Śluza V Czarna Droga

Śluza V

Czarna Droga

Śluza jesienią
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Bydgoszcz
Droga wodna	Wisła-Odra
Lokalizacja	na 14,6 km
Dane techniczne
Długość	43,2 m
Szerokość	6,6 m
Różnica poziomów	1,5 m
Wrota	drewniane dwuskrzydłowe
Rodzaj napędu	ręczny
Położenie na mapie Bydgoszczy Śluza V
Położenie na mapie Polski Śluza V
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego (c) SANtosito, CC BY-SA 4.0 Śluza V
53°07′44,011″N 17°58′06,046″E/53,128892 17,968346

Śluza IV

Latem

Wrota górne

Wrota dolne

Mechanizm zamykania wrót z 1872 roku

Śluza V „Czarna Droga” – śluza na Starym Kanale Bydgoskim w Bydgoszczy.

Stanowi jedną z budowli hydrotechnicznych starego odcinka Kanału Bydgoskiego, wyłączonego z eksploatacji w 1915 r. Jest to dawna szósta śluza drogi wodnej Wisła-Odra oraz piąta śluza na Kanale Bydgoskim (1774-1915).

Zarządcą obiektu jest Zarząd Miasta Bydgoszczy.

Lokalizacja

Śluza znajduje w Bydgoszczy, przy ul. Czarna Droga, w centralnej części parku nad starym Kanałem Bydgoskim.

Historia

Śluzę wybudowano w latach 1773-1774. Obecna forma budowli pochodzi z lat 1804-1807, kiedy dokonano pierwszej przebudowy drogi wodnej Wisła-Odra. Od połowy XIX wieku przy śluzie zlokalizowano szereg obiektów gastronomiczno-rozrywkowych, m.in. restaurację "Schweizer Haus" oraz restaurację i kawiarnię "Carl Rasmus". Śluza była eksploatowana z przeznaczeniem dla barek o ładowności do 200 ton do roku 1915, kiedy oddano nowy odcinek kanału z nowo wybudowanymi śluzami Okole i Czyżkówko. Do końca lat 40. XX w. wykorzystywana była awaryjnie. Ostateczne wyłączenie z eksploatacji nastąpiło pod koniec lat 60. XX w.

Od 1972 Stary Kanał Bydgoski wraz ze śluzami znajdował się w gestii miasta Bydgoszczy. W latach 1992-1993 śluzę odrestaurowano według projektu Gerarda Graczyka. W 2005 śluzę wraz z całym zespołem Kanału Bydgoskiego wpisano do rejestru zabytków województwa kujawsko-pomorskiego^[1].

Mostek przy śluzie

Od końca XVIII wieku przy śluzie znajdował się mostek dla pieszych. Na początku XIX wieku most poszerzono i wyposażono m.in. w ławki dla spacerowiczów. W 1906 roku obiekt przebudowano dostosowując go do ruchu drogowego. W 1948 roku dokonano kolejnej przebudowy. Powstała kładka dla pieszych na stalowych dźwigarach. Wobec dużego zużycia i korozji, w 1991 roku bydgoska firma "Rawex" wykonała nową kładkę według własnego projektu autorstwa mgr inż. Krzysztofa Maciejewskiego i inż. A. Henninga. Nowy obiekt posiadał formę prefabrykowanej kładki opartej na żelbetowych ławach wykonanych w ceglanej konstrukcji starych przyczółków^[1].

Charakterystyka

Jest to śluza komorowa o konstrukcji ceglanej posadowiona na ruszcie palowym. Posiada zamknięcia w postaci drewnianych wrót wspornych dwuskrzydłowych. Zasuwy umożliwiające regulację przepływu wody i napełnianie komory posiadają napęd ręczny. Zachowany układ mechaniczny zasuw pochodzi z 1872 roku^[1].

Most przy śluzie

Przy głowie dolnej śluzy znajduje się most dla pieszych w ciągu ulicy Czarna Droga w Bydgoszczy. Jego długość wynosi 7,4 m, szerokość 2,75 m oraz nośność 5 ton. Konstrukcja składa się z płyty żelbetowej monolitycznej opartej na przyczółkach ceglanych. Przeprawa mieści chodnik dla pieszych i rowerzystów z nawierzchnią asfaltową. Przestrzeń żeglugowa pod obiektem wynosi 6,5 x 5,5 m^[1]. Obiektem dysponuje Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy.

Zobacz też

• Kanał Bydgoski,
• Planty nad Kanałem Bydgoskim

Przypisy

Bibliografia

• Badtke Marek: Kanał Bydgoski: Bydgoszcz, 2006.
• Bartowski Krzysztof: W 231. rocznicę Kanału Bydgoskiego (1774-2005). [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 10. Bydgoszcz 2005.
• Umiński Janusz. Brzegiem Brdy do Brdyujścia. [w:] Kalendarz Bydgoski 2001.
• Winid Walenty: Kanał Bydgoski: Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Popierania Nauki, 1928.
• Woźniak-Hlebionek Agnieszka. Kanał Bydgoski, Brda i Noteć w pruskich planach inwestycyjnych w latach 1773-1915. [w:] Kronika Bydgoska XXIII (2001). Bydgoszcz 2002.
• Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy

Linki zewnętrzne

• Program Rewitalizacji i Rozwoju Bydgoskiego Węzła Wodnego na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Bydgoszczy
• Zdjęcie śluzy przed remontem, koniec lat 80. XX wieku