Śródmieście (Gdynia)

Śródmieście
Dzielnica Gdyni
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Miasto

Gdynia

W granicach Gdyni

1926

Zarządzający

Jędrzej Szerle, Przewodniczący Zarządu Dzielnicy[1]

Powierzchnia

11,49 km²

Wysokość

0 m n.p.m.

Populacja (2022)
• liczba ludności


11 389[2]

• gęstość

991 os./km²

Położenie na mapie Gdyni
Położenie na mapie
54°31′24″N 18°32′18″E/54,523333 18,538333
Portal Polska

Śródmieście – centralna, nadmorska dzielnica Gdyni, granicząca z następującymi dzielnicami tegoż miasta: Oksywie, Obłuże, Pogórze (wszystkie trzy od północy), Chylonia, Leszczynki, Grabówek (wszystkie trzy od zachodu) oraz Działki Leśne, Wzgórze Świętego Maksymiliana i Kamienna Góra (od południa), a od wschodu także z Morzem Bałtyckim.

Historia

MS Piłsudski przy Dworcu Morskim
Ul. 10 Lutego, gmach B.G.K. 1937-1939.

Śródmieście Gdyni powstało w głównej mierze w latach 20. i 30. XX wieku. Modernistyczny charakter centrum nadali mu tacy architekci, jak między innymi absolwenci Politechniki Warszawskiej: Włodzimierz Prochaska, Tadeusz Jędrzejewski czy Stanisław Płoski. Śródmieście Gdyni przetrwało wojnę praktycznie nieuszkodzone. W 2007 roku modernistyczny układ Śródmieścia Gdyni został wpisany do rejestru zabytków[3], a w 2015 roku całe Śródmieście zostało umieszczone na liście pomników historii[4].

Na wschód od falochronu wschodniego nad morzem wyznaczono letnie kąpielisko Gdynia Śródmieście o łącznej długości linii brzegowej 200 metrów[5]. W 2005 r. kąpielisko to posiadało wyróżnienie Błękitną Flagę.

Podczas okupacji Niemcy zmienili nazwę dzielnicy na Stadtmitte, włączając do niej współczesne Działki Leśne[6]. W 1998 r. do dzielnicy Śródmieście została włączona dzielnica Port, w której znajduje się gdyński port morski. W gdyńskim śródmieściu znajdujc się ul. Świętojańska, będąca najstarszą, reprezentacyjną ulicą miasta.

18 czerwca 2019 przy ul. Abrahama (na odcinku od ulicy 10 Lutego do ul. Batorego) oddano do użytku pierwszy woonerf w aglomeracji gdańskiej[7].

W kwartale ulic Armii Krajowej, Borchardta, skweru Kościuszki i Alei Topolowej, nieopodal Teatru Muzycznego, znajduje się blisko 3-hektarowy park Rady Europy. Przed 1939 teren ten stanowił własność rodziny Skwierczów, która w latach 60. XX w. została wywłaszczona z powodu planów wybudowania w tym miejscu Forum Kultury z teatrem i biblioteką. Plany te nie zostały jednak zrealizowane. W latach 90. grunt został skomunalizowany, a w 2007 władze Gdyni ogłosiły konkurs architektoniczny na zabudowę Forum Kultury (w którym tym razem kosztem 200 mln zł[8] miały powstać biblioteka, galeria sztuki współczesnej i nowa siedziba Teatru Miejskiego). Spadkobiercy przedwojennych właścicieli wystąpili wówczas do sądu z pozwem o zwrot gruntu. Po 12 latach, w 2019, Naczelny Sąd Administracyjny uznał ich roszczenia. W tej sytuacji miasto postanowiło odkupić sporne grunty za 62 mln zł, jednak z uwagi na załamanie dochodów miasta w związku z pandemią COVID-19, plany te odłożyło na przyszłość. Część terenu nabyła natomiast firma deweloperska Hossa[9].

Na przylegającej do Międzytorza posesji przy ul. Jana z Kolna 36 w 2020 wyburzono dotychczasową zabudowę magazynową, a w jej miejsce ma powstać budynek mieszkalno-usługowy z dominantą sięgającą 55 metrów wysokości[10].

Do końca 2021 w ramach projektu KLIMATyczne Centrum władze Gdyni zapowiadały powstanie nowych terenów zielonych, ograniczenie ruchu samochodowego i miejsc parkingowych, wprowadzenie jednokierunkowego ruchu na ul. Świętojańskiej oraz kontrabuspasów na ul. Władysława IV, Wójta Radtkego, Jana z Kolna i 3 Maja oraz kilku parkingów buforowych na obrzeżach Śródmieścia, rewitalizację ulic 10 Lutego, Starowiejskiej i Abrahama, zmiany na pl. Kaszubskim i alei Jana Pawła II[11].

