Śródplecze
Śródplecze (łac. mesonotum, mesotergum) – grzbietowa płytka (tergit) tułowia sześcionogów, położona na śródtułowiu. U owadów uskrzydlonych wchodzi w skład alinotum, czyli grzbietowej części skrzydłotułowia.
U skrytoszczękich, owadów bezskrzydłych i larw śródplecze jest stosunkowo niewielkie i zbudowane podobnie jak inne tergity. U form uskrzydlonych ulega silnym modyfikacjom, dzięki czemu służy za punkt przyczepu mięśni skrzydłowych oraz samo bierze udział w mechanizmie ruchu skrzydeł[1][2]. W takim przypadku błoniaste połączenie między śródpleczem a zapleczem ulega redukcji. Jeżeli przednie skrzydła są wykorzystywane w locie to akrotergit i antekosta zaplecza zlewają się z tyłem śródplecza, tworząc zatarczę śródplecza (mesopostnotum)[1].
Po wewnętrznej stronie rozwijają się wzmacniające strukturę śródplecza i stanowiące punkty przyczepu mięśni listewki, które od zewnątrz widoczne są jako szwy rzekome dzielące śródplecze na części. Zwykle są to przedtarcza śródplecza (mesopraescutum), tarcza śródplecza (mesoscutum) i zatarczka śródplecza (mesoscutellum)[1][2]. Przedtarczę od tarczy dzieli sutura praescutalis, a tarczę od zatarczki sutura scutoscutellaris. Występować mogą także inne szwy jak notaulici, sutura transscutalis czy sutura transscutellaris[2].
Przednie skrzydła osadzone są między tarczą a zatarczką. Na krawędzi skrzydłowej tarczy prawie zawsze występuje przedni grzbietowy wyrostek skrzydłowy, wspierający szyjkę pierwszego sklerytu aksyllarnego. Zwykle obecny jest również tylny grzbietowy wyrostek skrzydłowy, podpierający trzeci skleryt aksyllarny[2].
U większości muchówek śródplecze zajmuje prawie cały grzbiet tułowia. Występują na nim różnie ukształtowane szwy lub szwów w ogóle brak. U krótkoczułkich szew poprzeczny rozdwaja się na brzegach Y-kształtnie, a w jego widełkach leży zapadnięta płytka przedskrzydłowa. Na przodzie śródplecza występować mogą guzy barkowe, a za skrzydłami guzy zaskrzydłowe. Ważną rolę odgrywa w oznaczaniu chetotaksja śródplecza. Wyróżnia się tu szczecinki środkowe grzbietu, śródplecowe, przedtarczkowe, międzyskrzydłowe, przedskrzydłowe, nadskrzydłowe, zaskrzydłowe, przednie, barkowe, zabarkowe i tarczkowe[3].
Przypisy
- ↑ a b c Marek Wanat: Rząd: chrząszcze — Coleoptera. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.
- ↑ a b c d 5. Pterothorax. W: R. E. Snodgrass: Principles of Insect Morphology. Cornell University Press, 1935.
- ↑ Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 1 – wstępny. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1957, s. 21-27.
Media użyte na tej stronie
Autor: Tereshkin, Licencja: CC BY 3.0
Fig. 3: Morphology of thorax (D): (1) pronotum; (2) collar; (3) pronotal rige; (4) pronotal base; (5) transverse furrow of pronotum; (6) front margin of pronotum; (7) epomia; (8) hind corner of pronotum; (9) lower corner of pronotum; (10) propleura (propleurum, prosternum, propleuron); (11) mesonotum; (12) median lobe; (13) lateral lobe; (14) notauli (parapsidae); (15) tegula; (16) axillary tongue (projection); (17) subalar tubercle; (18) subalarum; (19) mesopleura (mesopleurum, mesopleuron); (20) mesosternum; (21) prepectal carina (epicnemial carina); (22) prepectus (epicnemium); (23) speculum; (24) mesopleu¬ral fovea; (25) area of mesopleural fovea; (26) mesopleural suture; (27) sternaulus (-i); (28) scuto-scutellar groove; (29) scutellum; (30) postscutellum; (31) projection of hind margin of metanotum; (32) propo¬deum; (33) horizontal part of propodeum; (34) area basalis (basal area); (35) area superomedia (areola); (36) area posteromedia (petiolar area); (37) area superoexterna (first lateral area, area externa); (38) area dentipara (second lateral area); (39) area posteroexterna (third lateral area); (40) area spiraculifera (first pleural area + second pleural area); (41) third pleural area (apical pleural area); (42) area metapleuralis; (43) area coxalis (juxtacoxal area); (44) median longitudinal carina (lateromedian longitudinal carina); (45) lateral longitudinal carina (carina dentipara exteriores); (46) carina metapleuralis (pleural carina); (47) coxal carina (juxtacoxal carina); (48) costula; (49) apical transverse carina (carina dentipara interiores, posterior transverse carina); (50) spiracle; (51) apophysis (crest).
Anatomy scheme of a worker ant (Pachycondyla verenae)