Święto Narodowe Trzeciego Maja

Narodowe Święto Konstytucji Trzeciego Maja

"Uchwalenie Konstytucji 3 maja” – obraz Jana Matejki, 1891. Król Stanisław August (po lewej, w królewskiej szacie zdobionej gronostajami) wchodzi do kolegiaty św. Jana Chrzciciela, gdzie Konstytucja zostanie zaprzysiężona przez Sejm. Marszałkowie Stanisław Małachowski i Kazimierz Nestor Sapieha niesieni na rękach przez posłów sejmowych. W tle Zamek Królewski, gdzie uchwalono Konstytucję.
Dzień	3 maja
Państwa	Polska  Litwa
Typ święta	narodowe
Upamiętnia	uchwalenie Konstytucji 3 maja przez Sejm Czteroletni (3 maja 1791)
Podobne święta	Narodowe Święto Niepodległości

Święto Narodowe Trzeciego Maja – polskie święto państwowe obchodzone 3 maja ustanowione w 1919^[1] i ponownie w 1990^[2].

Dzień ten jest dniem wolnym od pracy.

Znaczenie daty

3 maja 1791 w Rzeczypospolitej Obojga Narodów uchwalono jedną z pierwszych na świecie konstytucji^[3]. Wyprzedziła ona m.in. konstytucję francuską. Konstytucja została uchwalona przez Sejm Czteroletni, który został zwołany w październiku 1788.

Ustanowienie święta

Uchwalenie Konstytucji 3 maja zostało uznane za święto już 5 maja 1791.

Począwszy od 2007 roku 3 maja jest również świętem narodowym Litwy^[4].

Dzieje obchodów

Podczas obchodów pierwszej rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja 1792 wokół Warszawy skoncentrowano wiele jednostek wojskowych, których zabrakło w krytycznym momencie rosyjskiego ataku w 1792 r^[5].

W okresie zaborów Polski obchodzenie rocznic Konstytucji 3 maja było zakazane przez wszystkich zaborców. Polacy, którzy odważyli się obchodzić publicznie to święto, byli karani. Na przykład za złożenie bukietu fiołków w rocznicę Konstytucji 3 maja w 1892 tajna policja rosyjska aresztowała w Warszawie nauczyciela Stanisława Mieczyńskiego, po czym wysłano go za ten czyn na trzyletnią zsyłkę do Odessy^[6].

Obchody rocznicy Konstytucji 3 maja były organizowane także w skupiskach Polonii, m.in. w Chicago^[7].

Uroczyste obchody rocznicy Konstytucji 3 maja organizowano w latach 1916–1918 w wielu miastach Królestwa Polskiego (najliczniejsze w Warszawie w 1916) po ewakuacji władz rosyjskich i bieżeństwie rosyjskiej ludności cywilnej, przeprowadzonym w 1915.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918, rocznica Konstytucji 3 maja została uznana za święto narodowe uchwałą Sejmu Ustawodawczego z 29 kwietnia 1919. Po II wojnie światowej obchodzono je do 1946, kiedy w wielu miastach doszło do krwawych demonstracji studenckich. Od tego czasu władze zabroniły publicznego świętowania, a próby manifestowania były często tłumione przez milicję^[8]. Święto to zostało oficjalne zniesione ustawą z 18 stycznia 1951 o dniach wolnych od pracy^[9]. Dopiero w roku 1981 ponownie świętowano to historyczne wydarzenie – świadczą o tym gazety codzienne z tego czasu m.in. Trybuna Ludu, Głos Robotniczy, Życie Warszawy.

3 maja 1982 r. z okazji rocznicy Konstytucji odbyły się w kilkunastu miastach w Polsce demonstracje uliczne, które w Warszawie przerodziły się w szczególnie gwałtowne zamieszki i starcia z milicją^[10].

Święto Narodowe Trzeciego Maja przywrócono ustawą z 6 kwietnia 1990 (weszła w życie 28 kwietnia). Tego roku obchody święta 3 maja w Warszawie na pl. Zamkowym w Warszawie odbyły się w obecności prezydenta RP Wojciecha Jaruzelskiego.

Galeria

• 

  Pierwsza od 1830 roku legalna manifestacja patriotyczna w Warszawie w 1916 roku.

• 

  Defilada Wojska Polskiego z okazji dnia 3 maja, Warszawa, 1939.

• 

  Kamień upamiętniający uchwalenie Konstytucji 3 maja w 1791 r., i ustanowienie Święta Narodowego 3 Maja osłonięty staraniem Kręgu Pamięci Narodowej w 1994 r., w Parku Traugutta w Warszawie.

• 

  Łazienki Królewskie w Warszawie, 2007 (mężczyzna w mundurze żołnierza kawalerii z XVIII wieku).

• 

  Pochód trzeciomajowy w Łodzi, 2010.

• 

  Taniec Zespołu Pieśni i Tańca „Ziemia Bydgoska” podczas obchodów Święta Trzeciego Maja na Starym Rynku w Bydgoszczy, 2009.

Przypisy

Bibliografia

• Helena Boguszewska: „Pisma wybrane”, t. II. Warszawa: Czytelnik, 1956, s. 347.

Linki zewnętrzne

• Obchody święta 3 Maja 1939 roku w Warszawie w bazie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej – fragment przedwojennej Polskiej Kroniki Filmowej PAT.
• Obchody święta 3 Maja 1939 roku w Katowicach w bazie Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej – fragment przedwojennej Polskiej Kroniki Filmowej PAT.