Lista informacyjna UNESCO

Budynek biurowy ZUS

26 września 2019 roku Modernistyczne Centrum Gdyni zostało umieszczone na liście informacyjną UNESCO (w listopadzie 2019 polska lista informacyjna zawierała 6 obiektów). W tekście wyjaśniającym napisano[12]:

Centrum modernistyczne w Gdyni jest wyjątkowe jako zabytek europejskiej urbanistyki i architektury, w którym ideały modernizmu zostały skonfrontowane ze zmieniającymi się potrzebami rozrastającego się miasta i portu, tworząc w konsekwencji miejsce o wyraźnie nowoczesnym charakterze, ale na jednocześnie bez żadnych cech doktrynerskich. Szczególną rolę odgrywają tu ulice biegnące w stronę morza, w szczególności ulica 10 Lutego, która jest osią łączącą dworzec kolejowy z Molo Południowym, wysuniętą daleko w morze.

Ważniejsze zabytki

Kamienica Orłowskich
Kamienica Pręczkowskich
ORP „Błyskawica”, jako okręt–muzeum, dobijający do nabrzeża Pomorskiego w Gdyni

W Śródmieściu znajduje się kilka obiektów i instytucji:

Port morski

Muzeum Emigracji

Kamienice

Pomniki

Zobacz też

Przypisy

  1. Rada Dzielnicy Śródmieście (pol.). bip.um.gdynia.pl/. [dostęp 2022-05-24].
  2. [1].
  3. Małgorzata Muraszko, Sekretem modernistycznej Gdyni są lśniące tynki. Architektura Gdyni w szczególe, 2 listopada 2020 [dostęp 2020-11-02].
  4. Śródmieście Gdyni uznane za pomnik historii (pol.). trojmiasto.pl, 2015-03-19. [dostęp 2015-03-19].
  5. Uchwała Nr VII/121/11 Rady Miasta Gdyni z dnia 27 kwietnia 2011r. (Dz. Urz. Woj. Pomorskiego z 2011 r. Nr 74, poz. 1560).
  6. www.gotenhafen.com.pl. gotenhafen.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-13)]..
  7. Rewolucja na ulicy Abrahama. Pierwszy w Gdyni woonerf już gotowy.
  8. Park Rady Europy w Gdyni. Ruszyła procedura zmiany planów, miasto nie kupi terenu?
  9. Gdynia nie ma pieniędzy na odkupienie parku Rady Europy. Powód - wydatki na pandemię
  10. Wysoki budynek wyrośnie na Jana z Kolna w Gdyni. A zabudowa Międzytorza ciągle stoi
  11. KLIMATyczne Centrum Gdyni to bubel
  12. UNESCO World Heritage Centre, Modernist Centre of Gdynia — the example of building an integrated community, UNESCO World Heritage Centre [dostęp 2022-04-19] (ang.).

Media użyte na tej stronie

ORP Błyskawica w nowym kamuflażu - 02-01-2012.jpg
Autor: Antoni Dubowicz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Błyskawica po trzymiesięcznym remoncie w stoczni Nauta podchodzi na swoje stałe miejsce w Basenie Prezydenta.
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Pomnik Historii logo.svg
Logo Pomników Historii Polski
Śródmieście (Gdynia).png
Autor: Zoochan, Licencja: CC BY-SA 4.0
Śródmieście
Gdynia - ul. 10 Lutego - gmach B.G.K. 1937-1939 (68909901).jpg
Tytuł: Gdynia : ul. 10 Lutego : gmach B.G.K.
Adres wydawniczy: [Gdynia : Morska Agencja Fotograficzna, 1937-1939] ([miejsce nieznane : drukarz nieznany])
Gatunek: pocztówka
Forma i typ: pocztówki
Opis fizyczny: [1] karta : ilustracja ; 9x14 cm
Rok wydania według: Jerzy Morgulec, Słownik nakładców i wydawców pocztówek na Ziemiach Polskich, oraz poloników. Cz. 8, Warszawa 2002. Nazwa zakładu fotograficznego-wydawcy i miejsce wydania według pieczątki na rewersie. Tytuł według nadruku na awersie.
Siedziba Zakładu Ubezpieczeń i PLO.jpg
Autor: Michał Jaworski, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Gdynia Śródmieście, ul. 10 Lutego 24 - Siedziba Zakładu Ubezpieczeń i PLO ("Polskie Linie Oceaniczne")
Gdynia, Dworzec Morski 1935-1939 (67264122).jpg
Tytuł: Gdynia, Dworzec Morski
Adres wydawniczy: [1935-1939]
Gatunek: fotografia polska; odbitka na papierze srebrowo-żelatynowym
Forma i typ: fotografie
Opis fizyczny: 1 fot. : odb. na pap. srebrowo-żelatynowym ; 12x17 cm
Nazwa aut. wg suchej piecz. na aw. Tyt. wg adnot. na rew.
Dworzec Morski w Gdyni - Muzeum Emigracji - Górny Hol - Globus.jpg
Autor: Max Gilead, Licencja: CC BY-SA 4.0
Były Dworzec Morski w Gdyni, obecne Muzeum Emigracji, Górny Hol, Globus
Kamienica na ul. Świętojańskiej w Gdyni, by PrzemaS93 (5).JPG
Autor: PrzemaS93, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Gdynia, ul. Świętojańska 68 - kamienica
Gdynia kamienica Preczkowskich.jpg
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Gdynia - kamienica Pręczkowskich