Świadkowie Jehowy w Austrii

Świadkowie Jehowy w Austrii
Ilustracja
(c) pj soans, CC BY-SA 3.0

Biuro Krajowe w Wiedniu
Państwo

 Austria

Liczebność
(2021)

21 768

% ludności kraju
(2021)

0,24%

Liczba zborów
(2021)

290

Rozpoczęcie działalności

1891

Strona internetowa
Mapa konturowa Austrii, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „St. Pölten”, po prawej znajduje się również punkt z opisem „Wiedeń”
Geographylogo.svg
Sala Zgromadzeń w Austrii (kolor czerwony) oraz Biuro Krajowe (niebieski)

Świadkowie Jehowy w Austrii – społeczność wyznaniowa w Austrii, należąca do ogólnoświatowej wspólnoty Świadków Jehowy, licząca w 2021 roku 21 768 głosicieli, należących do 290 zborów[1][2][a][b]. Na dorocznej uroczystości Wieczerzy Pańskiej w 2021 roku zebrało się 36 810 osób[1]. Działalność miejscowych głosicieli koordynuje Środkowoeuropejskie Biuro Oddziału w Selters w Niemczech. Biuro Krajowe znajduje się w Wiedniu, a Sala Zgromadzeń w St. Pölten. Są piątą pod względem liczby członków wspólnotą religijną w Austrii[c][3].

Historia

Początki

W roku 1891, w trakcie swojej pierwszej podróży do Europy, Charles Taze Russell odwiedził Wiedeń. W stolicy Austrii przebywał ponownie 22 marca 1911 roku[4]. Jego przemówienie w stołecznej sali hotelu Continental, w której zgromadziło się około 600 osób, zostało zakłócone przez sympatyków J.L. Magnesa, rabina z Nowego Jorku. Rabin Magnes telegraficznie przestrzegł swoich znajomych przed Charlesem T. Russellem, przedstawiając go jako chrześcijańskiego misjonarza nawracającego Żydów. Ludzie ci podnosili hałas, by na wszelkie sposoby nie dopuścić C.T. Russella do głosu. Jednakże grupa młodych Żydów towarzyszyła Russellowi do hotelu, gdzie długo zadawała mu pytania, tego i następnego dnia[5]. Wykład ten opublikowały miejscowe gazety[6].

W roku 1914 do Wiednia przyjechał z Niemiec Maxwel G. Freschel (Friend) – późniejszy wykładowca Biblijnej Szkoły Strażnicy – Gilead, który prowadził działalność kaznodziejską głównie wśród ludności żydowskiej. Wówczas w stolicy cztery osoby prenumerowały czasopismo „Strażnica”. W roku 1917 działalność kaznodziejską prowadził nauczyciel muzyki Johann Ehm z miejscowości Deutsch-Wagram[6]. Po zakończeniu I wojny światowej działalność prowadzono w miastach Wiedeń, Klagenfurt i Graz. W roku 1920 wierzenia Badaczy Pisma Świętego przyjęli: Franz Ganster księgowy z Klagenfurtu oraz Simon Riedler – rolnik z Górnej Austrii[6].

W roku 1921 pozyskano 1200 adresów osób zainteresowanych prenumeratą publikacji religijnych, a specjalnego wykładu w stolicy – 27 października tego roku (1921) – wysłuchało ponad 2 tysiące osób. W tym też roku ze Szwajcarii przybył Leopold Köning, aby prowadzić w Austrii działalność kaznodziejską.

W roku 1922 odbyły się zgromadzenia w Wiedniu, Klagenfurcie i Grazu. Grupy głosicieli działały w tych miastach i ich okolicach. Od 30 maja do 1 czerwca tego roku, w stolicy Joseph F. Rutherford rozpoczął wyświetlanie „Fotodramy stworzenia”, którą potem pokazano we wszystkich austriackich miastach.

W roku 1923 otwarto w Wiedniu pierwsze biuro Towarzystwa Strażnica[7]. W roku 1924 odbyła się konwencja generalna w Wiedniu. Na Pamiątce w roku 1926 obecne były 433 osoby, głównie w: Wiedniu (312 zebranych), Grazu (43) i Klagenfurcie (26).

W maju 1930 roku zarejestrowano lokalne stowarzyszenie religijne, zajmujące się rozpowszechnianiem Biblii i literatury biblijnej[7]. Rozpoczęto wyświetlanie filmu Dramat stworzenia[8].

W roku 1932 w dorocznej uroczystości Wieczerzy Pańskiej wzięły udział 724 osoby. W roku 1933 przemówienie w stolicy wygłosił Nathan H. Knorr. W tym samym roku zarejestrowano lokalny oddział Wachtturm-Gesellschaft (Towarzystwa Strażnica), który został zdelegalizowany w 1935 roku po wzroście wpływów nazistowskich[7].

