Świadkowie Jehowy w Stanach Zjednoczonych

Świadkowie Jehowy w Stanach Zjednoczonych
Państwo

 Stany Zjednoczone

Liczebność
(2021)

1 255 657

% ludności kraju
(2021)

0,37%

Liczba zborów
(2021)

12 163

Rozpoczęcie działalności

1870

Geographylogo.svg
Miejscowości w Stanach Zjednoczonych (stan Nowy Jork), w których znajdują się Biuro Główne Świadków Jehowy (zielony), Farmy Strażnicy (czerwony) oraz Biuro Oddziału (niebieski).

Świadkowie Jehowy w Stanach Zjednoczonych – społeczność wyznaniowa w Stanach Zjednoczonych, należąca do ogólnoświatowej wspólnoty Świadków Jehowy, licząca w 2021 roku 1 255 657 głosicieli, należących do 12 163 zborów[a][1]. Na dorocznej uroczystości Wieczerzy Pańskiej w 2021 roku zebrały się 2 461 094 osoby (ok. 0,7% mieszkańców kraju)[2][3]. Jest to największa wspólnota tego wyznania na świecie oraz jedna z 27 wspólnot Świadków Jehowy na świecie, których liczebność przekracza 100 000 głosicieli[4].

Działalność głosicieli koordynuje Biuro Oddziału w Patterson. W Warwick znajduje się Biuro Główne Świadków Jehowy wraz z Ciałem Kierowniczym (w latach 1909–2016 znajdowało się w nowojorskim Brooklynie), a w Wallkill Farmy Strażnicy – ośrodek produkujący żywność na potrzeby Towarzystwa Strażnica oraz jego główne centrum poligraficzne[5][6][7]. W 2017 roku Świadkowie Jehowy w Stanach Zjednoczonych posiadali 47 Sal Zgromadzeń[8]. Jak wynika z raportu tamtejszej Krajowej Rady Kościołów, Świadkowie Jehowy są jednym z czterech amerykańskich wyznań, które notują wzrost liczebny.

Historia

Początki

W roku 1870 Charles Taze Russell razem z niewielką grupką znajomych z Pittsburgha i Allegheny założył klasę studiów biblijnych. Celem tej grupy było studiowanie Biblii oraz zrozumienie jej nauk. Od lipca 1879 roku Charles T. Russell rozpoczął wydawanie czasopisma „Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence” („Strażnica Syjońska i Zwiastun Obecności Chrystusa”), w którym publikował wyniki swoich dociekań[3][9]. W roku 1880 w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych działało 30 zborów. W „Strażnicy” z maja i czerwca 1880 roku Russell ogłosił, że zamierza odwiedzić szereg miast w celu zjednoczenia i wzajemnego poznania licznych, ale bardzo rozproszonych czytelników. W 1881 roku rozpoczęła się działalność kolporterów. W 1886 roku odbyło się w Pittsburghu pierwsze, historyczne zgromadzenie. Pierwotnie wyznawcy spotykali się w domach prywatnych, pomieszczeniach gospodarczych lub wynajętych salach wykładowych. Z czasem zaczęto budować proste budynki lub adaptować pomieszczenia na sale, które zapewniały stałą możliwość organizowania zebrań zborowych. Jeden z pierwszych specjalnie wybudowanych w tym celu obiektów powstał w Wirginii Zachodniej w roku 1890. W roku 1889 w Allegheny odbyło się kolejne zgromadzenie, na którym było 225 obecnych, a 22 ochrzczono. Trzy lata później na podobnym zjeździe obecnych było około 400 osób z 20 amerykańskich stanów i z kanadyjskiej prowincji Manitoba. W roku 1893 zgromadzenie odbyło się w Chicago – obecnych było 360 osób, a 70 ochrzczono. W kolejnych latach odbyły się następne zjazdy. W 1895 roku w Kansas jednym z pierwszych wyznawców była Ida Eisenhower – matka późniejszego prezydenta Dwighta Eisenhowera.

Fotodrama stworzenia

Na początku XX wieku kazania C.T. Russella zaczęły drukować gazety; co tydzień w czterech językach. W 1908 roku były drukowane w 11 gazetach, osiągających łączny nakład 402 000 egzemplarzy. 31 stycznia 1909 roku siedzibę założonego przez C.T. Russella Towarzystwa Strażnica przeniesiono do Nowego Jorku[3]. W roku 1910 kapitan Beams, dowodzący statkiem wielorybniczym, rozpowszechniał literaturę biblijną w portach Alaski, do których zawijał. 15 kwietnia 1912 roku C.T. Russell wygłosił przemówienie w Honolulu na Hawajach, a 5 lutego 1915 roku zorganizowano tam pierwsze zebranie. W 1912 roku C.T. Russell ze współpracownikami przystąpili do realizacji filmu „Fotodrama stworzenia”, którego projekcje – od 11 stycznia 1914 roku odbywały się nie tylko w całym kraju, gdzie obejrzało go ponad 9 milionów widzów, ale też na wszystkich kontynentach[9]. W roku 1914 działało 1200 małych zborów, a kazania publikowało ponad 2 tysiące gazet w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Skandynawii, Afryce Południowej i Australii. Trafiały dzięki temu do około 15 milionów czytelników.

