Święta nakazane

Święta nakazane – uroczystości liturgiczne w Kościele katolickim, w czasie obchodów których wierni są zobowiązani do uczestniczenia we mszy świętej oraz do powstrzymania się od prac niekoniecznych. Święta nakazane wyznacza i ich obchody reguluje dla Kościoła łacińskiego Kodeks prawa kanonicznego w kan. 1246–1248, oraz dla Kościołów wschodnich Kodeks kanonów Kościołów wschodnich w kan. 880–883.

Obowiązek uczestniczenia we mszy wypełniony zostaje przez czynne uczestnictwo w niej w jakimkolwiek obrządku katolickim, w dzień uroczystości lub wieczorem dnia poprzedzającego (→ wigilia). Jeżeli jednak z ważnej przyczyny, np. z powodu braku kapłana uczestnictwo we mszy jest niemożliwe, wówczas wierni powinni uczestniczyć w parafialnym nabożeństwie słowa Bożego albo gromadzić się na innej wspólnej modlitwie (np. rodzinnej).

Kościół łaciński (stan obecny)

Od 1983 r. do świąt nakazanych w Kościele łacińskim należą (kan. 1246 § 1 KPK):

Święta nakazane obowiązujące w diecezjach łacińskich na terytorium Polski

Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów może modyfikować listę świąt nakazanych na danym terytorium dostosowując ją do potrzeb lokalnych społeczności. Obecnie w Polsce obowiązują następujące święta nakazane[1]

  • wszystkie niedziele
  • Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi – 1 stycznia
  • Uroczystość Objawienia Pańskiego – 6 stycznia
  • Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało) – czwartek po Uroczystości Trójcy Przenajświętszej (dokładnie 60 dni po Wielkanocy)
  • Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – 15 sierpnia
  • Uroczystość Wszystkich Świętych – 1 listopada
  • Uroczystość Narodzenia Pańskiego – 25 grudnia.

Kościół łaciński (rys historyczny)

Kościół powszechny (1642–1917)

Po raz pierwszy lista świąt nakazanych została ogłoszona w konstytucji papieża Urbana VIII „Universa” z 1642 r.[2] Obejmowała ona:

  • wszystkie niedziele roku,
  • Święto Obrzezania Pańskiego (1 stycznia),
  • Święto Objawienia Pańskiego (6 stycznia),
  • Święto Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny (2 lutego),
  • Święto Świętego Macieja Apostoła (24/25 lutego),
  • Święto Świętego Józefa, Oblubieńca NMP (19 marca),
  • Święto Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie (25 marca),
  • Święto Zmartwychwstania Pańskiego:
    • Niedziela Wielkanocna,
    • Poniedziałek Wielkanocny,
    • Wtorek Wielkanocny,
  • Święto Wniebowstąpienia Pańskiego,
  • Święto Zesłania Ducha Świętego:
    • Niedziela Zesłania Ducha Świętego,
    • Poniedziałek w Oktawie Ducha Świętego,
    • Wtorek w Oktawie Ducha Świętego,
  • Święto Trójcy Przenajświętszej,
  • Święto Ciała Chrystusa,
  • Święto Świętych Apostołów Filipa i Jakuba (Młodszego) (1 maja)
  • Święto Znalezienia Krzyża Świętego (3 maja),
  • Święto Narodzenia Świętego Jana Chrzciciela (24 czerwca),
  • Święto Świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca),
  • Święto Świętego Jakuba (Starszego) Apostoła (25 lipca),
  • Święto Świętej Anny, Matki NMP (26 lipca),
  • Święto Świętego Wawrzyńca, Diakona i Męczennika (10 sierpnia),
  • Święto Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia),
  • Święto Świętego Bartłomieja Apostoła (24 sierpnia),
  • Święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września),
  • Święto Świętego Mateusza Apostoła i Ewangelisty (21 września),
  • Święto Świętego Michała Archanioła (29 września)
  • Święto Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza (28 października),
  • Święto Wszystkich Świętych (1 listopada)
  • Święto Świętego Andrzeja Apostoła (30 listopada),
  • Święto Świętego Tomasza Apostoła (21 grudnia)
  • Święto Narodzenia Pańskiego (25 grudnia),
  • Święto Świętego Szczepana, Pierwszego Męczennika (26 grudnia),
  • Święto Świętego Jana Apostoła i Ewangelisty (27 grudnia),
  • Święto Świętych Młodzianków (28 grudnia),
  • Święto Świętego Sylwestra I, Papieża (31 grudnia).