Okres nazizmu (1933–1945)

Hitlerowskie oświadczenie o wyrzeczeniu się wiary, którego podpisania odmawiali Świadkowie Jehowy
Rudolf Redlinghofer – austriacki Świadek Jehowy, jedna z ofiar nazizmu w Austrii

W latach 1933–1934 władze konfiskowały literaturę religijną, a 10 września 1934 roku zamknęły Biuro Oddziału. W lipcu 1935 roku rozwiązano Towarzystwo Strażnica, a działalność Świadków Jehowy w Austrii obłożono zakazem[9]. W 1935 roku nastąpiła fala aresztowań członków wyznania. Mimo to w 1937 roku w Austrii działalność prowadziło 549 głosicieli[6]. W 1935 roku Świadkowie Jehowy z Austrii uczestniczyli w kongresach w Bratysławie, Mariborze i Lucernie, a w 1937 roku w kongresie w Pradze.

W roku 1938 w kraju działało około pięciuset głosicieli. Miejscowi Świadkowie Jehowy nie poparli Hitlera, za co ponad 400 wysłano do obozów koncentracyjnych lub więzień, a kilkadziesiąt osób stracono (np. 14 członków małego zboru w St. Martin). Literaturę biblijną przemycano z Czechosłowacji, Szwajcarii oraz z Włoch, a jej powielaniem i rozprowadzaniem zajmowali się z narażeniem życia m.in. August Kraft, Peter Gölles, Ludwig Cyranek, Therese Schreiber. Niektóre publikacje powielano potajemnie w różnych punktach rozsianych na terenie kraju. 58 dzieci Świadków Jehowy zostało odebrane rodzicom.

W trakcie II wojny światowej większość austriackich Świadków Jehowy trafiła do obozów lub więzień. Ze względu na neutralną postawę polityczną wobec narodowego socjalizmu, jak również z powodu odmowy wspierania działań wojennych, na 550 Świadków Jehowy w Austrii 212 zostało wysłanych do obozów koncentracyjnych. Zostali oni oznaczeni znakiem fioletowego trójkąta. W wyniku prześladowań zmarło 154 austriackich Świadków Jehowy, w wyniku egzekucji, pobić, chorób bądź też z wyczerpania (w tym 54 stracono za odmowę pełnienia służby wojskowej)[10][11][12].

Według wyniku projektu badawczego przedstawionego 6 czerwca 2003 roku w austriackim parlamencie o grupie austriackich Świadków Jehowy powiedziano: W roku 1939 nie było innych osób, spoza tej grupy religijnej, które odmówiły służby wojskowej. Analizując przypadki sprzeciwu sumienia wobec odbywania służby wojskowej w okresie nazizmu, jego ofiarami byli najczęściej Świadkowie Jehowy[13]. W obozie koncentracyjnym Mauthausen znajdowała się grupa więźniów, których prześladowano tylko ze względów religijnych. Byli to Świadkowie Jehowy. (...) Karano ich za polityczne następstwa ich wierzeń – odmowę złożenia przysięgi na wierność Hitlerowi oraz pełnienia służby wojskowej w jakiejkolwiek postaci[14]. W obozie tym znajdowało się 450 Świadków Jehowy, a około 140 z nich straciło życie. Spośród około 550 Świadków Jehowy w Austrii, do roku 1945 aresztowano 500, a 212 zostało osadzonych w obozach koncentracyjnych, w których 131 poniosło śmierć. Łącznie zginęło 154 austriackich Świadków Jehowy[15][12].

Rozwój działalności

21 lipca 1945 roku odbył się pierwszy powojenny kongres w Austrii. Rok później w kraju działało 730 głosicieli. W roku 1947 wznowił działalność lokalny oddział Wachtturm-Gesellschaft (Towarzystwa Strażnica)[7]. W tym samym roku na kongresie pod hasłem „Rozrost wszystkich narodów” w Wiedniu zgromadziło się 1700 osób, a 131 zostało ochrzczonych. W roku 1948 w radzieckiej strefie okupacyjnej w Austrii, nastąpiły aresztowania Świadków Jehowy i kilkudziesięciu z nich przez dwa lata przetrzymywano w syberyjskich łagrach. W roku 1949 liczba głosicieli wzrosła do 1551 osób.

W latach 50. XX wieku sądy zaczęły rehabilitować Świadków Jehowy, którzy w okresie nazizmu zostali osądzeni za odmowę służby wojskowej[16].

W pierwszej połowie lat 50. XX wieku przyjechali pierwsi misjonarze, absolwenci Biblijnej Szkoły Gilead[17], a kolejni przybyli 1 sierpnia 1965 roku. W tym samym roku na kongres pod hasłem „Słowo prawdy” przyjechała grupa 1200 współwyznawców z Grecji, którzy w tamtym czasie borykali się z trudnościami ze strony władz państwowych[18]. W roku 1967 w kongresie pod hasłem „Dzieło czynienia uczniów” w Klagenfurcie uczestniczyło 889 Świadków Jehowy z Jugosławii, a w roku 1968 w Villach odbył się kongres pod hasłem „Dobra nowina dla wszystkich narodów” dla Świadków Jehowy z Jugosławii, z udziałem 2319 osób. W 1969 roku w kongresach pod hasłem „Pokój na ziemi” uczestniczyło ponad 31 tysięcy osób, a 733 ochrzczono.

