Świadkowie Jehowy w Bułgarii

Świadkowie Jehowy w Bułgarii
Państwo

 Bułgaria

Liczebność
(2021)

2675

% ludności kraju
(2021)

0,036%

Liczba zborów
(2021)

56

Rozpoczęcie działalności

1888

Mapa konturowa Bułgarii, po lewej znajduje się punkt z opisem „Sofia”
Geographylogo.svg
Położenie Biura Oddziału w Bułgarii

Świadkowie Jehowy w Bułgarii – społeczność wyznaniowa w Bułgarii, należąca do ogólnoświatowej wspólnoty Świadków Jehowy, licząca w 2021 roku 2675 głosicieli, należących do 56 zborów[a][1][2][b][3]. W 2021 roku na dorocznej uroczystości Wieczerzy Pańskiej zebrało się 7386 osób[1][4]. Działalność miejscowych głosicieli koordynuje Biuro Oddziału w Sofii[5].

Historia

Początki działalności

W roku 1888 w Sofii działalność kaznodziejską prowadził Wasyl Stiepanof[4]. Wygłaszał wykłady biblijne i ochrzcił dwie osoby. W 1894 roku został uwięziony w Turcji. Po zwolnieniu kontynuował działalność[6].

W 1903 roku rozpoczęto tłumaczenie publikacji biblijnych na język bułgarski, a w roku 1920 wydano książkę „Miliony obecnie żyjących nigdy nie umrą!”.

W 1914 roku niewielka grupa organizowała zebrania w miejscowości Gymzowo koło Bregowo. W roku 1920 do tego miasta powrócił ze Stanów Zjednoczonych Marin N. Spaew, który w 1917 roku został ochrzczony. Prowadził działalność w okolicach miast Widyń i Płowdiw, gdzie odwiedził mężczyznę o nazwisku Georgi W. Iwanow. Działała tam 10-osobowa grupa[6]. Na przełomie lat 1920 i 1921 przy ulicy Wołgi 51 w Płowdiwie otwarto niewielkie biuro. W maju 1920 roku działały trzy grupy (zbory). W 1924 roku biuro w rumuńskim Klużu (Cluj) zaczęło nadzorować działalność na terenie Bułgarii. Pod koniec lat 20. XX wieku współwyznawcy z Niemiec ochotniczo podjęli regularną działalność kaznodziejską w Bułgarii. W 1926 roku 386 osób w różnych częściach kraju było zainteresowanych głoszonymi wierzeniami[7]. Na uroczystości Wieczerzy Pańskiej w miejscowości Gymzowo zebrały się 22 osoby[6]. W październiku 1933 roku Towarzystwo Strażnica powierzyło nadzorowanie działalności w Bułgarii Martinowi Pötzingerowi, ale za niecały rok Świadkowie Jehowy nie będący obywatelami tego kraju zostali stamtąd wydaleni[8].

6 maja 1938 prawnie zarejestrowano Stowarzyszenie Świadków Jehowy w Królestwie Bułgarii[9][10]. W następnych dziesięcioleciach nadzór nad działalnością w tym kraju sprawowało rumuńskie Biuro Oddziału[4].

Zakaz działalności

W roku 1944 związek religijny został zdelegalizowany, nastąpiły liczne aresztowania głosicieli[10]. W 1945 roku działało około 40 głosicieli[6], a w roku 1948 już tylko około 15[11][4]. W roku 1951 zanotowano liczbę 50 głosicieli.

W latach 70. XX wieku w działalności kaznodziejskiej w tym kraju brały udział grupy współwyznawców z Czech[12] oraz – nieoficjalnie – turyści z ówczesnych krajów socjalistycznych[13]. Działalność w Bułgarii nadzorowało austriackie Biuro Oddziału[14]. W lutym 1979 roku w Bułgarii działało 17 głosicieli: 6 w Sofii, 3 w Płowdiwie, 7 w Wodicy koło Warny i 1 w Widyniu[6].

Pod koniec 1989 roku, gdy upadł ostatni komunistyczny rząd, w kraju było mniej niż 50 głosicieli[15]. W roku 1990 po raz pierwszy grupa ponad 300 osób udała się na kongres pod hasłem „Czysta mowa” do Grecji; w kraju w tym czasie działało ponad 100 głosicieli. W roku 1990 powstały pierwsze Sale Królestwa. Do pomocy w prowadzeniu działalności przybyli pionierzy z Polski, z Grecji i Czech[16].