Joseph Franklin Rutherford
Członkowie zarządu Towarzystwa Strażnica w 1918 roku

Nowym prezesem Towarzystwa Strażnica został w 1916 roku Joseph Franklin Rutherford. W lipcu 1917 roku wydano książkę pt. „Dokonana tajemnica”, która zawierała szereg bardzo krytycznych uwag wobec kleru chrześcijaństwa – publikacja ta została zakazana w Kanadzie i w Stanach Zjednoczonych. Wzrastał też podsycany przez duchowieństwo sprzeciw wobec Badaczy Pisma Świętego. W wyniku ostrej krytyki kleru zawartej w tej i w innych książkach, wydawanych przez Towarzystwo Strażnica, począwszy od 1918 roku wyznawców dosięgła fala ataków. 7 maja 1918 roku decyzją władz federalnych Stanów Zjednoczonych J.F. Rutherford i jego współpracownicy zostali aresztowani i osadzeni w więzieniu federalnym w Atlancie w stanie Georgia. Zostali zwolnieni 25 marca 1919 roku[3]. Od 1 do 8 września 1919 roku w Cedar Point w stanie Ohio odbyło się zgromadzenie Badaczy Pisma Świętego, na którym m.in. ogłoszono wydanie nowego czasopisma pt. „The Golden Age” („Złoty Wiek”, obecnie znane jako „Przebudźcie się!”).

Po wydaniu książki „Dokonana tajemnica” narastał też sprzeciw wewnętrzny. Paul S.L. Johnson oraz czterech członków zarządu odrzucili wybór Josepha F. Ruterforda na stanowisko prezesa. W 1918 roku odłączyli się oni od zborów związanych z Towarzystwem Strażnica i utworzyli konkurencyjną korporację nazwaną Pastoralnym Instytutem Biblijnym, który wkrótce podzielił się na mniejsze grupy.

16 kwietnia 1922 roku przemówienie Rutherforda było transmitowane z Metropolitan Opera House w Filadelfii przez radio do około 50 tysięcy słuchaczy. Od 5 września do 13 września 1922 roku odbyło się kolejne, 9-dniowe zgromadzenie. W programie zgromadzenia znalazł się punkt, w którym mówca powiedział, że „każdy poświęcony ma obowiązek występować w charakterze publicznego głosiciela Króla i królestwa”[10][11][12]. 24 lutego 1924 roku nadano pierwszą audycję w radiu WBBR. Dwa lata później powstała druga stacja radiowa – WORD pod Chicago.

Dom Betel w 1928 roku

Od 1927 roku wzrastała liczba aresztowań ówczesnych Badaczy Pisma Świętego, ponieważ w niedziele organizowali się w grupy, które głosiły ewangelię. Pod koniec lat 20. Frank Day wyruszył na północ, odwiedzając wioski na Alasce, gdzie rozpowszechniał publikacje religijne tego wyznania.

Rozwój działalności

Działalność na Hawajach

W 1934 roku otwarto Biuro Oddziału na Hawajach (funkcjonujące do 2011 roku). W roku 1935 nazwę „Sala Królestwa” zaproponował J.F. Rutherford, gdy był w Honolulu na Hawajach i zalecił zbudowanie sali, w której można by urządzać zebrania[13]. Na archipelagu działało wówczas 12 wyznawców, którzy prowadzili działalność tu już cztery lata, a zapoczątkował ją Joseph Dos Santos, Amerykanin pochodzenia portugalskiego.

Kongresy

W 1931 roku w Columbus w stanie Ohio zorganizowano kolejne zgromadzenie, którego część była transmitowana przez należące do Towarzystwa Strażnica radio WBBR, służące nadawaniu audycji o tematyce biblijnej oraz przez 450 stacji radiowych w Ameryce Północnej, Australii i Europie[14]. Właśnie na tym zgromadzeniu – 26 lipca 1931 roku – ogłoszono przyjęcie nazwy „Świadkowie Jehowy”[3][15].

W 1946 roku w Cleveland odbył się pierwszy kongres międzynarodowy zorganizowany w jednym mieście. W kongresie tym, pod hasłem „Weselące się narody” uczestniczyło przeszło 80 tysięcy osób, w tym 302 delegatów z 32 krajów, a ochrzczono 2602 osoby.

W roku 1950 zorganizowano na nowojorskim Yankee Stadium kongres międzynarodowy pod hasłem „Rozrost Teokracji”, na którym było obecnych 123 707 osób, w tym delegaci z 67 krajów. Na tym kongresie ogłoszono wydanie Chrześcijańskich Pism Greckich (Nowego Testamentu) w „Przekładzie Nowego Świata”.

W 1951 roku na serii dziewięciu kongresów pod hasłem „Czyste wielbienie” były obecne 93 303 osoby. Rok później zorganizowano serię 35 kongresów pod hasłem „Przyjmy ku dojrzałości”.

W roku 1953 w kongresie międzynarodowym pod hasłem „Społeczeństwo Nowego Świata” na Yankee Stadium w Nowym Jorku uczestniczyło 125 tysięcy osób.

W 1955 roku kongresy międzynarodowe pod hasłem „Tryumfujące Królestwo” odbyły się w Chicago, Dallas, Los Angeles i Nowym Jorku.

Od 27 lipca do 3 sierpnia 1958 roku na dwóch nowojorskich stadionach: Yankee Stadium i Polo Grounds odbył się kongres międzynarodowy pod hasłem „Wola Boża” z udziałem 253 922 delegatów ze 123 krajów, a chrzest przyjęło 7136 osób[16][17].

