Bydgoski: Bydgoszcz, 2006.
• Bartowski Krzysztof: W 231. rocznicę Kanału Bydgoskiego (1774-2005). [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 10. Bydgoszcz 2005.
• Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928.
• Woźniak-Hlebionek Agnieszka. Kanał Bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773–1915. [w:] Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
• Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy
• O Kanale Bydgoskim na portalu Kanały.info. kanaly.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-05)].

Linki zewnętrzne

• Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Bydgoszczy (Wody Polskie)
• Kanaly.info. kanaly.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-18)].
• Strona główna „Wody Polskie”
• Stron Archiwalna Wody Polskie
• Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy
• Zdjęcie z budowy śluzy ok. 1912
• Galeria zdjęć współczesnych z 2017 i 2021