Święta Katarzyna (gmina)

Święta Katarzyna
gmina wiejska → miejsko-wiejska
1946-1954 i 1973-2009[1]
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

1946-1954: wrocławskie (duże)
1973-1975: wrocławskie (duże)
1975-1998: wrocławskie (małe)
1999-2009: dolnośląskie

Powiat

1946-1954, 1973-1975 i 1999-2009: wrocławski

Siedziba

Święta Katarzyna

Powierzchnia (2008)

98,57 km²

Populacja (2008)
• liczba ludności


14.644

Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad

15

Położenie na mapie Polski
51,0°N 17,5°E/51,033333 17,500000
Portal Polska

Święta Katarzyna (od 1 stycznia 2010 Siechnice[2]) – dawna gmina wiejska (1945–1996), a następnie gmina miejsko-wiejska (1997–2009) istniejąca w latach 1945–2009[3] w woj. wrocławskim (w obu postaciach) i dolnośląskim. Siedzibą władz gminy była wieś Święta Katarzyna.

Historia

Historia osadnictwa na terenie gminy sięga 4200 lat p.n.e. W końcowym okresie wczesnego średniowiecza pojawiają się w dokumentach pierwsze wzmianki o miejscowościach dzisiejszej gminy.

Pierwsze wzmianki o Świętej Katarzynie (łac. Santa Katherine) pochodzą z 1257, zaś o Siechnicach (łac. Sechenice) z 1253. Od średniowiecza wiele wsi należało do wrocławskich zakonów czy kościołów, później również do rady miejskiej i mieszczan wrocławskich. W dobie podziału dzielnicowego Śląska teren gminy należał do księstwa wrocławskiego.

Dokumenty historyczne nie odnotowują zniszczeń wojennych, aż do wojny trzydziestoletniej - kiedy to zniszczeniu uległa sama Święta Katarzyna.

Przełom XIX i XX wieku to szybki rozwój przemysłowy północnej części gminy i budowa w Siechnicach huty stali chromowej Czechnica, elektrociepłowni i instytutu doświadczalnego. Huta i zakład doświadczalny już nie istnieją. Pozostałością po hucie jest wielka hałda w Siechnicach, usypana z popiołów i odpadów produkcyjnych zakładu. Materiał ten zawiera duże ilości metali ciężkich, a znajduje się w odległości 300 metrów od terenów wodonośnych Wrocławia. Huta została zamknięta w wyniku protestów mieszkańców Wrocławia w połowie lat 90. XX wieku. Obecnie gmina jest częstym miejscem osiedlania się ludności z Wrocławia. W roku 2006 w gminie zamieszkały 444 nowe osoby.

Gmina Święta Katarzyna w Polsce powojennej zaczęła funkcjonować po II wojnie światowej na terenie tzw. Ziem Odzyskanych (tzw. II okręg administracyjny – Dolny Śląsk). 28 czerwca 1946 gmina – jako jednostka administracyjna powiatu wrocławskiego – weszła w skład nowo utworzonego woj. wrocławskiego[4][5].

Według stanu z 1 lipca 1952 gmina składała się z 15 gromad: Iwiny, Karwiany, Kotowice, Mokry Dwór, Ozorzyce, Radwanice, Rzeplin, Siechnice, Suchy Dwór, Sulimów, Ślęza i Św. Katarzyna[6]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[7].

Jednostkę przywrócono 1 stycznia 1973 wraz z kolejną reformą reaktywującą gminy[8]. 1 czerwca 1975 roku gmina weszła w skład nowo utworzonego mniejszego woj. wrocławskiego[9].

W związku z otrzymaniem praw miejskich przez znajdującą się na obszarze gminy miejscowość Siechnice z dniem 1 stycznia 1997 roku, jednostka została przekształcona w gminę miejsko-wiejską[10], siedziba gminy pozostała jednak w Świętej Katarzynie i nazwa gminy została niezmieniona. Przez to Święta Katarzyna była jedną z dwóch gmin miejsko-wiejskich w Polsce, której siedzibą nie było miasto; drugą gminą tego typu była (i jest nadal) Nowe Skalmierzyce (porównaj też z gminą Silnowo w latach 1993-94). Było to także jedyna gmina miejsko-wiejska w Polsce posiadająca wójta, a nie burmistrza. 1 stycznia 1999 roku gmina powróciła do powiatu wrocławskiego w nowo utworzonym woj. dolnośląskim[11].