W roku 1959 zorganizowano 22 kongresy pod hasłem „Czuwający słudzy”, na których zgromadziło się 230 566 osób, a ochrzczono 4890 osób.

W roku 1961 międzynarodowy kongres pod hasłem „Zjednoczeni wielbiciele” odbył się w Houston, Milwaukee, Nowym Jorku, Oklahoma City, Omaha oraz w San Francisco.

Okołoziemski kongres międzynarodowy pod hasłemy „Wiecznotrwała dobra nowina” w roku 1963 odbył się w Milwaukee, Nowym Jorku, Honolulu i Pasadenie. W 1965 roku odbył się kongres międzynarodowy pod hasłem „Słowo prawdy”[18].

Kolejny kongres międzynarodowy, pod hasłem „Pokój na ziemi”, miał miejsce w roku 1969 w Atlancie, Buffalo, Nowym Jorku, Los Angeles, Chicago, Pomonie i Kansas City.

W serii 34 kongresów pod hasłem „Imię Boże”, które odbył się w 1971 roku, uczestniczyło 212 217 osób[19]. W 1972 roku na 80 stadionach zorganizowano serię kongresów pod hasłem „Panowanie Boskie”. Uczestniczyły w nich 795 863 osoby.

W roku 1973 kongres międzynarodowy pod hasłem „Boskie zwycięstwo” został zorganizowany w Albuquerque, Atlancie, Chicago, Detroit, Filadelfii, Hallandale Beach, Hammond, Honolulu, Houston, Inglewood, Jersey City, Kansas City, Los Angeles, Miami, Nowym Jorku, Oakland i Pittsburghu.

W 1974 roku odbyło się 69 czterodniowych kongresów pod hasłem „Boskie zamierzenie”. Liczba obecnych wyniosła 891 819 osób, ochrzczono 22 760 osób. W 1976 roku w 94 kongresach pod hasłem „Święta służba” wzięło udział 974 039 osób, a 10 181 ochrzczono. W 108 kongresach pod hasłem „Rozradowani pracownicy”, które odbyły się w roku 1977, uczestniczyło 958 008 osób.

W roku 1978 spośród 785 051 obecnych na 20 kongresach międzynarodowych pod hasłem „Zwycięska wiara”, ochrzczonych zostało 5539 osób. W zorganizowanych w 1979 roku 93 kongresach pod hasłem „Żywa nadzieja”, liczba obecnych wyniosła 982 585 osób[20][21]. W 1980 roku w serii 108 kongresów pod hasłem „Miłość Boża” uczestniczyło przeszło 1 034 000 osób, a 9617 zostało ochrzczonych[22]. W roku 1981 na kongresy pod hasłem „Lojalność wobec Królestwa” przybyło 1 057 237 osób, 8734 zostało ochrzczonych[23]. W serii 105 kongresów pod hasłem „Prawda o Królestwie” zorganizowanych w 1982 roku w 9 językach, zgromadziły się ogółem 1 108 022 osoby[24]. W roku 1989 w 133 kongresach pod hasłem „Prawdziwa pobożność” uczestniczyło 1 366 700 osób, a 18 011 ochrzczono[25].

W 1998 roku zorganizowano kongres międzynarodowy pod hasłem „Boża droga życia”[26].

W roku 2003 w miastach Honolulu, Houston, Long Beach i Pontiac odbył się kolejny kongres międzynarodowy pod hasłem „Oddajcie chwałę Bogu”[27].

W roku 2009 na terenie Stanów Zjednoczonych odbyły się kongresy międzynarodowe pod hasłem „Czuwajcie!” w Honolulu, Long Beach i San Diego[28].

W roku 2011 zorganizowano 390 kongresów pod hasłem „Niech przyjdzie Królestwo Boże!” w 23 językach (obecnie liczba ta wzrosła do 30 języków).

W roku 2014 szesnaście z 24 kongresów międzynarodowych pod hasłem „Szukajmy najpierw Królestwa Bożego!” odbyło się w Stanach Zjednoczonych w: Arlington, Atlancie[29], Detroit, East Rutherford[30], Honolulu, Houston, Indianapolis, Landover, Nowym Orleanie i Seattle[31][32].

W roku 2015 zorganizowano 449 kongresów regionalnych pod hasłem „Naśladujmy Jezusa!” w 32 językach, a w 2016 roku zorganizowano 451 kongresów regionalnych pod hasłem „Lojalnie trwajmy przy Jehowie!”[b].

W 2019 roku zorganizowano siedem kongresów międzynarodowych pod hasłem „Miłość nigdy nie zawodzi!” z udziałem delegacji zagranicznych. Odbyły się one w Houston (angielski i hiszpański), Miami (angielski i hiszpański), Saint Louis (w tym delegacja z Polski), Atlancie i Phoenix[33].

Działalność kaznodziejska

W 1936 roku głosiciele po raz pierwszy zaczęli używać na szeroką skalę plakatów informacyjnych, które noszono głównie w dzielnicach handlowych.