Legalizacja działalności

17 lipca 1991 roku prawnie zarejestrowano działalność Świadków Jehowy w Bułgarii[17][4]. W tym też roku do kraju przybyli pierwsi misjonarze, absolwenci Biblijnej Szkoły Strażnicy – Gilead[15]. W 1992 roku w wynajętej hali w Płowdiwie odbył się pierwszy kongres w Bułgarii.

W 1994 roku media rozpoczęły oszczerczą kampanię przeciwko „nietradycyjnym” wspólnotom wyznaniowym. Jeszcze w tym samym roku rząd uchwalił restrykcyjną ustawę o religii. W rezultacie Świadkowie Jehowy, podobnie jak inne mniejszości religijne, stracili swój status prawny. Niektórych Świadków Jehowy aresztowano, przerywano również ich zebrania zborowe oraz konfiskowano publikacje biblijne. Bułgarskie sądy nie zapewniły Świadkom Jehowy ochrony prawnej[4][18].

Po wyczerpaniu wszystkich możliwości prawnych w kraju, Świadkowie Jehowy skierowali sprawę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPC). 9 marca 1998 roku w ramach ugody uznanej przez ETPC bułgarskie władze zgodziły się zarejestrować Świadków Jehowy jako związek wyznaniowy. Na tej podstawie 7 października 1998 roku Dyrekcja Wyznań Religijnych przy Radzie Ministrów wydała dokument ponownie uznający prawnie Świadków Jehowy w Bułgarii[4][17]. W roku 1999 działalność kaznodziejską prowadziło ponad 1000 głosicieli. Od 2000 roku do Bułgarii przeprowadziły się setki Świadków Jehowy z innych krajów (m.in. z Polski), by pomóc miejscowym głosicielom w prowadzeniu działalności kaznodziejskiej[19].

3 maja 2001 roku ETPC zaakceptował ugodę w sprawie Świadka Jehowy (Stefanov przeciwko Bułgarii). Władze ogłosiły amnestię dla wszystkich więźniów sumienia gotowych podjąć alternatywną służbę cywilną[20][4]. 6 marca 2003 roku Świadkowie Jehowy zostali ponownie zarejestrowani po uchwaleniu nowej ustawy o związkach wyznaniowych. 16 kwietnia 2003 roku władze uznały Wieczerzę Pańską za oficjalne święto Świadków Jehowy, zezwalając im na wykorzystanie w ten dzień wolnego od pracy[4]. 19 maja 2004 roku ETPC zaakceptował ugodę w sprawie Lotter i Lotter przeciw Bułgarii. Władze zapewniły Świadkom prawo do praktykowania religii oraz wyrażania swoich przekonań bez przeszkód[4]. 9 października 2004 roku otwarto Biuro Oddziału w Sofii. Budowa obiektu trwała od 2001 roku. Od 1995 roku Biuro mieściło się w wynajętym budynku[21][10].

W 2005 roku wydano Chrześcijańskie Pisma Greckie w Przekładzie Nowego Świata (Nowy Testament) w języku bułgarskim. W 2007 roku rozpoczęto działalność kaznodziejską w języku romskim (Bułgaria)[3]. Latem 2009 roku zorganizowano kampanię kaznodziejską z udziałem zaproszonych głosicieli z Europy, mówiących po bułgarsku. W kampanii tej, trwającej siedem tygodni wzięło udział 292 głosicieli z Francji, Grecji, Hiszpanii, Niemiec, Polski i Włoch. Po zakończeniu kampanii w stolicy odbył się kongres pod hasłem „Czuwajcie!” z udziałem Geoffrey’a Jacksona, członka Ciała Kierowniczego. W trakcie kongresu ogłoszono również wydanie Pisma Świętego w Przekładzie Nowego Świata w języku bułgarskim[22].