W październiku 2008 roku przeprowadzono konsultacje w sprawie przeniesienia siedziby władz gminy do miasta Siechnice, w którym 65% głosujących opowiedziało się za przeniesieniem siedziby (głosowało 20% uprawnionych)[12]. Rada Ministrów przygotowała projekt rozporządzenia, zgodnie z którym siedziba władz gminy Święta Katarzyna miała zostać przeniesiona do Siechnic, a sama gmina zmienić nazwę na gmina Siechnice[13]. Rozporządzenie to weszło w życie z dniem 1 stycznia 2010[2].

Położenie

Gmina Święta Katarzyna graniczyła bezpośrednio z Wrocławiem, w jego południowo-wschodniej części. Od północy ograniczała ją rzeka Odra. Na obszarze gminy znajdowało się 24 miejscowości, które zamieszkiwało blisko 14.000 mieszkańców. Dobrą komunikację zapewniał rozbudowany układ dróg krajowych i wojewódzkich, łączących gminę z Wrocławiem, Opolem i Strzelinem. Dodatkowym atutem była możliwość szybkiego dotarcia do autostrady A4 (wcześniej, do połowy lat 80. drogi E22). Uzupełnienie dla transportu kołowego stanowiły 3 linie kolejowe ze stacjami w Siechnicach, Świętej Katarzynie, Kotowicach i Żernikach Wrocławskich.

Siedziba urzędu gminy znajdowała się w Świętej Katarzynie w budynku przy ulicy Żernickiej pod numerem 17.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002[14] gmina Święta Katarzyna miała obszar 98,57 km², w tym:

  • użytki rolne: 68%
  • użytki leśne: 10%

Gmina stanowiła 8,83% powierzchni powiatu.

Demografia

Dane z 31 grudnia 2008[15]:

OpisOgółemKobietyMężczyźni
jednostkaosób%osób%osób%
populacja14 644100759651,9704848,1
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		134,577,171,5

Nagrody i wyróżnienia

Gmina Święta Katarzyna otrzymała liczne nagrody i wyróżnienia, uzyskane w konkursach i plebiscytach oceniających rozwój ekonomiczno-społeczny jednostek samorządowych. Wspomniane nagrody to m.in.: trzykrotny tytuł laureata konkursu "Gmina Fair Play - Certyfikowana Lokalizacja inwestycji" (w latach 2003, 2004 i 2005), tytułu "Złotej Lokalizacji Inwestycji" przyznany przez kapitułę nagrody "Gmina Fair Play” z uwagi na trzykrotne otrzymanie nagrody „Gmina Fair Play” siedmiokrotne zajęcie wysokiego miejsca na liście "Złotej Setki Samorządów w Polsce", publikowanej przez Centrum Badań Regionalnych oraz gazetę Rzeczpospolita (w 2007 roku 11 lokata).

Sąsiednie gminy (2008)

Przypisy

  1. ↑ Od 1946 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. wrocławskiego
  2. ↑ a b Dz.U. z 2009 r. nr 120, poz. 1000
  3. ↑ Do 31 grudnia 2009
  4. ↑ Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177
  5. ↑ Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74)
  6. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1 VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  7. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  8. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  9. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
  10. ↑ Dz.U. z 1996 r. nr 155, poz. 760
  11. ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652
  12. ↑ Zbiorcze zestawienie wyników konsultacji w sprawie przeniesienia siedziby władz gminy do miasta Siechnice
  13. ↑ Projekt Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie utworzenia, ustalenia granic i nazw gmin oraz siedzib ich władz, ustalenia granic niektórych miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta
  14. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  15. ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Powiat wrocławski (1946–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1945–75)
Gminy wiejskie
(1945–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)

Media użyte na tej stronie