W okresie II wojny światowej tutejsi Świadkowie padali ofiarą ataków – dochodziło do licznych przypadków pobicia i gróźb pozbawienia wolności, często przy bezczynnej i obojętnej lub niechętnej postawie policji oraz sprzecznemu z konstytucją nadużywaniu lokalnych przepisów, które utrudniały działalność kaznodziejską. Mimo to, w dniach od 1 grudnia 1940 roku do 12 stycznia 1941 roku zorganizowano trwającą 43 dni kampanię, w trakcie której jakieś 50 tysięcy głosicieli rozpowszechniło blisko 8 milionów broszur. W roku 1940 używano ponad 40 tysięcy specjalnie przez nich zaprojektowanych, przenośnych gramofonów, rozpoczęto też rozpowszechnianie czasopisma „Pociecha”[34].

Za obstawanie przy neutralności tysiące trafiło do więzień; za odmowę pełnienia służby wojskowej osadzono w więzieniach federalnych co najmniej 4400 Świadków Jehowy[35][36]. Pomimo tych przeszkód w latach 1938–1945 grono Świadków Jehowy w Stanach Zjednoczonych powiększyło się przeszło dwukrotnie, a liczba godzin, które poświęcili na publiczną działalność kaznodziejską, wzrosła trzykrotnie.

W 1942 roku Nathan H. Knorr, trzeci prezes Towarzystwa Strażnica, powołał do istnienia Kursy Służby Teokratycznej, które odbywały się w każdym zborze, przygotowując i szkoląc głosicieli do przemówień i głoszenia.

1 lutego 1943 roku otwarto Biblijną Szkołę Strażnicy – Gilead, szkolącą misjonarzy[37].

W 1950 roku przekroczono w Stanach Zjednoczonych liczbę 110 tysięcy głosicieli, w tym 72 na Alasce i 99 na Hawajach. W Stanach Zjednoczonych zamieszkiwała wówczas około 1/3 wszystkich Świadków Jehowy na świecie.

W latach 1969–1977 Świadkowie Jehowy nagrali ponad 350 audycji radiowych z cyklu Całe Pismo jest pożyteczne, które emitowało 291 rozgłośni w 48 amerykańskich stanach[14]. W 1972 roku odpowiedzialność i nadzór nad ewangelizacją przejęło Ciało Kierownicze.

W 1998 roku przekroczono w Stanach Zjednoczonych (wraz z Alaską i Hawajami) po raz pierwszy liczbę miliona głosicieli.

W 2011 roku na uroczystości Wieczerzy Pańskiej zebrało się 2 563 518 osób (ok. 0,8% mieszkańców kraju).

W listopadzie 2011 roku w Nowym Jorku zapoczątkowano nowy sposób działalności kaznodziejskiej w miejscach publicznych[38] oraz specjalną publiczną działalność kaznodziejską na terenach wielkomiejskich[39] (w 2015 program ten działał w 127 miejscach w 14 największych metropoliach[40][41][42]) – obecnie tymi dwoma specjalnymi programami kaznodziejskimi objęto inne kraje świata[43][44].

W 2014 roku zanotowano liczbę 1 243 397 głosicieli, a na dorocznej uroczystości Wieczerzy Pańskiej zebrało się 2 505 825 osób (ok. 0,8% mieszkańców kraju)[45]. W Palm Coast na Florydzie znajduje się jeden z 17 ośrodków szkoleń biblijnych na świecie[46].

W 2016 roku w Mira Loma w Kalifornii powstał Regionalny Zespół Wideo[47].

Działalność wśród rdzennych mieszkańców, obcokrajowców i mniejszości etnicznych

Działalność prowadzona jest również w rezerwatach Indian[48][49].

Według stanu na 2011 rok w Stanach Zjednoczonych istniało 3052 zborów i 53 grup hiszpańskojęzyczne oraz 690 zborów i grup obcojęzycznych (w tym kilkanaście polskojęzycznych) w przeszło 120 językach[c]. W 2015 roku działało też 8 zborów i 16 grup w rezerwacie Nawahów (ponad 430 głosicieli, w tym około 130 pionierów stałych i 20 pionierów specjalnych)[50][51].

Na Hawajach miejscowy zespół tłumaczy na język pidżyn hawajski[52].

W 2015 roku w Chinle powstało Biuro Tłumaczeń, które pomaga Biuru Oddziału w tłumaczeniu publikacji na języki rdzenych Amerykanów – północnoamerykańskich Indian: czirokeski, hopi, lakota i nawaho[53]. Od 2014 roku w języku nawaho organizowane są kongresy regionalne.

Do 1 września 2012 roku Świadkowie Jehowy przeprowadzili ponad 1500 kursów, na których uczono głosicieli 37 języków obcych[54][55].

W roku 2014 podjęto regularną działalność kaznodziejską w północnej Alasce. Świadkowie Jehowy głosili tam już od dziesiątków lat, jednak przyjeżdżali tylko na krótko i często ograniczali się do rozpowszechniania literatury biblijnej[56][57][58].

25 września 2021 roku Geoffrey Jackson, członek Ciała Kierowniczego, ogłosił w przemówieniu wydanie Ewangelii według Mateusza w Przekładzie Nowego Świata w języku hmong. W związku z pandemią COVID-19 przygotowano specjalny wirtualny program, który był transmitowany do ponad 2500 osób. Na całym świecie językiem tym posługuje się 277 głosicieli, należących do 7 zborów i 14 grup. Świadkowie Jehowy zaczęli tłumaczyć publikacje na ten język w 2007 roku. W 2012 roku w Sacramento w Kalifornii powstało Biuro Tłumaczeń[59].

