Śmierć rotmistrza Pileckiego

Śmierć rotmistrza Pileckiego
Reżyseria

Ryszard Bugajski

Scenariusz

Ryszard Bugajski

Główne role

Marek Probosz
Marek Kalita
Andrzej Czernik
Gabriela Muskała

Muzyka

Paweł Szymański

Dekoracje i kostiumy

Andrzej Rychtarczyk
Aniko Kiss

Typ spektaklu

dramat

Język

polski

Data premiery

15 maja 2006

Miejsce premiery

Scena Faktu Teatru Telewizji

Śmierć rotmistrza Pileckiego – polski film fabularny, widowisko teatralne Sceny Faktu Teatru Telewizji,z 2006 w reżyserii Ryszarda Bugajskiego, opowiadające o losach polskiego bohatera narodowego rotmistrza Witolda Pileckiego.

Autor scenariusza oparł się głównie na dokumentach z archiwum Instytutu Pamięci Narodowej. Konsultantami naukowymi byli historycy J. Pawłowicz[1] i W. J. Wysocki[2].

Opis fabuły

Akcja rozgrywa się w trzech miejscach w Warszawie: na sali sądowej, w podziemiach więzienia na Rakowieckiej oraz w celi Pileckiego. Autor dramatu przedstawił trzy ostatnie lata rotmistrza, o których on sam miał się wyrazić: Oświęcim to była igraszka[3]. Były żołnierz AK był torturowany, niesprawiedliwie osądzony, a następnie zamordowany. Autor dramatu ukazał pośrednio losy innych prześladowanych: Tadeusza Płużańskiego, Marii Szelągowskiej, Ryszarda Jamontta-Krzywickiego.

Obsada

Nagrody

W 2007 spektakl został nagrodzony w Houston podczas WorldFest Independent Film Festival, otrzymując wyróżnienie jury w kategorii: film video: sprawy polityczne i międzynarodowe. W tym samym roku podczas Krajowego Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru TV „Dwa Teatry” w Sopocie otrzymał nagrody za: oryginalny polski tekst dramatyczny, zdjęcia, scenografię oraz muzykę[4].

Nieścisłości w fabule

Mimo konsultacji autora scenariusza z naukowcami nie można traktować spektaklu jako dokładny i precyzyjny obraz wydarzeń i źródło pewnych informacji. Występują różnice między przekazanymi informacjami w spektaklu a dokumentami. Przykłady nieścisłości:

  • W spektaklu W. Pilecki zeznaje na procesie (0:28:29): „Fizyczną likwidację funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa proponował nam Alchimowicz kapitan Wacław Alchimowicz pracownik Ministerstwa Bezpieczeństwa poprzez Leszka Kuchcińskiego (...) prowokatora UB, który nas zadenuncjował.”[5][6].
  • Na podstawie informacji otrzymanych od Alchimowicza, Kuchciński sporządził raport, który podpisał pseudonimem „Brzeszczot”. Raport Brzeszczota zawierał opis struktury organizacyjnej MBP i charakterystykę jego władz. Kuchciński zawarł w nim własną sugestię o konieczności przeprowadzenia „likwidacji mózgów MBP”, tj. osób należących do ścisłego kierownictwa MBP. Po poprawieniu stylistycznym i przepisaniu na maszynie przez Płużańskiego „Raport Brzeszczota” otrzymał Pilecki, który przekazał go do dowództwa we Włoszech.
  • Pilecki zeznaje (0:28:46): „(...) proszę o powołanie ich obu na świadków!”. Rozmowa między Łapińskim a Hryckowianem – „Alchimowicz jest, ale Kuchciński... Zapomnijcie o nich.” Łapiński nie mógł mówić do Hryckowiana „Alchimowicz jest”, ponieważ rozprawa główna „Witolda” i współtowarzyszy rozpoczęła się 3 marca 1948 roku, a Alchimowicz nie żył od 11 lutego 1948 roku.
  • Piotr Probosz mówi w epilogu (1:22:00): „Zabito go tu w więzieniu mokotowskim przy ulicy Rakowieckiej.To był jedyny przypadek kiedy ksiądz asystował przy egzekucji skazańca.” Nie jest to prawda, ponieważ już przy egzekucji Wacława Alchimowicza dnia 11.02.1948 roku był obecny ksiądz kpt. Wincenty Martusiewicz (Protokół wykonania wyroku śmierci W.Alchimowicza).
  • Piotr Probosz mówi (1:19:11): „Prezydent Bierut ułaskawił Tadeusza Płużańskiego i Marię Szelągowską, zamieniając im najwyższy wymiar kary na 25 lat więzienia”. Nie jest to prawda, ponieważ karę śmierci wobec T.Płużańskiego i M.Szelągowskiej zamieniono na karę dożywotniego więzienia[7].