17 kwietnia 2011 roku ponad 60-osobowa grupa zaatakowała Salę Królestwa w Burgasie, w której Świadkowie Jehowy – ponad 100 osób – obchodzili Wieczerzę Pańską (Pamiątkę). Do sali wrzucano petardy, a samych wyznawców obrzucano kamieniami. Sprawcami przestępstwa była nacjonalistyczna grupa VMRO, która sprzeciwia się działalności Świadków Jehowy w Bułgarii i nie uznaje jej za zarejestrowaną, legalnie działającą religię. Pięć osób zostało przewiezionych karetką do szpitala, w tym jedna ze wstrząsem mózgu. Żaden z poszkodowanych nie odniósł poważniejszych obrażeń[23][24][25][18]. 20 marca 2019 roku Najwyższy Sąd Kasacyjny orzekł, że organizator napadu, Georgi Drakalijew ma wypłacić poszkodowanym odszkodowanie[26].

Pod koniec roku 2011 do kraju przybyli misjonarze, absolwenci 131. klasy Szkoły Gilead[27]. Wśród miejscowych pionierów usługują również absolwenci Kursu Biblijnego dla Małżeństw z Polski[28][29].

Od 24 do 26 lipca 2015 roku w stołecznym Narodowym Pałacu Kultury odbył się kongres specjalny pod hasłem „Naśladujmy Jezusa!”. Program przedstawiono w języku bułgarskim i był tłumaczony na język angielski i bułgarski język migowy, a skorzystali z niego delegaci z Bułgarii, Macedonii, Mołdawii, Serbii, Stanów Zjednoczonych i Ukrainy. 60 osób zostało ochrzczonych[30].

25 stycznia 2016 roku Bułgarska Komisja Ochrony przed Dyskryminacją uznała, że telewizja SKAT i jej dwóch dziennikarzy w swoich programach przedstawiało fałszywe i bezpodstawne zarzuty dotyczące Świadków Jehowy. Telewizja ta w swoich programach usprawiedliwiała brutalny atak VMRO z dnia 11 kwietnia 2011 roku w Burgasie. Komisja uznała, że sześć programów zawierało akty dyskryminacji religijnej wobec Świadków Jehowy i wykazywały rażące lekceważenie standardów profesjonalnego dziennikarstwa. Podżegały one do przemocy i nienawiści wobec Świadków Jehowy. Komisja nałożyła na stację telewizyjną grzywnę[31]. 18 marca 2019 roku Najwyższy Sąd Kasacyjny Bułgarii orzekł, że telewizja SKAT naruszyła prawo. 26 marca Sąd powołał się na wcześniejsze orzeczenie i potwierdził winę gazety Vseki Den, potępiając ją za posługiwanie się „mową nienawiści” w opublikowanym artykule o wierzeniach Świadków Jehowy[26]. Sprawa dotycząca pozwolenia na budowę Sali Królestwa nadal oczekuje na rozstrzygnięcie przez ETPC[18].

Do 2017 roku w co najmniej 44 miejscowościach w Bułgarii lokalne władze wprowadziły poprawki do rozporządzeń, ograniczające działalność prawnie zarejestrowanych organizacji religijnych. W ich wyniku Świadkowie Jehowy prowadzący legalną działalność ewangelizacyjną byli pisemnie odwodzeni od działalności kaznodziejskiej, a także wytaczano im pozwy, w wyniku których byli karani grzywną. Jednocześnie w innych miastach zarówno urzędnicy, jak i sądy stają w obronie wolności religijnej i uchylają orzeczenia skazujące na karę grzywny. Ponieważ konstytucja Bułgarii gwarantuje prawo do prowadzenia pokojowej działalności religijnej, Świadkowie Jehowy w Bułgarii podjęli starania, by zakwestionować legalność wszystkich 44 rozporządzeń ograniczających swobody religijne[32]. W październiku 2017 roku sąd w mieście Wraca orzekł, że takie ograniczenia są niezgodne z konstytucją[15].

W latach 2009–2017 przeprowadzono cztery specjalne kampanie ewangelizacyjne, do których zaproszono także 1782 zagranicznych głosicieli bułgarskojęzycznych. Rozpowszechnili ponad 175 tysięcy publikacji. Powstało 8 nowych zborów i 7 grup[33].

W sierpniu 2017 roku delegacja Świadków Jehowy z Bułgarii uczestniczyła w kongresie specjalnym pod hasłem „Nie poddawaj się!” w rumuńskim mieście Kluż-Napoka[34]. W lipcu 2018 roku w Tbilisi w Gruzji odbył się kongres specjalny pod hasłem „Bądź odważny!” z udziałem zagranicznych delegacji, w tym z Bułgarii[35], a latem 2019 roku w kongresie międzynarodowym pod hasłem „Miłość nigdy nie zawodzi!” w Hiszpanii[36].