Liczbę 10 tysięcy głosicieli w Austrii przekroczono w roku 1971. W 1973 roku austriaccy Świadkowie Jehowy uczestniczyli w kongresie międzynarodowym pod hasłem „Boskie zwycięstwo” w Monachium. W roku 1975 powstały w Austrii obcojęzyczne grupy Świadków Jehowy, mówiących po węgiersku, angielsku, polsku, rumuńsku, hiszpańsku, turecku, arabsku, rosyjsku, ukraińsku i serbsko-chorwacku. W roku 1978 w stolicy odbył się kongres międzynarodowy pod hasłem „Zwycięska wiara”, a od tego roku austriaccy Świadkowie Jehowy rozpoczęli organizowanie kongresów dla węgierskich współwyznawców, gdyż na Węgrzech ich działalność była zakazana. W roku 1979 na kongresach pod hasłem „Żywa nadzieja” w Austrii było obecnych 17 847 osób, w tym Świadkowie Jehowy z Węgier.

Kongres pod hasłem „Lojalność wobec Królestwa” (1981) w Wiedniu (przedstawienie biblijne dla polskich delegatów)

W roku 1980 w stolicy odbył się kongres pod hasłem „Miłość Boża” dla Świadków Jehowy z Węgier, współwyznawców z Polski (1883 obecnych) i z terenów Jugosławii. W 1981 roku zorganizowano w Wiedniu kongres pod hasłem „Lojalność wobec Królestwa” dla delegatów z Polski (ponad 5 tysięcy osób), z Jugosławii i z Węgier, z udziałem członków Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy. W roku 1982 w kongresach pod hasłem „Prawda o Królestwie” ponownie uczestniczyły delegacje współwyznawców z Węgier. W roku 1983 otwarto nowe Biuro Oddziału. W 1984 roku z kongresów pod hasłem „Rozwój Królestwa” skorzystało 20 908 osób. W roku 1986 na kongresie pod hasłem „Pokój Boży” było obecnych 1781 Świadków Jehowy z Węgier. W 1988 roku w Wiedniu odbył się kongres międzynarodowy pod hasłem „Sprawiedliwość Boża”[19]. W następnym roku w kongresach pod hasłem „Prawdziwa pobożność” uczestniczyły 25 153 osoby.

W roku 1992 austriaccy Świadkowie Jehowy wysłali ukraińskim współwyznawcom do Lwowa i Użhorodu 48,5 tony żywności, 5114 kartonów odzieży oraz 6700 par butów. Ponadto współwyznawcom w Belgradzie, Mostarze, Osijeku, Sarajewie i Zagrzebiu zawieźli 7 ton żywności, 1418 pudeł z ubraniami, a także 465 par obuwia. 23 czerwca 1993 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka przyznał, że Austria dopuściła się dyskryminacji względem swojej obywatelki – Świadka Jehowy i naruszyła jej prawo do wychowywania własnych dzieci w zgodzie z zasadami swojej religii. W roku 1994 liczba głosicieli przekroczyła 20 tysięcy.

Do lat 90. XX wieku austriackie Biuro Oddziału sprawowało nadzór nad działalnością współwyznawców w Albanii, w Bośni i Hercegowinie (do 1996), w Bułgarii, Chorwacji, Czechosłowacji, Rumunii (do 1995), Serbii, Słowenii (do 1991) i na Węgrzech. W krajach tych do lat 90. XX wieku panował zakaz działalności. Austriackie Biuro Oddziału organizowało potajemne dostarczanie do nich publikacji biblijnych, organizowanie potajemnych spotkań i umacnianie współwyznawców pod względem organizacyjnym, tam gdzie były prześladowania i zakaz[20].

Od roku 1997 wystawa „Zapomniane ofiary reżimu hitlerowskiego” była prezentowana w 70 austriackich miastach, a osoby ocalałe z hitlerowskich więzień i obozów koncentracyjnych miały sposobność mówić o wierze i odwadze w obliczu prześladowań ze strony hitlerowców[21].

11 lipca 1998 roku austriacka wspólnota Świadków Jehowy została zarejestrowana przez władze państwowe jako wspólnota religijna[7].

W 1998 roku władze St. Pölten nadały ulicę nazwiskiem Anton Streyczek (Anton-Streyczek-Gasse) straconego 24 grudnia 1939 roku w Plötzensee[22].

Na przełomie maja i czerwca 2000 roku w Karl-Franzens-Universität Graz odbyła się wystawa „Zapomniane ofiary faszyzmu”, która prezentowała historię Świadków Jehowy w czasie nazizmu[23]. W roku 2002 wskutek powodzi ucierpiało prawie 100 rodzin Świadków Jehowy, a zalanych zostało 50 domostw. Współwyznawcy utworzyli komitet, składający się z 400 wolontariuszy, którzy pomogli odbudować zniszczenia, a poszkodowanym zaofiarowano pomoc materialną, na którą dobrowolnie składali się Świadkowie Jehowy z całego kraju. We wrześniu w 2006 roku w Grazu prezentowana była wystawa „Wybacz – TAK, Zapomnij – NIE” na temat Świadków Jehowy jako ofiar nazizmu[24]. W czerwcu 2007 roku na terenie byłego podobozu koncentracyjnego KZ-Nebenlager Bretstein odbyły się uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej, aby upamiętnić Świadków Jehowy, którzy byli w nim osadzeni[25]. W 2007 roku zrehabilitowano wielu Świadków Jehowy, którzy zostali skazani w czasach nazizmu (m.in.: Helene Delacher, Josef Dietz, Johann Jancic sen., Maria Jancic, Kreiner Andreas, Franz Mattischek)[26].

W maju 2008 roku w Sankt Lambrecht odsłonięto tablicę pamiątkową dla upamiętnienia Świadków Jehowy, którzy w roku 1943 zostali osadzeni na terenie miejscowego klasztoru[27]. 31 lipca 2008 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka wydał decyzję, dotyczącą prawa religijnego w Austrii. Trybunał stwierdził, że austriackie prawo religijne narusza Europejską konwencję praw człowieka. W opinii Trybunału, Austria narusza prawo do wolności kultu religijnego, tworząc religie niższej klasy, a co za tym idzie – obywateli. Prowadzi to do dyskryminacji, która nie jest zgodna z charakterem pluralistycznego i demokratycznego społeczeństwa. W październiku tego samego roku w Wiedniu prezentowana była wystawa „Wybacz – TAK, Zapomnij – NIE”, na temat Świadków Jehowy jako ofiar nazizmu[28].

Status prawny w 2009

7 maja 2009 roku – po 30 latach starań – Federalne Ministerstwo Edukacji, Sztuki i Kultury uznało prawnie Świadków Jehowy w Austrii, jako jedną z 14 wspólnot religijnych w tym kraju, jako wyznanie posiadające status korporacji prawa publicznego. Siedziba związku religijnego znajduje się w Wiedniu[29]. W maju tego samego roku w budynku muzeum Mauthausen prezentowana była wystawa „Świadkowie Jehowy – Zapomniane ofiary reżimu nazistowskiego w Mauthausen”[30]. Natomiast w sierpniu tego samego roku w Wiedniu odbył się kongres międzynarodowy pod hasłem „Czuwajcie!” z udziałem 40 000 obecnych, w tym 20 000 delegatów z ponad 20 krajów.

W latach 2010–2011 kongresy odbywały się w językach: niemieckim, angielskim, chorwackim, hiszpańskim, polskim i rumuńskim. Największe z nich odbyły się na stołecznym stadionie Ernst-Happel-Stadion, w tym ogólnokrajowy w lipcu 2014 roku pod hasłem „Szukajmy najpierw Królestwa Bożego!”. W 2010 roku działalność kaznodziejską prowadziło 20 992 głosicieli.

W 2012 roku nadzór nad działalnością miejscowych głosicieli przejęło Biuro Oddziału w Niemczech. 25 września 2012 roku ETPC orzekł, „że Austria jest winna dyskryminacji Świadków Jehowy”; nakazał też rządowi zwrócenie im prawie 13 000 euro tytułem kosztów sądowych[31].

Tablica pamiątkowa, informująca o pobycie Świadków Jehowy w obozie hitlerowskim Mauthausen-Gusen
Tablica pamiątkowa, poświęcona Gerhardowi Steinacherowi, który jako Świadek Jehowy 30 marca 1940 roku za odmowę wstąpienia do armii został stracony przez hitlerowców[32]

13 kwietnia 2014 roku na terenie byłego obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen odsłonięto tablicę ze znakiem trójkąta, upamiętniającą około 450 Świadków Jehowy uwięzionych w tym obozie[33][34][15].

13 maja 2015 roku w Wiedniu, na ścianie rodzinnego domu Steinacherów, odsłonięto tablicę pamiątkową, poświęconą Gerhardowi Steinacherowi, Świadkowi Jehowy, który 30 marca 1940 roku za odmowę wstąpienia do armii został stracony przez hitlerowców[32][35].

W lipcu 2015 roku delegacja Świadków Jehowy z Austrii brała udział w kongresie specjalnym pod hasłem „Naśladujmy Jezusa!” w Gandawie w Belgii.

Od sierpnia 2015 roku Świadkowie Jehowy w Austrii podejmują szczególną działalność kaznodziejską wśród uchodźców[36]. W okresie od maja do lipca 2016 roku zorganizowano specjalną kampanię głoszenia dla uchodźców i imigrantów. Około 700 arabskojęzycznych głosicieli z 7 krajów przyjechało, żeby głosić osobom mówiącym po arabsku[37].