Przypisy

  1. ↑ Krzysztof Lubczyński, Paweł Pietruszkiewicz: Wywiad z J.Pawłowiczem. Teatr Telewizji. [dostęp 2013-06-20].
  2. ↑ Krzysztof Lubczyński, Paweł Pietruszkiewicz: Wywiad z W.J.Wysockim. Teatr Telewizji. [dostęp 2013-06-20].
  3. ↑ Temida Stankiewicz-Podhorecka: Gwiaździsty diament wyłuskany z popiołu. www.teatry.art.pl, 2006-05-20. [dostęp 2011-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-26)].
  4. ↑ Teatr Tv: Śmierć rotmistrza Pileckiego. www.filmpolski.pl. [dostęp 2011-05-24].
  5. ↑ (…) pod wpływem uwag „Andrzeja” na temat nieskuteczności i braku perspektyw walki zbrojnej podziemia w terenie, jak również okazji do skutecznych i celnych jego uderzeń w kierownictwo partyjno-polityczne nowej władzy powstał raport „Brzeszczota”. Sugerował on uderzenie w filary MBP – (Romkowskiego, Brystigerową, Czaplickiego, Różańskiego, Korczyńskiego, Gajewskiego i Chmielewskiego). W: Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Pilecki. Warszawa: GRYF, 1994, s. 136. ISBN 83-85209-42-5, ISBN 83-85521-23-2.
  6. ↑ Tomasz Łabuszewski: Witold Pilecki nie poszedł na układ z bezpieką. [w:] Już we wrześniu 1946 roku Tadeusz Płużański, jeden z członków siatki Pileckiego, nawiązał kontakt z człowiekiem posługującym się dwoma nazwiskami – Stanisław Kuchciński i Stanisław Żakowski (oraz pseudonimami: „Bigiel”, „Podkowa”, „Brzeszczot” i „Leszek”), który od wiosny 1945 r. był członkiem siatek wywiadowczych – najpierw Obszaru Centralnego Delegatury Sił Zbrojnych, a następnie Zrzeszenia WiN. Według wszelkiego prawdopodobieństwa był on oficerem operacyjnym resortu bezpieczeństwa na tzw. nielegalnym etacie. Od tego momentu siatka Pileckiego zaczęła być rozpracowywana. Dwóch jej członków: Tadeusz Płużański oraz Makary Sieradzki, znalazło się pod stałą obserwacją funkcjonariuszy komunistycznej „bezpieki”. Co znamienne, ów oficer operacyjny MBP w końcu roku 1946 zaczął poprzez Płużańskiego sugerować Pileckiemu konieczność przeprowadzenia akcji likwidacyjnych czołowych funkcjonariuszy MBP. Trudno nie uznać tego za prowokację szczególnie groźną w kontekście wiedzy na temat broni zachowanej przez Pileckiego. Stwarzało to idealną wręcz możliwość włączenia zarzutu dotyczącego przygotowywania zamachów do aktu oskarżenia. I tak też się stało. Chciano bowiem pokazać grupę Pileckiego nie tylko jako siatkę szpiegowską, ale i terrorystyczną. [on-line]. s. 1. [dostęp 2013-06-02].
  7. ↑ „Prezydent R.P. decyzjami swymi z dnia 20 maja 1948 r. nie skorzystał z prawa łaski w stosunku do skazanego Pileckiego Witolda s. Juliana, zaś skazanym Szelągowskiej Marii-Magdalenie c. Adama i Płużańskiemu Tadeuszowi s. Wacława zamienił orzeczoną karę śmierci na karę więzienia dożywotniego (podstawa pismo K.223 akt sprawy)”. W: Wiesław Jan Wysocki: Rotmistrz Witold Pilecki 1901-1948. Warszawa: Rytm, 2012, s. 160. ISBN 978-83-7399-498-0.

Linki zewnętrzne