Święty gaj (antropologia)

Ten artykuł od 2012-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Święty gaj w Kornwalii

(c) Algirdas at the Lithuanian language Wikipedia, CC-BY-SA-3.0

Dawne miejsce obrzędowe w świętym gaju na Litwie

Święty gaj – święte miejsce poświęcone bóstwom, duchom przodków lub siłom natury. Święte gaje występują w pierwotnych religiach Ariów, Irańczyków, Greków, Rzymian, Germanów, Słowian, Bałtów i Celtów. Istniały one zarówno w religiach starożytnych, jak i w innych kulturach na świecie^[1]. W niektórych kulturach święte gaje poświęcone były bogom (jeden z nich stał się np. podstawą do powstania książki Jamesa Frazera Złota gałąź), w innych dodatkowo stanowiły symboliczną więź żywych ze zmarłymi przodkami, której naruszenie groziło poważnymi, negatywnymi konsekwencjami. Miejsca takie zachowały swoją funkcję religijną także współcześnie w wybranych nurtach religijnych.

Święte gaje wśród różnych ludów

Hindusi

Niezależnie od kultu świątynnego, w Indiach zachowała się tradycja utrzymywania świętych gajów, co służyło między innymi zachowaniu gatunków szczególnie ważnych ze względu na swoje właściwości lecznicze. Zabronione są tam polowania, wypas zwierząt, a drewno pozyskać można dopiero, kiedy drzewo uschnie. Jeden z kapłanów w Indiach tłumacząc dostojnikom angielskim w XIX wieku istotę rozumienia, dlaczego ludzie modlą się do drzewa o specyficznym wyglądzie lub modlą się do Księżyca wyjaśnił, że w zasadzie nikt nie modli się do drzewa czy do Księżyca – ludzie modlą się do bóstwa, które stoi za tym przedmiotem.

• W Ghatach Zachodnich w stanie Maharasztra istnieje ponad 200 świętych gajów, zwykle poświęconych Matce Ziemi. Zabronione są tam polowania (wszystkie zwierzęta przynależą do bogini) i wypas zwierząt. Drewno można pozyskiwać dopiero, kiedy drzewo uschnie^[2]. Przykładowe lokalizacje gajów: Parinche Valley w dystrykcie Pune^[3].

• Bengalscy Santalowie czczą drzewa Sal (Shorea robusta, Sari Sarjom) lokalizowane w centralnej części ich świętych gajów^[4].

• W stanie Meghalaya najbardziej czczone święte gaje to:

1. Mawphlang Sacred Forest – 25 kilometrów od Shillong, w dystrykcie East Khasi Hills^[5]
2. Mausmai

Celtowie

Jeden z najstarszych przekazów nt. świętego gaju zostawił żołnierz rzymski Lukan. Opis dotyczy kultury celtyckiej. Znaleźć go można w książce profesora J. Gąssowskiego – patrz bibliografia.

Słowianie i Bałtowie

Aleksander Brückner zamieszcza opisy podobnych świętych gajów w Starożytnej Litwie. Opisy te występują tam wielokrotnie. Niszczenie świętych gajów związane było z procesem chrystianizacji Słowian i Bałtów, kiedy to wprowadzaniu nowej religii towarzyszyło ich wycinanie, niszczenie świątyń i posągów słowiańskich bóstw. Słowianie i Bałtowie przez długi czas opierali się temu procesowi, jednakże na części ziem, w szczególności Prus przebiegał on niezwykle gwałtownie. Jeden z takich przypadków opisuje misjonarz Hieronim:

Przypisy

Bibliografia

• Arthur L. Basham, Indie, 1964 PIW
• Aleksander Brückner, Mitologia słowiańska i polska, PWN, Warszawa 1980
• Aleksander Brückner, Starożytna Litwa, Ludy i Bogi, Szkice historyczne i mitologiczne, Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn 1984
• Gąssowski Jerzy, Mitologia Celtów, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1978
• Henryk Łowmiański, Religia Słowian i jej upadek (wieki VI–XII), PWN, Warszawa 1979
• Henryk Łowmiański Henryk, Początki Polski, z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e., PWN, Warszawa 1964

Linki zewnętrzne

• Święte gaje w Tamil Nadu (ang.)