Święta Kasylda (obraz Francisco de Zurbarána)
 | |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania | ok. 1640 lub po 1635[1] |
| Medium | olej na płótnie |
| Wymiary | 184 × 98 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Święta Kasylda[2] – obraz hiszpańskiego malarza Francisca de Zurbarána, z madryckiej kolekcji muzeum Prado[1].
Powstanie obrazu
Francisco de Zurbarán namalował wiele wizerunków świętych. Po Soborze trydenckim otrzymał zlecenie od kardynała i arcybiskupa Bolonii Gabriela Paleottiego na portrety siedmiu świętych. Wizerunek św. Kasyldy jest jedynym, gdzie mistrz odszedł od tradycji i w bardzo zindywidualizowany sposób ukazał świętą. Za wzorzec mogła posłużyć rycina przedstawiająca św. Emerencjanę autorstwa David Teniersa Starczego[3]. Obraz madrycki został namalowany, gdy Zurbarán piastował już urząd nadwornego malarza. Tego typu obrazy tworzone były w seriach i ozdabiały ściany tworząc ciąg wizerunków świętych, najczęściej w kościelnych zakrystiach[4].
Kasylda była córką emira z Toledo. W tajemnicy przeszła na wiarę chrześcijańską i potajemnie pomagała więźniom swojego ojca. Legenda mówi, iż pewnego dnia, gdy przynosiła uwięzionym chleb, została nakryta przez strażników, lecz bochenek zamienił się w róże, przez co jej czyn nie został zdemaskowany[4]
Na pierwszy rzut oka portret przedstawia młodą Andaluzyjkę o pełnej wdzięku twarzy[4] lub dziewczynę z wyższych sfer z Sewilli z początku XVII wieku[5]. Jak dowodzi Rogelio Buendia, tego rodzaju strój kobiecy przywdziewany był tylko podczas jednej uroczystości obchodzonej lokalnie, w Sewilli. Podczas ulicznej procesji młode panny z zamożnych domów, chcąc uczcić św. Kasyldę, przybierały piękne suknie i szły ulicami metropolii[3]. Kluczem do zidentyfikowania postaci są trzymane w dłoniach dziewczyny róże: atrybut świętej.
Hiszpański pisarz Antonio Onieva w katalogu prac z madryckiego muzeum Prado wysuwa hipotezę, iż ukazana dziewczyna może być wizerunkiem pierwszej żony Francisca de Zurbarána, Beatriz de Morales[6]. Na oficjalnej stronie muzeum Prado, dzieło Zurbarána widnieje jako Portret Elżbiety Aragońskiej[1].
Opis obrazu
Madrycki portret Kasyldy jest drugą wersją jej wizerunku. Kobieta na portrecie odziana jest w wytworną suknię z ciężkiej i połyskliwej tkaniny wyszywanej klejnotami. Nie ma ona nic wspólnego z mauretańskim strojem i jest produktem wyobraźni malarza. Na szyi widoczny jest naszyjnik z pereł, a na głowie ma diadem. Draperia, jak to było w zwyczaju, prawdopodobnie umieszczona jest na manekinie, przez co artysta uzyskał efekt mocno plisowanego materiału odbijające refleksy świetlne. Jak w większości prac Zurbarána, na portrecie nie można zauważyć choćby śladu gestu czy ruchu. Jedynie w spojrzeniu kobiety można dojrzeć cień frywolności i kokieterii[3].
Obraz został z lewej strony przycięty o ok. 10 centymetrów. W 1814 nie był wymieniany w spisie dzieł Pałacu Królewskiego w Madrycie, co może świadczyć, iż był jednym z wielu dzieł zrabowanych podczas napoleońskiej grabieży Sewilli[3].
Pierwsza wersja
Francisco de Zurbarán przynajmniej dwukrotnie malował portret Kasyldy. Po raz pierwszy w latach 1630–1635. Na tym portrecie, obecnie znajdującym się w Muzeum Thyssen-Bornemisza w Madrycie, święta jest nieco młodsza, ale ma na sobie równie bogatą suknię wyszywaną kwiatowymi wzorami[7]. Przez długi czas postać tę identyfikowano jako Elżbietę Węgierską; róże, które były także atrybutem królowej, są prawie niewidoczne i ledwo wystają spoza fałdy sukni. Diadem zamiast korony na głowie kobiety to szczegół, który pozwolił Jonathanowi Brownowi zidentyfikować ją jako świętą Kasyldę[7].
Przypisy
- ↑ a b c Santa Isabel de Portugal. Museo Nacional del Prado. [dostęp 2021-06-18]. (hiszp.).
- ↑ Muzeum Prado. Alfonso E. Pérez Sánchez. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1994, s. 94. ISBN 83-213-3720-1.
- ↑ a b c d Buendia 1989 ↓, s. 208.
- ↑ a b c Székely 1974 ↓, s. 32.
- ↑ Buendia 1989 ↓, s. 207.
- ↑ Onieva ↓, s. 96.
- ↑ a b Zurbarán Santa Casilda. Colección Thyssen-Bornemisza. [dostęp 2021-06-18]. (ang.).
Bibliografia
- Małgorzata Wrześniak: Święci według mistrzów. Warszawa: Demart S.A., 2009. ISBN 978-83-7427-535-4.
- András Székely: Malarstwo Hiszpańskie. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1974.
- Rogelio Buendia: A Basic guide to the Prado. Madryt: Silex, 1989. ISBN 84-85041-22-4.
- Antonio J. Onieva: The new complete guide to the Prado Museum. Bilbao: Mayfe S.S. ISBN 84-85432-93-2.