Świętojezierski Wałdajski Monaster Iwerskiej Ikony Matki Bożej

Świętojezierski Wałdajski Monaster Iwerskiej Ikony Matki Bożej

Валдайский Иверский Святоозерский Богородицкий монастырь

nr rej. 5310072000[1] z 30 sierpnia 1960[1]
Widok ogólny
Państwo	Rosja
Obwód	nowogrodzki
Miejscowość	jezioro Wałdaj
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Rodzaj klasztoru	monaster
Eparchia	nowogrodzka
Namiestnik	locum tenens hieromnich Antoni (Bytmajew)
Klauzura	nie
Typ monasteru	męski
Obiekty sakralne
Sobór	Zaśnięcia Matki Bożej
Cerkiew	Objawienia Pańskiego
Cerkiew	św. Filipa
Założyciel klasztoru	patriarcha Moskwy i całej Rusi Nikon
Styl	ruski
Materiał budowlany	kamień, cegła
Data budowy	1653–1656
Data zamknięcia	1927
Data reaktywacji	1991
Położenie na mapie obwodu nowogrodzkiego Świętojezierski Wałdajski Monaster Iwerskiej Ikony Matki Bożej
Położenie na mapie Rosji Świętojezierski Wałdajski Monaster Iwerskiej Ikony Matki Bożej
57°59′19″N 33°18′15″E/57,988611 33,304167
Strona internetowa klasztoru

Świętojezierski Wałdajski Monaster Iwerskiej Ikony Matki Bożej – prawosławny męski klasztor położony na Wyspie Sielwickiej na jeziorze Wałdaj, w obwodzie nowogrodzkim Federacji Rosyjskiej, w eparchii nowogrodzkiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Obok monasteru Podwyższenia Krzyża Pańskiego na wyspie Kij i Nowego Jeruzalem jeden z trzech klasztorów ufundowanych przez patriarchę moskiewskiego i całej Rusi Nikona.

Historia

Z inicjatywą założenia klasztoru na jednej z wysp jeziora Wałdaj patriarcha Nikon wystąpił natychmiast po objęciu urzędu zwierzchnika Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Jego zamysł poparł car Aleksy I i wydzielił na ten cel niezbędne środki^[2]. Wzorem dla obiektu miał być klasztor Iwiron na górze Athos^[2]. W lecie 1653 zakończono budowę pierwszych świątyń monasterskich – soboru Iwerskiej Ikony Matki Bożej oraz cerkwi św. Filipa, metropolity Moskwy. Na czele wspólnoty stanął archimandryta Dionizy^[2]. W czasie pierwszej wizyty w klasztorze patriarcha Nikon uroczyście poświęcił wody jeziora Wałdaj, nakazując od tej pory nazywać je świętym; stąd nazwa monasteru – świętojezierski. W 1654 wspólnota liczyła 26 mnichów^[2]. W celu podniesienia jej prestiżu Nikon nakazał przenieść do monasteru relikwie licznych świętych, w tym części relikwii cudotwórców moskiewskich: św. metropolity Piotra, św. metropolity Jonasza oraz św. metropolity Filipa. W tym samym roku monaster otrzymał liczne nadanie ziemskie oraz objął na własność całe jezioro Wałdaj z położonymi na nim wyspami^[2].

W 1655 do klasztoru przenieśli się mnisi z monasteru Objawienia Pańskiego w Orszy w liczbie ponad 70. Dzięki ich przyjazdowi w monasterze powstała drukarnia^[2]. Rok później ukończono budowę nowego, murowanego soboru monasterskiego pod wezwaniem Zaśnięcia Matki Bożej. Został on natychmiast poświęcony; z Moskwy przywieziono do niego kopię Iwerskiej Ikony Matki Bożej. Do usunięcia Nikona z katedry patriarszej w 1666 liczba mnichów wzrosła do 200^[2].

Od początku XVIII w. monaster systematycznie tracił na znaczeniu. Od 1712 do 1730 był filią budowanej w Petersburgu Ławry św. Aleksandra Newskiego. Pozostawał jednak celem pielgrzymkowym; jego archimandryta Laurenty cieszył się opinią świętego starca. Klasztor funkcjonował do rosyjskiej wojny domowej. W styczniu 1918 władze bolszewickie zarekwirowały zapasy żywności znajdujące się w monasterze, zaś jesienią tego samego roku – cenne elementy wyposażenia cerkwi klasztornych. Resztki utensyliów zostały odebrane wspólnocie w czasie akcji konfiskat w 1922. Od 1919 do 1927 monaster był formalnie zarejestrowany jako spółdzielnia pracy. W 1927 został zamknięty, co miało położyć kres kultowi Iwerskiej Ikony Matki Bożej. W tym samym roku została ona wywieziona w nieznane miejsce^[2]. W dalszych latach w klasztorze mieściło się kolejno muzeum, pracownie, szpital, dom dla inwalidów II wojny światowej oraz szkoła dla dzieci chorych na gruźlicę i ośrodek wypoczynkowy^[2].

Rosyjski Kościół Prawosławny odzyskał klasztor dzięki staraniom arcybiskupa nowogrodzkiego i staroruskiego Lwa (Cerpickiego). W 1991 w zniszczonych zabudowaniach monasteru patriarcha moskiewski i całej Rusi Aleksy II odprawił molebień przed odzyskaną kopią Iwerskiej Ikony Matki Bożej. W tym samym roku eparchia nowogrodzka i staroruska ponownie przejęła ruiny monasteru^[2]. Pierwszym przełożonym reaktywowanego klasztoru został ihumen Stefan^[2]. Następnie do 2011 funkcję tę pełnił archimandryta Efrem (Barbiniagra)^[3]. W grudniu 2011 Święty Synod Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego uznał monaster za ośrodek życia mniszego o szczególnym znaczeniu i w związku z tym nadał honorową godność jego przełożonego arcybiskupowi nowogrodzkiemu, podczas gdy faktyczne kierownictwo klasztorem pozostaje w rękach jego namiestnika^[4].

Do 2007 w monasterze ukończono prace konserwatorskie. Przy klasztorze powstało niewielkie muzeum poświęcone dziejom wspólnoty i postaci patriarchy Nikona^[2].

Przypisy