10 listopada 2020 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) orzekł, że władze Bułgarii naruszyły prawo Świadków Jehowy do wolności religijnej. Oznacza to, że władze powinny wydać zgodę na dokończenie budowy Sali Królestwa w Warnie. ETPC nakazał Bułgarii wypłacenie odszkodowania w wysokości 9600 euro[37].

Kongresy w języku bułgarskim i bułgarskim migowym odbywają się w Sofii, w Płowdiwie w języku tureckim, w Burgasie w języku rosyjskim, a w Warnie w języku tureckim[c].

Bułgarskie Biuro Oddziału nadzoruje tłumaczenie literatury biblijnej na język bułgarski, bułgarski język migowy, romani (cygański)[5].

Statystyki

Liczba głosicieli (w tym pionierów)

Dane na podstawie oficjalnych raportów o działalności[38]:

  • najwyższa liczba głosicieli osiągnięta w danym roku służbowym[d] (liczby nad słupkami na wykresie)
  • przeciętna liczba pionierów w danym roku służbowym (ciemniejszym odcieniem, liczby na słupkach wykresu, od 2017 roku tylko liczba pionierów pełnoczasowych, bez pomocniczych)

Liczba obecnych na Pamiątce

Dane na podstawie oficjalnych raportów o działalności[38]:

Uwagi

  1. Są to zbory bułgarskojęzyczne oraz zbór bułgarskiego języka migowego, zbór tureckojęzyczny, zbór rosyjskojęzyczny i dwa zbory języka romani (Bułgaria), a także grupy bułgarskiego języka migowego, grupa angielskojęzyczna, grupa chińskojęzyczna, grupa francuskojęzyczna, rosyjskojęzyczna oraz grupy tureckojęzyczne. Zbory i grupy bułgarskojęzyczne działają również w Austrii, Belgii, Cyprze, Czechach, Danii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Malcie, Mołdawii, Niemczech, Polsce (Poznań, Warszawa i Wrocław), Portugalii, Stanach Zjednoczonych, Turcji, Wielkiej Brytanii i we Włoszech.
  2. W związku z pandemią COVID-19 od 14 marca 2020 do 31 sierpnia 2022 roku działalność od domu do domu była zawieszona (prowadzona była listownie, telefonicznie, w formie elektronicznej, od 31 maja 2022 roku wznowiono publiczną działalność ewangelizacyjną). Od 1 kwietnia 2022 roku program uroczystości Pamiątki śmierci Jezusa Chrystusa oraz zebrań zborowych przeprowadzany jest w formie hybrydowej: w Sali Królestwa i poprzez wideokonferencje. Wstrzymano organizowanie kongresów regionalnych i zgromadzeń obwodowych. Ich program jest zamieszczany w oficjalnym serwisie internetowym jw.org.
  3. Zgromadzenia obwodowe odbywają się w języku bułgarskim, bułgarskim migowym, romani (Bułgaria), rosyjskim i tureckim.
  4. Rok służbowy liczony jest od września poprzedniego roku kalendarzowego do sierpnia danego roku kalendarzowego.