Królestwo Galicji i Lodomerii (1773-1917)

4 grudnia 1773 dokonano redukcji świąt nakazanych dla Galicji w oparciu o breve „Paternae Caritatis” Klemensa XIV z 22 czerwca 1771[3]. Lista świąt nakazanych obejmowała odtąd:

  • wszystkie niedziele roku,
  • Święto Obrzezania Pańskiego (1 stycznia),
  • Święto Objawienia Pańskiego (6 stycznia),
  • Święto Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny (2 lutego),
  • Święto Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie (25 marca),
  • Święto Zmartwychwstania Pańskiego:
    • Niedziela Wielkanocna,
    • Poniedziałek Wielkanocny,
  • Święto Wniebowstąpienia Pańskiego,
  • Święto Zesłania Ducha Świętego:
    • Niedziela Zesłania Ducha Świętego,
    • Poniedziałek w Oktawie Ducha Świętego,
  • Święto Ciała Chrystusa,
  • Święto Świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca),
  • Święto Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia),
  • Święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września),
  • Święto Wszystkich Świętych (1 listopada)
  • Święto Niepokalanego Poczęcia NMP (8 grudnia),
  • Święto Narodzenia Pańskiego (25 grudnia),
  • Święto Świętego Szczepana, Pierwszego Męczennika (26 grudnia)

Rzeczpospolita (1775-1795)

Na prośbę Stanisława Augusta Poniatowskiego 23 maja 1775 Pius VI dokonał redukcji świąt nakazanych dla Rzeczypospolitej. Lista świąt nakazanych obejmowała odtąd[4]:

  • wszystkie niedziele roku,
  • Święto Obrzezania Pańskiego (1 stycznia),
  • Święto Objawienia Pańskiego (6 stycznia),
  • Święto Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny (2 lutego),
  • Święto Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie (25 marca),
  • Święto Zmartwychwstania Pańskiego:
    • Niedziela Wielkanocna,
    • Poniedziałek Wielkanocny,
  • Święto Wniebowstąpienia Pańskiego,
  • Święto Zesłania Ducha Świętego:
    • Niedziela Zesłania Ducha Świętego,
    • Poniedziałek w Oktawie Ducha Świętego,
  • Święto Trójcy Przenajświętszej,
  • Święto Ciała Chrystusa,
  • Święto Świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca),
  • Święto Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia),
  • Święto Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września),
  • Święto Wszystkich Świętych (1 listopada)
  • Święto Narodzenia Pańskiego (25 grudnia),
  • Święto Świętego Szczepana, Pierwszego Męczennika (26 grudnia)

Katolickie Kościoły wschodnie

Do świąt nakazanych w katolickich Kościołach wschodnich należą (daty podane według kalendarza juliańskiego datowane w kalendarzu gregoriańskim):

Obowiązywanie dni świątecznych nakazanych na różnych obszarach

W Kościele łacińskim Konferencja episkopatu w każdym kraju, a w Kościołach wschodnich kompetentna władza w każdym Kościele sui iuris może, za uprzednią aprobatą Stolicy Apostolskiej, niektóre z dni świątecznych nakazanych znieść lub przenieść na niedzielę (np. w Polsce aktualny dekret o zniesieniu niektórych świąt obowiązuje od 30 listopada 2003), ale też i dodać inne[5]. Jeżeli zostanie wydany dekret uznający któreś ze świąt dodatkowym świętem nakazanym na określonym terytorium, to obowiązek zachowania święta ciąży na każdym katoliku przebywającym na wskazanym w dekrecie terytorium, z wyjątkiem podróżnych, czyli przybyłych z innych diecezji (parafii) i przebywających we wskazanym miejscu nie dłużej niż trzy miesiące (kanony 12 § 3, 13 § 2, 100, 102 § 2 KPK, kan. 911, 912 § 2, 1491 § 2 KKKW).

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Święta nakazane w Polsce. opoka.org.pl, 2003. [dostęp 2015-02-01].
  2. ↑ Urbanus VIII. Constitutio apostolica Universa. „Codicis Iuris Canonici Fontes”. I, s. 427–429, 1926. Roma: P. Gasparri, I. Seredi. Sprawdź autora:1.
  3. ↑ Józef Krętosz. Józefiński proces budowy Kościoła państwowego na terenie monarchii habsburskiej w okresie rządów cesarza Józefa II (1780-1790). „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”. 39, s. 58–59, 1996. 
  4. ↑ Przegląd Poznański, t. XXVIII, Poznań 1859, s. 506.
  5. ↑ W Niemczech na przykład zgodnie z dekretem Konferencji Episkopatu Niemiec katolicy są zobowiązani do uczestnictwa we mszy świętej w drugi dzień świąt Bożego Narodzenia (czyli św. Szczepana pierwszego męczennika), drugi dzień świąt Wielkanocy, drugi dzień Zesłania Ducha Świętego (czyli Najświętszej Maryi Panny, Matki Kościoła).

Bibliografia

Linki zewnętrzne