12 maja 2016 roku Hermine Liska otrzymała Złoty Medal Styrii (Goldene Ehrenzeichen des Landes Steiermark) za popularyzowanie historii prześladowań Świadków Jehowy w okresie nazizmu (jako naoczny świadek)[38]. 19 maja 2017 roku władze gminy Techelsberg zorganizowały ceremonię upamiętniającą 31 Świadków Jehowy pochodzących z terenu gminy lub okolic, którzy zostali skazani na śmierć, wysłani przez nazistów do obozów koncentracyjnych lub byli represjonowani w inny sposób. Podczas uroczystości odsłonięto płytę pamiątkową, na której umieszczono nazwiska wszystkich represjonowanych z gminy Techelsberg[10][39].

W dniach od 16 do 18 czerwca 2017 roku w stolicy odbył się kongres specjalny pod hasłem „Nie poddawaj się!” z udziałem delegacji z Austrii, Chorwacji, Czech, Luksemburga, Macedonii, Serbii, Słowacji, Słowenii i ze Stanów Zjednoczonych[40]. Na Ernst-Happel-Stadion zgromadziło się przeszło 30 000 osób, w tym około 4000 delegatów z byłej Jugosławii[41].

Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata (wyd. zrewid.) w j. niemieckim wydano w 2019

W maju 2018 roku zorganizowano specjalną, weekendową, ogólnokrajową kampanię ewangelizacyjną[42]. Latem 2019 roku delegacje z Austrii brały udział w kongresach międzynarodowych pod hasłem „Miłość nigdy nie zawodzi!” w Argentynie, Filipinach, Francji, Grecji, Polsce (Warszawa), Południowej Afryce i Stanach Zjednoczonych[43]. Od 31 sierpnia do 26 października 2019 roku głosiciele z 19 krajów wzięli udział w specjalnej kampanii głoszenia osobom arabskojęzycznym[44].

Publiczna działalność kaznodziejska z publikacjami Świadków Jehowy w języku arabskim w Wiedniu

W Wiedniu Świadkowie Jehowy prowadzą działalność kaznodziejską w przeszło 25 językach[45]. Publiczna działalność kaznodziejska prowadzona jest również na ulicach oraz parkingach[46][47]. Oprócz zborów niemieckojęzycznych istnieją również zbory i grupy w językach: angielsko-, arabsko-, chińsko-, chorwacko-, francusko-, hindi, hiszpańsko-, polsko-, rosyjsko-, rumuńsko-, tagalsko-, turecko-, ukraińsko-, węgierskojęzyczne oraz austriackiego języka migowego; ponadto w Austrii działa kilka grup, posługujących się innymi językami (albańskim, bułgarskim, greckim, gruzińskim, japońskim, kurdyjskim, lingala, macedońskim, ormiańskim, perskim, pidżyn (Afryka Zachodnia), portugalskim, romani (Macedonia, Rumunia), rumuńskim (wołoski), słowackim i włoskim). Kongresy odbywają się w języku niemieckim, angielskim, arabskim, chorwackim, hiszpańskim, rosyjskim i rumuńskim.

W 2016 roku Świadkowie Jehowy w Austrii użytkowali 174 Sale Królestwa[48].

Niektóre Sale Królestwa w Austrii

Zbory polskojęzyczne

Na początku lat 80. XX wieku powstała polskojęzyczna grupa Świadków Jehowy w Wiedniu. Dekadę później przekształciła się w samodzielny zbór. Na początku XXI wieku powstał drugi stołeczny zbór polskojęzyczny, a w największych miastach powstały grupy tego języka. W roku 2010 utworzono trzeci zbór polskojęzyczny w Wiedniu. Do roku 2022 grupy polskojęzyczne działały w Linz i Grazu. Zbory i grupy polskojęzyczne zostały przydzielone do obwodu polskojęzycznego: EU Polish 9B. W latach 2010–2012 dla polskojęzycznych głosicieli organizowano osobne kongresy, na których całość programu przedstawiana była po polsku. Zbory korzystają z kongresów w j. polskim w Niemczech. Do roku 2019 zgromadzenia obwodowe w języku polskim odbywały się w Sali Zgromadzeń w St. Pölten.

Lista austriackich Świadków Jehowy zabitych w okresie III Rzeszy, upamiętnionych na stolpersteinach

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W Austrii funkcjonuje 13 obwodów niemieckojęzycznych i 1 chorwackojęzyczny
  2. ↑ W związku z pandemią COVID-19 od 14 marca 2020 do 31 sierpnia 2022 roku działalność od domu do domu była zawieszona (prowadzona była listownie, telefonicznie, w formie elektronicznej, od 31 maja 2022 roku wznowiono publiczną działalność ewangelizacyjną). Od 1 kwietnia 2022 roku program uroczystości Pamiątki śmierci Jezusa Chrystusa oraz zebrań zborowych przeprowadzany jest w formie hybrydowej: w Sali Królestwa i poprzez wideokonferencje. Do 31 grudnia 2022 roku wstrzymano organizowanie kongresów regionalnych i zgromadzeń obwodowych z osobistym udziałem obecnych. Ich program jest zamieszczany w oficjalnym serwisie internetowym jw.org.
  3. ↑ 23,2 tys. osób według spisu powszechnego z roku 2001 – po wyznawcach Kościoła rzymskokatolickiego (5,9 mln), protestantach (376 tys.), muzułmanach (339 tys.) i prawosławnych (159 tys.).

Przypisy

  1. ↑ a b Watchtower, Sprawozdanie z działalności Świadków Jehowy w poszczególnych krajach w roku 2021, jw.org [dostęp 2021-12-31].
  2. ↑ Watchtower, Świadkowie Jehowy na całym świecie. Austria, jw.org [dostęp 2021-12-31].
  3. ↑ UNdata: record view: Population by religion, sex and urban rural residence, United Nations Statistics Division (ang.)
  4. ↑ Watchtower, JW Broadcasting – grudzień 2016 (od 63 min), jw.org, 5 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-07].
  5. ↑ Charles Taze Russell, Dobra Nowina za granicą, „Strażnica i Zwiastun Obecności Chrystusa”, Towarzystwo Strażnica, 15 kwietnia 1911, s. 117.
  6. ↑ a b c d Watchtower, Rozwój Królestwa w dawnym cesarstwie, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, Towarzystwo Strażnica, 1987, s. 26–28.
  7. ↑ a b c d e Status prawny w Unii Europejskiej, Watchtower, 2016, s. 2 (ang.).
  8. ↑ Watch Tower Bible and Tract Society, „Dramat stworzenia” – niezapomniana produkcja, jw.org, 29 listopada 2022.
  9. ↑ Watchtower, „Weselcie się narody”, Brooklyn: Towarzystwo Strażnica, 1947, s. 49.
  10. ↑ a b Watchtower, Austriackie władze lokalne upamiętniają 31 Świadków Jehowy będących ofiarami nazizmu, jw.org, 22 sierpnia 2017 [dostęp 2017-08-29].
  11. ↑ 1989 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Nowy Jork: Towarzystwo Strażnica, 1989, s. 66–145 (ang.).
  12. ↑ a b Watchtower, Our History, jw2017.org, 1 października 2016 [dostęp 2016-10-01] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-29] (ang.).
  13. ↑ Walter, Die Kriegsdienstverweigerer in den Mühlen der NS-Militärgerichtsbarkeit, in Manoschek, Opfer der NS-Militärjustiz, Wien 2003, s. 123.
  14. ↑ Die Geschichte des Konzentrationslagers Mauthausen (Dzieje obozu koncentracyjnego w Mauthausen), komentarz Franz Jonas
  15. ↑ a b Jehovas Zeugen in Deutschland, Pressmitteilung Jehovas Zeugen, jehovaszeugen.de, 22 kwietnia 2014 [dostęp 2015-11-19] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-20] (niem.).
  16. ↑ Prof. Dr Reinhard Moos, Recht und Gerechtigkeit in Kohlhofer, Wien: (Hrsg.), Gewissensfreiheit und Militärdienst, 142f, Verlag Österreich, 2000 (niem.).
  17. ↑ Watchtower, W wieku 90 lat zmarła Lillian Gobitas Klose znana z historycznej rozprawy z 1940 roku, jw.org, 8 września 2014 [dostęp 2014-09-19].
  18. ↑ Watchtower, Zgromadzenia świadków Jehowy pod hasłem: „Słowo Prawdy”, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” (8), 1966, s. 9–12.
  19. ↑ Jehovas Zeugen in Österreich, Jehovas Zeugen in Österreich – Bildmaterial, jehovas-zeugen.at [dostęp 2016-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-28] (niem.).
  20. ↑ Watchtower, Gerrit Lösch: Zachowywanie jedności w czasie zakazu, jw.org, 4 stycznia 2019 [dostęp 2020-05-14].
  21. ↑ Zeugen Jehovas. Vergessene Opfer des Nationalsozialismus?, Wiedeń: Dokumentationsarchiv des österreischisen Widrstanders, 1998 (niem.).
  22. ↑ Streyczek Anton aus St. Pölten, redlinghofer.jimdorfee.com [dostęp 2021-05-20] (niem.).
  23. ↑ Wanderausstellung: “Die vergessenen Opfer der NS-Zeit”, Universität Graz, lilawinkel.at (niem.).
  24. ↑ Vergeben JA – Vergessen NEIN, Graz, Tummelplatz, lilawinkel.at (niem.).
  25. ↑ Gedenktafel in Bretstein, Steiermark, lilawinkel.at (niem.).
  26. ↑ Landesgericht für Strafsachen Graz, Beschluss, jehovas-zeugen.at (niem.).
  27. ↑ Gedenkstein, St. Lambrecht, Steiermark, lilawinkel.at (niem.).
  28. ↑ Sonderausstellung “Vergeben JA – Vergessen NEIN”, lilawinkel.at, Wien (niem.).
  29. ↑ Jehovas Zeugen in Österreich, Jehovas Zeugen in Österreich, jehovas-zeugen.at [dostęp 2016-01-14] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-19] (niem.).
  30. ↑ Sonderausstellung 9-24 maja 2009, Mauthausen, lilawinkel.at (niem.).
  31. ↑ Watchtower, Austria winna dyskryminacji Świadków Jehowy, jw.org [dostęp 2014-11-17].
  32. ↑ a b Watchtower, Odsłonięcie tablicy upamiętniającej austriackiego Świadka Jehowy straconego przez nazistów, jw.org, 7 października 2015 [dostęp 2015-10-07].
  33. ↑ Watchtower, Świadkowie Jehowy upamiętnieni w Miejscu Pamięci Obozu Koncentracyjnego Gusen, jw.org, 2014 [dostęp 2014-11-17].
  34. ↑ Verein Lila Winkel, Enthüllung Gedenktafel im KZ Gusen Sonntag, lilawinkel.at, 13 kwietnia 2014 [dostęp 2014-11-17] (niem.).
  35. ↑ Królestwo Boże panuje!, Towarzystwo Strażnica, 2014.
  36. ↑ Watchtower, Pomaganie uchodźcom w Europie Środkowej, jw.org, 24 listopada 2015 [dostęp 2016-11-24].
  37. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 2017, Towarzystwo Strażnica, 2016, s. 39, 40.
  38. ↑ Verein Lila Winkel, Hermine Liska, lilawinkel.at, 13 kwietnia 2014 [dostęp 2014-11-17] (niem.).
  39. ↑ Encyklopedia Holocaustu. Gregor Wohlfahrt, encyclopedia.ushmm.org.
  40. ↑ Watchtower, Kongresy specjalne 2017, jw2017.org, 1 października 2016 [zarchiwizowane z adresu 2018-08-29].
  41. ↑ Zeugen Jehovas „Wir verbreiten Liebe unter den Menschen”, kosmo.at, 22 września 2017 [dostęp 2017-10-18] (niem.).
  42. ↑ JW Broadcasting – listopad 2019, jw.org, 3 listopada 2019 [dostęp 2019-11-29].
  43. ↑ Watchtower, Kongresy międzynarodowe 2019, jw2019.org, 8 sierpnia 2018 [zarchiwizowane z adresu 2019-09-20].
  44. ↑ Watchtower, Specjalna kampania głoszenia osobom mówiącym po arabsku w Austrii i Niemczech, jw.org, 14 listopada 2019 [dostęp 2019-11-20].
  45. ↑ Austria, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXXV, Watch Tower Bible and Tract Society, 15 lutego 2014, s. 2, ISSN 1234-1150.
  46. ↑ Watchtower, Kierowcy ciężarówek znajdują drogę do życia, jw.org [dostęp 2016-09-05].
  47. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 1997, Nowy Jork: Towarzystwo Strażnica, 1997, s. 44, 45.
  48. ↑ Watchtower, Kingdom Work, jw2017.org, 1 października 2016 [zarchiwizowane z adresu 2018-08-29] (ang.).
  49. ↑ Verein Lila Winkel: Karl Endstrasser (lilawinkel.at)
  50. ↑ Stolpersteine in Graz Verlegung von Stolpersteinen in Graz (stolpersteine-graz.at)
  51. ↑ Verein Lila Winkel: Franz Korb (lilawinkel.at)
  52. ↑ Verein Lila Winkel: Aloisia Regenfelder (lilawinkel.at)
  53. ↑ Verein Lila Winkel: Josef Regenfelder (lilawinkel.at)
  54. ↑ a b Verein Lila Winkel: Cäcilia Reiter (lilawinkel.at)
  55. ↑ Verein Lila Winkel: Franz Reiter (lilawinkel.at)
  56. ↑ Verein Lila Winkel: Johann Trausner (lilawinkel.at)
  57. ↑ Lila Winkel: Eduard Wohinz (lilawinkel.at)

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Świadkowie Jehowy w Europie

Media użyte na tej stronie

Austria location map.svg
Autor: Lencer, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Austria

Equirectangular projection, N/S stretching 150 %. Geographic limits of the map:

  • N: 49.2° N
  • S: 46.3° N
  • W: 9.4° E
  • E: 17.2° E
Conventions of Jehovah's Witnesses (1981, Vienna, polish).jpg
Autor: Newbooknews, Licencja: CC BY-SA 4.0
Conventions of Jehovah's Witnesses (1981, Vienna, polish; drama)
StolpersteinSalzburgHaslauerJohann.jpg
Autor: Allexkoch, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stolperstein in Salzburg
Salzburg - Langwied - Bachwinkelweg 10 Stolperstein Pichler - 2020 09 21-1.jpg
Autor: Ewald Ehtreiber, Licencja: CC BY-SA 4.0
Salzburg, Stadtteil Langwied: Stolperstein für Josef Mackinger in der Amselstraße 11. (Das dazugehörige Wohnhaus wurde spätestens 2019 abgerissen und danach durch einen Wohnblock ersetzt.)
Alfred-Horn-Straße 01.JPG
Autor: Buchhändler, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ehemaliges Arbeiterwohnhaus (Ende 19. Jahrhundert), heute Königreichsaal der Zeugen Jehovas, Alfred-Horn-Straße 4, Schwechat
Stolperstein für Aloisia Regenfelder.JPG
Autor: Christian Michelides, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Aloisia Regenfelder
Wien12 Längenfeldgasse068 2017-03-04 GuentherZ 0515 GD Gerhard Steinacher (straight).jpg
Autor: User:GuentherZ, Licencja: CC BY-SA 3.0
Plaque for Gerhard Steinacher, conscientious objector and as such victim of the NS-regime. Steinacher lived here at Längenfeldgasse 68 when arrested.
Stolperstein für Karl Endstrasser.JPG
Autor: Christian Michelides, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Karl Endstrasser
Stolperstein für Johann Trausner.JPG
Autor: Christian Michelides, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Johann Trausner
Stolperstein für Johann Gruber (Salzburg).jpg
(c) Christian Michelides, CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Johann Gruber
Königreichsaal Pressbaum.jpg
Königreichsaal der Zeugen Jehovas in Pressbaum
Stolperstein für Notburga Tiefgraber (Salzburg).jpg
(c) Christian Michelides, CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Notburga Tiefgraber
The Watchtower - panoramio.jpg
(c) pj soans, CC BY-SA 3.0
The Watchtower, Gallgasse 44, Speising. Sitz der Zeugen Jehovas in Wien.
Stolperstein für Nikolaus Fraunhofer (Salzburg).jpg
(c) Christian Michelides, CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Nikolaus Fraunhofer
Evangelism in Vienna.jpg
Autor: Elph, Licencja: CC BY-SA 4.0
Evangelism in Vienna - Westbahonhof
Redlinghofer1.JPG
Autor: Wschranz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Portrait von >>RudolfRedlinghofer
Stolperstein für Johann Nobis.JPG
Autor: Christian Michelides, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Johann Nobis
KZ Mauthausen Mahntafel ZJ.jpeg
Mahntafel für Zeugen Jehovs im KZ Mauthausen, Oberösterreich
Neue-Welt-Übersetung 2018.jpg
Autor: Zaudi, Licencja: CC BY-SA 4.0
mit flexiblem Einband und zwei Lesebändern
Stolperstein für Eduard Wohinz (Graz).jpg
(c) Christian Michelides, CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Eduard Wohinz
StolpersteinSalzburgHaslauerMarie.jpg
Autor: Allexkoch, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stolperstein in Salzburg
Nazi JWrenunciationdocument.jpg

English translation:

I.... born.... in.... make the following statement:

1. I acknowledge that the International Association of Jehovah's Witnesses advocates a false doctrine using their religious activities as a pretext in the pursuit of their subversive aims. 2. I have therefore totally rejected this organization, and have freed myself emotionally from the sect. 3. I hereby undertake never again to work for the International Association of Jehovah's Witnesses. I shall report any persons who approach me with the false doctrine of Jehovah's Witnesses or those who in any way display sympathy for them. Should I receive any Jehovah's Witness literature, I shall surrender it immediately to the nearest police station. 4. I shall in future observe the laws of the nation especially in the event of war when I shall take up arms to defend my Fatherland, and strive to become a whole-hearted member of the national community. 5. I have been informed that I must expect a further term of protective custody if I fail to observe the undertaking which I make today.

Source: Concentration Camp Dachau: 1933-45, publication by the Comtite International De Dachau, Brussels, 1979, 9th edition, page 62.

Stolperstein-Redlinghofer.jpg
Stolperstein für Rudolf Redlinghofer
Stolperstein für Josef Regenfelder.JPG
Autor: Christian Michelides, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Josef Regenfelder
Stolperstein für Matthias Nobis.JPG
Autor: Christian Michelides, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Matthias Nobis
Stolperstein für Johann Moser 2.jpg
(c) Christian Michelides, CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Johann Moser, Reininghausstraße 50
Stolperstein für Cäcilia Reiter.JPG
Autor: Christian Michelides, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Cäcilia Reiter
Stolperstein für Anton Rafetseder (Salzburg).jpg
(c) Christian Michelides, CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Anton Rafetseder
Stolperstein für Josef Göls (Salzburg).jpg
(c) Christian Michelides, CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Josef Göls
Stolperstein für Ernst Reiter.JPG
Autor: Christian Michelides, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stolperstein für Ernst Reiter
Königreichsaal, Berndorf.jpg
Autor: Herzi Pinki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kingdom Hall of Jehovah's Witnesses at Berndorf, Lower Austria.