Przypisy

  1. a b Watchtower, Sprawozdanie z działalności Świadków Jehowy w poszczególnych krajach w roku 2021, jw.org [dostęp 2021-02-02].
  2. Bułgaria – Ilu tam jest Świadków Jehowy, jw.org [dostęp 2022-01-03].
  3. a b Pierwszy Kurs Służby Pionierskiej w języku romskim, jw.org, 24 października 2018 [dostęp 2018-10-24].
  4. a b c d e f g h i j Watchtower, Sytuacja prawna i prawa człowieka. Bułgaria, jw.org [dostęp 2016-08-11].
  5. a b Watchtower, Biuro Oddziału w Bułgarii, jw.org [dostęp 2020-10-10].
  6. a b c d e Robert Thomi, Bulgarien, [w:] Jehovas Zeugen in Europa: Geschichte und Gegenwart, Tom 3, LIT Verlag, 2018, s. 80, 82 (niem.).
  7. 1926 Year Book IBSA, Watchtower, s. 81 (ang.).
  8. ‛Szukanie najpierw Królestwa’, [w:] Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego [online], Nowy Jork: Towarzystwo Strażnica, 1995, s. 291, ISBN 83-903551-0-8.
  9. Status prawny w Unii Europejskiej, Watchtower, 2016, s. 2 (ang.).
  10. a b c Welcome to the Bulgaria Branch Office ofJehovah’s Witnesses, 2014 [dostęp 2020-10-10] (ang.).
  11. 1949 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Watchtower, 1949, s. 85–87 (ang.).
  12. Docieranie na inne tereny, „Rocznik Świadków Jehowy 2000”, jw.org, s. 24.
  13. Rozsądny użytek z coraz większej wolności, [w:] Rocznik Świadków Jehowy 2009 [online], jw.org, s. 188, 189.
  14. Watchtower, Gerrit Lösch: Zachowywanie jedności w czasie zakazu, jw.org, 4 stycznia 2019 [dostęp 2020-05-14].
  15. a b c Watchtower, JW Broadcasting – czerwiec 2018: Zakończenie nauki przez 144 klasę Szkoły Gilead, jw.org, 1 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-10].
  16. 1991 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, New York: Watchtower, 1991, s. 53 (ang.).
  17. a b To pozwoli wam dać świadectwo, [w:] Rocznik Świadków Jehowy 2000 [online], jw.org, Nowy Jork, s. 200, 201.
  18. a b c Watchtower, Bułgaria – podstawowe informacje, jw.org [dostęp 2016-08-11].
  19. Watchtower, Chętnie stawili się do dyspozycji – w Bułgarii, jw.org [dostęp 2021-02-08].
  20. Lojalni wobec jednego rządu — rządu Bożego, [w:] Królestwo Boże panuje! [online], Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe, 2014, s. 152.
  21. Nowe obiekty biur oddziałów, [w:] Rocznik Świadków Jehowy 2006 [online], jw.org, s. 26.
  22. Specjalna kampania w Bułgarii wydaje plon, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, jw.org, 15 września 2010, s. 30–32.
  23. Jehovas Zeugen in Deutschland, Pressmitteleilung, Nr 22/11, jehovaszeugen.de, 26 kwietnia 2011 [dostęp 2015-11-19] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-08] (niem.).
  24. Violent mob attacks Jehovah’s Witnesses in Bulgaria during annual observance of Christ’s death, 21 kwietnia 2011 [dostęp 2011-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-09] (ang.).
  25. Sytuacja prawna, [w:] Rocznik Świadków Jehowy 2012 [online], jw.org, s. 35, 36.
  26. a b Watchtower, Najwyższy sąd Bułgarii staje w obronie wolności religijnej Świadków Jehowy, jw.org, 20 maja 2019 [dostęp 2019-05-23].
  27. Jehowa będzie na was patrzył z uśmiechem radości, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, jw.org, luty 2012, s. 31.
  28. Ogłoszenia, „Nasza Służba Królestwa”, październik 2014, s. 4.
  29. Nasza Służba Królestwa”, marzec 2015, s. 8.
  30. Pozdrowienia ze specjalnego kongresu w Bułgarii, jw.org, 19 września 2016 [dostęp 2016-09-19].
  31. Bułgarska komisja nakłada karę za dyskryminację religijną, jw.org, 14 czerwca 2016 [dostęp 2016-06-15].
  32. Watchtower, Czy bułgarskie sądy staną w obronie wolności religijnej?, jw.org, 14 lutego 2017 [dostęp 2017-03-09].
  33. Osiągnięcia organizacji – rezultaty specjalnych kampanii głoszenia, jw.org, 1 marca 2018 [dostęp 2021-04-21].
  34. Watchtower, Kongresy specjalne 2017, jw2017.org, 1 października 2016 [dostęp 2017-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-29].
  35. Watchtower, Kongresy specjalne 2018, jw2018.org, 10 września 2017 [dostęp 2017-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-21].
  36. Watchtower, Kongresy międzynarodowe 2019, jw2019.org, 8 sierpnia 2018 [dostęp 2019-07-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-24].
  37. Watchtower, Orzeczenie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka korzystne dla Świadków Jehowy w Bułgarii, jw.org, 8 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-11].
  38. a b

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie