Święty Hieronim na pustyni

Święty Hieronim na pustyni

Autor	Leonardo da Vinci
Data powstania	1479–1481
Medium	olej na desce
Wymiary	103 × 75 cm
Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Muzea Watykańskie

Święty Hieronim na pustyni – obraz tworzony w latach 1479–1481 przez włoskiego artystę renesansowego, Leonarda da Vinci.

Wykonanie

Brak jest informacji o zleceniodawcy i miejscu powstania dzieła. Obraz nie został ukończony. Jest to jedno z najwcześniejszych dzieł artysty, choć dla badaczy jest trudne do oceniania ze względu na zły stan, w jakim się zachowało. Jest to pierwszy anatomiczny rysunek wykonany przez Leonarda, który powracał do niego wielokrotnie poddając go licznym poprawkom i przeróbkom^[1].

Wg tezy Martina Claytona, kuratora zbiorów grafik i rysunków w Winsorze, Leonardo wykonał część obrazu po 1510 roku, tj. po tym gdy nauczył się wykonywać sekcje zwłok. W wyniku badania przy użyciu promieni podczerwonych wykazano, że artysta poprawił wygląd mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, którego właściwy wygląd poznał podczas przeprowadzanych autopsji^[1].

Przedstawienie

Obraz ukazuje św. Hieronima ze Strydonu, który pokutuje na pustyni w pobliżu dzisiejszej miejscowości Aleppo. Pustynia jest przedstawiona jako wyimaginowany pejzaż urozmaicony skalistymi szczytami. Zaprezentowana scena nawiązuje do ważnego momentu w życiu świętego. W 374 r., gdy był poważnie chory, miał sen, który spowodował, że podjął decyzję o rezygnacji ze studiów nad literaturą pogańską. Wybrał się na pustynię, by odpokutować. Potem poświęcił się studiom języka hebrajskiego i tekstów biblijnych.

Leonardo da Vinci przedstawił świętego jako półnagiego mężczyznę, który w formie pokuty bije się w pierś kamieniem. Ukazana z trzech czwartych wychudzona po długim poście i pełna ekspresji twarz świadczy o prowadzonych przez malarza studiach nad mimiką. Poza skręconego ciała potęguje nastrój żarliwego błagania. Obok leży lew, któremu zgodnie z tradycją^[a] święty wyciągnął cierń z łapy, który utrudniał mu chodzenie, ratując mu w ten sposób życie. Z wdzięczności zwierzę pozostało przy nim, stając się w ten sposób jego atrybutem.

Historia

Na początku XIX wieku obraz znajdował się w posiadaniu malarki, Angeliki Kauffmann. Potem na pewien czas ślad po nim zaginął. Następnie szczęśliwym trafem natknął się na nie kardynał Józef Fesch, wuj Napoleona Bonaparte. Według niektórych źródeł kardynał znalazł obraz w dwóch częściach, w odstępie kilku lat. Pierwsza część odgrywała rolę pokrywy w sklepie rzymskiego handlarza starociami. Natomiast część, która przedstawiała twarz stanowiła ponoć blat stołka pewnego szewca. Ktoś wyciął kwadrat z twarzą świętego uznając, że jako część najbardziej ukończona będzie najłatwiejsza do sprzedaży. W 1856 r. na polecenie papieża Piusa IX obraz włączono do zbiorów Pinakoteki Watykańskiej.

Uwagi

Bibliografia

• Buchholz E.L., Leonardo da Vinci. Życie i twórczość, Pracownia Wydawnicza „ElSet”, 2005, ISBN 3-8331-1830-X.
• Klasycy sztuki, t. 4: Da Vinci, red. A. Gogut, wyd. Arkady, Warszawa 2006, ISBN 83-60529-03-5.
• Wielkie muzea, cz. 1: Muzea watykańskie, red. nacz.: F. Melli, Warszawa 2007, ISBN 978-83-60688-25-0.
• Isaacson W., Leonardo da Vinci, wyd. Insignis, 2019, ISBN 978-83-660-7141-4

Linki zewnętrzne

• O obrazie na stronie Pinakoteki Watykańskiej (ang.)