Świętoborzec

Świętoborzec

Osiedle Łobza
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	łobeski
Gmina	Łobez
Miasto	Łobez
Data założenia	1876
Strefa numeracyjna	+48 91
Kod pocztowy	73-150
Tablice rejestracyjne	ZLO
Położenie na mapie Łobza Świętoborzec
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Świętoborzec
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Świętoborzec
Położenie na mapie powiatu łobeskiego Świętoborzec
Położenie na mapie gminy Łobez Świętoborzec
53°36′57″N 15°36′34″E/53,615864 15,609572
Portal Polska

Świętoborzec (niem.: Landgestüt) – peryferyjna, południowa dzielnica Łobza (województwo zachodniopomorskie), stanowiąca dawniej odrębną osadę^[1], położona przy drodze do Węgorzyna^[2]. Znajdują się tu obiekty pozostałe po działającym tu do 2004 roku^[3] łobeskim Stadzie Ogierów, stanowiącym niegdyś jedną z największych atrakcji miasta^[2].

Historia

Świętoborzec - zabytkowy dworek dyrektora - ruiny

Pomnik dla poległych żołnierzy - Wieczna chwała poległym bohaterom

Zaczątkiem Świętoborca była Pommersches Landgestüt Labes (Pomorska Stadnina Koni w Łobzie), założona tu w 1876 roku przez pochodzącego ze Stade^[1] (Dolna Saksonia) Juliusa von Schlüttera^[4].

Przez wiele lat był on oficerem dragonów w Celle. W 1874 wystąpił z tej formacji i zaczął tworzyć stadninę w Świętoborcu. Do pracy przy budowie stadniny namówił też część swoich podwładnych. Cesarsko-królewskie ministerstwo w Berlinie już wcześniej, wiosną 1872 roku, wysunęło propozycję ulokowania stadniny koło Łobza, Świdwina bądź Goleniowa^[1]. W 1874 można było rozpocząć budowę stajni oraz budynków administracyjnych i służbowych. W 1876 nastąpiło oficjalne przekazanie stadniny dotychczasowemu komisarycznemu koniuszemu. 10 kwietnia 1874 dyrektorem i masztalerzem obiektu został Julius von Schlütter^[1]. Rozpoczęto wtedy budowę dworku dla właściciela, który zachował się do dziś.

Zasadniczym celem funkcjonowania Stada Ogierów było uszlachetnianie pomorskich koni^[2]. W 1887 świętoborskie stado liczyło 200 ogierów, przeważnie półkrwi. Gdy armia radziecka zaczęła zbliżać się do stadniny, podjęto decyzję o ucieczce i 2 marca 1945 koniuszy wraz ze stadem ruszyli na północny zachód, aby ocalić zwierzęta. Akcję ratunkową wspierała grupa młodych chłopców i dziewcząt oraz 17 francuskich robotników przymusowych. W Konarzewie Armia Czerwona odebrała uciekającym 350 koni, które zostały wywiezione na Kaukaz i Krym. W 1947, po przydzieleniu tych ziem Polsce, utworzono tu państwowe gospodarstwo rolne pod nazwą Państwowe Stado Ogierów Łobez. W 1948 liczba koni wynosiła 48, w 1956 – już 300^[1]. Po wojnie organizowano tu zawody konne, gonitwy za lisem, a także powożenie zaprzęgami. Od lat 90. stado zaczęło popadać w ruinę. W 1993 po przekształceniu jako Stado Ogierów Łobez^[5], w 1994 jako Stado Ogierów Skarbu Państwa Łobez oraz wydzielony Zakład Treningowy Skarbu Państwa Łobez^[6]. W 2003 stado przyłączono do Stada Ogierów w Sierakowie Wielkopolskim Sp. z o.o.^[7]. W 2004 stado zlikwidowano. W grudniu 2004 roku ostatnie konie trafiły do Białego Boru. Dawne stado zakupiła spółka^[8].

Niegdyś mieściła się tu także kuźnia miedzi oraz młyn zbożowy, który powstał w 1871 r. Oba obiekty należały do rodziny Puchsteinów. Po bankructwie kuźni budynki, w których się mieściła, przerobiono na hale z urządzeniami młynarskimi. Wtedy też spiętrzono strumień, który miał swoje źródła w bonińskim lesie, aby powstało jezioro.

Tutaj żołnierze polscy z 43 Pułku Artylerii Lekkiej (dowódca: mjr Ilia Sadowski) (6 Brygada Artylerii Lekkiej), stoczyli potyczkę 6 marca 1945 z oddziałami X Korpusu SS (dowódca: gen. por. Günther Krappe - ur. 1893, †1981) w sile 20 czołgów i ok. 500 żołnierzy. Straty niemieckie to ok. 200 żołnierzy (zabitych lub rannych), a pozostali poddali się, a straty polskie to kilku poległych oficerów (porucznik Aleksander Segal - zastępca dowódcy ds. polityczno-wychowawczych 6 Brygady Artylerii Lekkiej, porucznik Jan Córuś, kapitan Michał Pisariew, podporucznik Fedor Dołganin, podporucznik Maśnikow i podporucznik Mieczysław Niewidziajło, którego ojciec Franciszek Niewidziajło dokonał symbolicznego aktu zaślubin Polski z morzem), którzy zginęli w walce wręcz i kilku poległych żołnierzy (kanonier Kowalski i inni).

Mieczysław Niewidziajło pochowany został na cmentarzu w Łobzie^[9], jednej z ulic w Łobzie nadano imię ul. Aleksandra Segala, a tutaj w Świętoborcu w roku 1987 postawiono pomnik upamiętniający poległych żołnierzy LWP.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Mapa Świętoborca w serwisie maps.google.pl
• Fotografia pałacyku Schlüttera
• Fotografia stajni w Świętoborcu
• Skrypt filmu WDR. balticulture.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-27)].