Działalność w amerykańskim języku migowym

Według stanu na 2011 rok w Stanach Zjednoczonych istniało ponad 100 zborów i około 80 grup języka migowego.

14 listopada 2014 roku zespół tłumaczy publikacji na amerykański język migowy przeniósł się do Fort Lauderdale na Florydzie[60].

15 lutego 2020 roku na specjalnym spotkaniu w Centrum Kongresowym Świadków Jehowy w Palm Beach na Florydzie, członek Ciała Kierowniczego Geoffrey Jackson, ogłosił wydanie całego Pisma Świętego w Przekładzie Nowego Świata w amerykańskim języku migowym. Jest to pierwsza na świecie cała Biblia w języku migowym[61]. W 2020 roku istniało 231 zborów amerykańskiego języka migowego, w których działało około 2300 głuchych[62].

Sala Zgromadzeń w dawnym Teatrze Stanleya w Jersey City
Jedna z Sal Zgromadzeń w Nowym Jorku
Biuro Główne Świadków Jehowy w Nowym Jorku (do sierpnia 2016 r.)

Budowa obiektów

Do roku 1983 w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie wybudowano metodą szybkościową (w ciągu kilku dni) około 200 Sal Królestwa[63].

W 1994 roku otwarto pierwsze budynki w Centrum Szkoleniowym Towarzystwa Strażnica w Patterson w Stanach Zjednoczonych (stan Nowy Jork).

W lipcu 2013 roku w Warwick, w amerykańskim stanie Nowy Jork, rozpoczęto budowę obiektów nowego Biura Głównego Świadków Jehowy (poprzednio w dzielnicy Nowego Jorku: Brooklyn)[64][65], ukończoną 31 sierpnia 2016 roku[66]. Drukarnia w Wallkill drukuje rocznie przeszło 25 milionów egzemplarzy publikacji[7], a na tamtejszych Farmach Strażnicy wolontariusze produkują żywność dla członków rodziny Betel[67]. W roku 2013 w Stanach Zjednoczonych działało 137 Regionalnych Komitetów Budowlanych[68], a do współpracy z nimi było zgłoszonych około 230 000 ochotników. RKB rocznie pomagały budować około 75 nowych Sal Królestwa i remontować około 900[63]. W latach 1962–2013 liczba głosicieli wzrosła z 289 135 do 1 203 642[69].

5 października 2019 roku na dorocznym spotkaniu statutowym „Pensylwańskiego Towarzystwa Biblijnego i Traktatowego – Strażnica” poinformowano o przygotowaniach do budowy centrum audio-wideo. Powierzchnia projektowanego kompleksu przy 155 Sterling Mine Road w Ramapo koło Warwick wynosi ponad 100 hektarów. Oprócz zakładu produkcyjnego w kompleksie budynków znajdą się również biura, obiekty mieszkalne, parking podziemny i centrum dla zwiedzających. Nowe studio filmowe przyczyni się do zwiększonej produkcji opartych na Biblii programów audiowizualnych. Planuje się, że będzie w nim pracować i mieszkać około 1000 wolontariuszy. Rozpoczęcie budowy planowane jest na 2022 rok, a po jej zakończeniu w grudniu 2026 roku, niektóre prace realizowane obecnie w obiektach w Patterson zostaną przeniesione do tego kompleksu[70][71].

Zwycięstwa prawne

28 marca 1938 roku Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uznał za nieważne rozporządzenie, wymagające uzyskania przez Świadków Jehowy pozwolenia na rozprowadzanie literatury biblijnej, a 20 maja 1940 po raz pierwszy orzekł, że gwarancje zamieszczone w Pierwszej Poprawce do Konstytucji, dotyczące wolności wyznania, muszą być uznawane także przez władze stanowe i miejskie, i że działalność Świadków Jehowy nie zakłóca spokoju[3].

W roku 1941 dzieci Świadków Jehowy wyrzucano ze szkół za odmowę pozdrawiania sztandaru. 14 czerwca 1943 roku (w państwowym Dniu Flagi) Sąd Najwyższy, rozpatrując sprawę Wydział Oświaty Stanu Wirginia Zachodnia przeciw Barnette, unieważnił swoje orzeczenie z 3 czerwca 1940 roku w sprawie Okręg Szkolny Minersville przeciw Gobitis i zezwolił dzieciom będącym Świadkami Jehowy powrócić do szkół[3][72][73].

Korzystne orzeczenie Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych z roku 1950 wobec Anthony’ego Sicurelli, Świadka Jehowy odmawiającego pełnienia służby wojskowej ze względu na przekonania, stało się precedensem, który pomógł innym obdżektorom w Stanach Zjednoczonych[74].

30 listopada 1953 roku Sąd Najwyższy orzekł, że wykonywanie pracy zawodowej nie pozbawia pionierów prawa do zwolnienia z obowiązkowej służby wojskowej[3].

W latach 1919–1988 do Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych trafiły petycje i odwołania w 138 sprawach dotyczących Świadków Jehowy. Spośród nich 130 złożyli oni sami, a 8 ich oskarżyciele. W 67 wypadkach Sąd Najwyższy odmówił rozpatrzenia sprawy, ponieważ jego zdaniem nie zostały podniesione żadne ważne kwestie związane z konstytucją federalną bądź ustawami federalnymi. Do roku 2015 w 50 rozpatrzonych sprawach zapadły decyzje pomyślne dla Świadków Jehowy[75].

31 sierpnia 1972 roku Sąd Apelacyjny Dystryktu Kolumbii orzekł, że stan jest zobowiązany uwzględniać świadomą decyzję osoby dorosłej o odmowie transfuzji[3].

30 października 1985 roku Sąd Najwyższy stanu Missisipi orzekł, że prawo do leczenia bez krwi podlega ochronie na mocy prawa do prywatności i wolności wyznania[3].

15 kwietnia 1992 roku Sąd Najwyższy Ohio orzekł, że sąd niższej instancji nie ma prawa ograniczać praw rodzicielskich rodzicowi z powodu wyznawanej przez niego religii[3].

17 czerwca 2002 roku Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych zwrócił uwagę na wyjaśnienia Świadków Jehowy, że „do głoszenia upoważnia ich Pismo Święte”[76][77][78][79][3].

Akcje pomocy

W ciągu minionych lat zorganizowano kilka wielkich akcji pomocy humanitarnej w kraju[80][81] i zagranicą dla poszkodowanych przez klęski żywiołowe lub wojny (m.in.: 1946 – Niemcy; 1986, 1992 i 2004 – Floryda i Kalifornia; 2001 – Teksas; 2004 południowo-wschodnie stany; 2011 – Missouri[82][83]).

Wskutek zamachu z 11 września 2001 zginęło co najmniej 14 Świadków Jehowy, którzy znajdowali się w miejscu tragedii lub w pobliżu. W ciągu pierwszych dwóch dni po tragedii około 70 osób znalazło schronienie w światowym ośrodku działalności Świadków Jehowy. Niektórzy stracili pokoje w hotelach i bagaże, więc zapewniono im nocleg, dostarczono ubrania i jedzenie. Co ważniejsze, zadbano też o potrzeby emocjonalne poszkodowanych – wsparcia udzielali im doświadczeni chrześcijańscy starsi. Świadkowie Jehowy wysłali przydatny sprzęt i zaopatrzenie dla ekip ratowniczych, pracujących w samym centrum zniszczeń, zwanym strefą zero. Udostępniono też środki transportu, którymi część strażaków docierała na miejsce katastrofy. Starsi ze zborów na Manhattanie otrzymali zgodę na przebywanie w strefie zero, aby mogli rozmawiać z ratownikami i ich pocieszać[84].

Po huraganie Katrina w 2005 roku w ciągu 2 lat Świadkowie odbudowali ponad 90 Sal Królestwa i 5500 domów[85].

W latach 2012–2013 zorganizowano pomoc dla poszkodowanych przez huragan Sandy[86], powódź w Kolorado[87], tornado w Oklahomie[88].

Wiosną 2014 roku zorganizowano pomoc humanitarną dla poszkodowanych przez tornada[89] i lawiny błotne[90].

W październiku 2016 roku zorganizowano pomoc humanitarną dla poszkodowanych przez huragan Matthew[91].

W 2017 roku zorganizowano pomoc humanitarną dla poszkodowanych przez huragan Harvey oraz huragan Irma[92][93][94][95]. W grudniu 2017 roku[96], w lipcu i listopadzie 2018 roku[97][98][99] oraz w sierpniu 2021 roku zorganizowano pomoc humanitarną dla poszkodowanych przez pożary w Kalifornii[100], w październiku 2018 roku dla poszkodowanych przez huragan Michael[101], w lutym 2018 roku dla poszkodowanych przez powodzie[102], a w grudniu 2018 roku dla poszkodowanych przez trzęsienie ziemi na Alasce[103].

W marcu[104] i czerwcu 2019 roku[105] zorganizowano pomoc humanitarną dla poszkodowanych przez tornada i powodzie[106], w lipcu przez wichury i powodzie[107] oraz trzęsienie ziemi[108] i burze tropikalne[109], we wrześniu przez sztorm tropikalny[110], a jesienią 2019 roku przez pożary lasów[111].

W styczniu i kwietniu 2020 roku oraz w grudniu 2021 roku zorganizowano pomoc humanitarną dla poszkodowanych przez tornada[112][113][114], w sierpniu 2020 roku przez huragan Hanna[115], huragan Isaias[116] i burze[117], we wrześniu 2020 roku przez huragan Sally[118], huragan Laura[119] oraz pożary[120][121], w październiku 2020 roku przez huragan Zeta[122] i huragan Delta[123], w lutym 2021 roku przez burzę śnieżną Uri[124][125], w sierpniu przez powodzie[126] oraz huragan Ida[127][128], a we wrześniu 2022 roku przez huragan Ian[129].

Komitet Oddziału

1 kwietnia 2001 roku w Stanach Zjednoczonych utworzono Komitet Oddziału, w którym znaleźli się: John Kikot, Max H. Larson, George Couch, Maxwell Lloyd, Baltasar Perla, Harold Corkern, Leon Weaver, William Van De Wall, John Larson i Ralph Walls.

Amerykańskie Biuro Oddziału w Wallkill nadzoruje działalność w Stanach Zjednoczonych, a także na terenie Anguilli, Antigui i Barbudy, Aruby, Bahamów, Barbadosu, Bermudów, Bonaire, Brytyjskich Wysp Dziewiczych, Curaçao, Dominiki, Grenady, Jamajki, Kajmanów, Montserratu, Portoryko, Saby, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadynów, Sint Eustatius, Sint Maarten, Turks i Caicos oraz Wysp Dziewiczych Stanów Zjednoczonych. Wspiera również prace Biura Głównego[130].

Świadkowie Jehowy w Stanach Zjednoczonych posiadają 47 Sal Zgromadzeń, w tym z Centrum Kongresowego w West Palm Beach w stanie Floryda, oraz z 6949 Sal Królestwa.

Sale Zgromadzeń Świadków Jehowy w Stanach Zjednoczonych (mapka)

Zbory polskojęzyczne w Stanach Zjednoczonych

Historia. W roku 1891 kolporter Badaczy Pisma Świętego Constantine Antoszewski, mieszkający wówczas w Chicago, udostępniał publikacje Towarzystwa Strażnica emigrantom. Zapoznał on z publikacjami Towarzystwa Strażnica Hipolita Oleszyńskiego. W 1892 roku Antoszewski powrócił do ojczyzny. H. Oleszyński przyjął chrzest w sierpniu 1893 roku na pierwszej Konwencji Generalnej Stowarzyszenia Badaczy Pisma Świętego w Chicago. W 1895 roku Oleszyński na krótko przyjechał do Polski, by członków rodziny i znajomych zapoznać z wierzeniami Badaczy Pisma Świętego. W 1896 roku H. Oleszyński założył polskojęzyczny zbór w Chicago, który początkowo liczył 5 członków, a rok później już 22.

Zgromadzenie polskich Badaczy Pisma Świętego. Toledo 29 maja 1916

Wśród obcojęzycznych grup wyznawców działających wówczas w Stanach Zjednoczonych, grupy polskojęzyczne należały do najliczniejszych i najaktywniejszych. Co najmniej od roku 1904 wydaje się publikacje w języku polskim, najpierw były to traktaty i ulotki. W 1904 roku wydano pierwsze publikacje w języku polskim, przeznaczone do bezpłatnego rozpowszechniania, a od roku 1907 kolejne, także skrócone wydanie I tomu Wykładów Pisma Świętego. W roku 1911 zbór polskojęzyczny w Chicago liczył około 200 członków. Powstały również duże zbory w Detroit, Buffalo, Cleveland, Toledo i innych miejscowościach. 31 sierpnia i 1 września 1913 roku w Kenosha odbyło się niewielkie zgromadzenie w języku polskim, na którym 12 osób przyjęło chrzest[131]. W roku 1915 regularnie co miesiąc wydawano „Strażnicę” w języku polskim. 29 maja 1916 roku w Toledo, odbyło się zgromadzenie polskojęzycznych współwyznawców, na którym był obecny C.T. Russell. Polskimi mówcami byli: Hipolit Oleszyński, Czesław Kasprzykowski, W.S. Kołomyjski, W. Szczudło, Józef Krett i Fr. Szarek. W zgromadzeniu tym uczestniczyło około 300–400 osób. 1–4 lipca odbyła się druga w tym sezonie polska konwencja w Chicago[132]. Wielu z uczestników tych zgromadzeń powróciło później do Polski, aby prowadzić działalność kaznodziejską wśród rodaków.

W początkach roku 1919 utworzono odrębną korporację prawną w celu obsługiwania zborów polskojęzycznych. Zarejestrowana została w Detroit, w stanie Michigan, jako: Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Broszur – działała jako filia amerykańskiego Towarzystwa Strażnica. W skład Komitetu Wykonawczego wchodzili: A.A. Backiel, Czesław Kasprzykowski, W.S. Kołomyjski i Mikołaj M. Kostyn, zaś zarząd korporacji stanowili: S. Bończak, M. Job, M.M. Kostyn, Cz. Kasprzykowski, Ludwik Kuźma, W.S. Kołomyjski i W. Świętek. W roku 1920 zbory polskojęzyczne odwiedzało 10 wykładowców, zwanych wówczas pielgrzymami[d]. Wygłosili oni 622 wykłady publiczne, których wysłuchało 211 692 osoby. Działało też 36 polskich kolporterów.

Od 1 stycznia 1919 roku „Strażnica” w języku polskim wychodziła już jako dwutygodnik. W roku 1921 wydano po polsku nowy śpiewnik. W tym samym roku rozpowszechniono 45 545 egzemplarzy broszur w języku polskim. W roku 1921 na dorocznej uroczystości Wieczerzy Pańskiej, obchodzonej w Stanach Zjednoczonych w języku polskim w 65 miejscowościach, zebrały się 2942 osoby. Pamiątkę obchodzono w 73 polskojęzycznych zborach. W maju 1921 roku biuro oddziału polskiego przeniesiono do Nowego Jorku, a w lipcu 1921 roku polski oddział został wcielony do korporacji amerykańskiej. Na początku lat 20. XX wieku ze Stanów Zjednoczonych powrócił do Polski Jan Kusina, który szybko zorganizował w Krakowie grupkę wyznawców. Do Krakowa powrócił też niejaki Winiarz oraz Franciszek Puchała, który krzewił to wyznanie w mieście i na terenie na wschód od Krakowa. Na jakiś czas przyjechał także do Polski Józef Krett, który w Stanach Zjednoczonych składał wizyty w zborach jako pielgrzym (obecnie nadzorca podróżujący). Oprócz Warszawy odwiedził również Kraków. W roku 1923 największe skupiska wyznawców i zainteresowanych polskojęzycznych były (według liczby obecnych na Pamiątce) w Nowym Jorku – 906, w Los Angeles – 850 i w Chicago – 675 osób. W roku 1927 przybył do Polski inny przedstawiciel Towarzystwa Strażnica – Ludwik Kuźma, który od kilku lat odwiedzał, w charakterze pielgrzyma, zbory polskojęzyczne w Stanach Zjednoczonych.

Kongresy w języku polskim odbywają się w Sali Zgromadzeń w Romeoville k. Chicago, (w roku 2017 kongres regionalny w języku polskim odbył się w Sali Zgromadzeń na nowojorskim Brooklynie). Zgromadzenia obwodowe w języku polskim odbywają się w Sali Zgromadzeń w Romeoville oraz w Greenpoint[133]. Na terenie Stanów Zjednoczonych działa 10 zborów (Chicago, Nowy Jork, Copiague (Nowy Jork), Long Island (Nowy Jork), Clark (k. New Jersey), Downers Grove (k. Chicago), New Britain, Palatine (k. Chicago), Sarasota i St. Petersburg (Floryda)) i 10 grup polskojęzycznych (Arvada (k. Denver), Charlotte, Chicopee, Carrollton, Madison Heights, Milwaukee, Mount Pocono, Phoenix, Warminster, Webster). Zbory i grupy polskojęzyczne należą do obwodu polskojęzycznego: NY-51-P[134].

Świadkowie Jehowy na terytoriach zależnych Stanów Zjednoczonych

Świadkowie Jehowy na wyspie Guam

Mapa konturowa Guamu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Barrigada”
Geographylogo.svg
Biuro Oddziału na wyspie Guam

Świadkowie Jehowy na wyspie Guam – społeczność wyznaniowa na Guam, należąca do ogólnoświatowej wspólnoty Świadków Jehowy, licząca w 2021 roku 770 głosicieli, należących do 9 zborów[135]. W 2021 roku na dorocznej uroczystości Wieczerzy Pańskiej zgromadziło się 2179 osób[2]. Działalność miejscowych głosicieli koordynuje Biuro Oddziału w Barrigada[136][137].

  • Historia. Działalność rozpoczęli w roku 1948 Świadkowie Jehowy z Filipin, którzy pracowali na wyspie. W grudniu 1951 roku zorganizowali pierwszy zbór, ale w roku 1954 ich firma upadła i wszyscy z wyjątkiem Tony’ego Salcedo musieli opuścić Guam. Pierwsi misjonarze Szkoły Gilead – Virginia i Sam Wigerowie przyjechali w roku 1954. W roku 1955 otwarto Salę Królestwa, z której korzystał zbór liczący 15 głosicieli[138]. W 1960 roku na wyspę przybył Merle Lowmaster. Dwa lata później zorganizowano pomoc humanitarną, dla poszkodowanych przez tajfun Karen. W roku 1964 otwarto nową Salę Królestwa, a wyspę odwiedził Nathan H. Knorr. Cztery lata później przybyli kolejni misjonarze, dla których otwarto dom misjonarski. W 1976 roku zorganizowano pomoc humanitarną dla poszkodowanych przez tajfun Pamela. W tym samym roku otwarto Biuro Oddziału i nową Salę Królestwa przy ulicy Jehowy (Jehovah Street); na wyspie działało wówczas 120 głosicieli. W 1995 roku powiększono Biuro Oddziału wraz z drukarnią. W roku 2015 osiągnięto liczbę 790 głosicieli. Wiosną 2015 roku Świadkowie Jehowy z wyspy Guam brali udział w pomocy humanitarnej dla poszkodowanych przez tajfun współwyznawców na wyspie Chuuk[139]. Zebrania zborowe i kongresy odbywają się w języku angielskim, amerykańskim migowym, chińskim, ilokańskim, japońskim, koreańskim, ponapeańskim, tagalskim i truk. W miejscowym Biurze Oddziału literatura biblijna tłumaczona jest na sześć języków mikronezyjskich: japski, kosrae, marszalski, palauański, ponapeański i truk[136].

Świadkowie Jehowy na Marianach Północnych

Mapa konturowa Marianów Północnych
Geographylogo.svg
Sale Królestwa na Marianach Północnych

Świadkowie Jehowy na Marianach Północnych – społeczność wyznaniowa na Marianach Północnych, należąca do ogólnoświatowej wspólnoty Świadków Jehowy, licząca w 2021 roku 251 głosicieli w 4 zborach. Na uroczystości Wieczerzy Pańskiej zgromadziło się 735 osób. Na Saipanie – 234 głosicieli w 3 zborach, 706 osób zgromadziło się na uroczystości Wieczerzy Pańskiej; na wyspie Rota – 6 głosicieli, na uroczystości Wieczerzy Pańskiej obecna była 1 osoba; na wyspie Tinian – 11 głosicieli, 1 zbór, 28 osób zgromadziło się na uroczystości Wieczerzy Pańskiej[e][2][140][141][142]. Biuro Oddziału znajduje się w Barrigada na wyspie Guam[137].

  • Historia. W 1960 roku na wyspie Saipan działalność kaznodziejską rozpoczął Merle Lowmaster. W 1962 roku na wyspę przybyło małżeństwo misjonarzy – Kay i Ernest Manionowie. Głosili do 1966 roku. Zastąpili ich Sharon i Robert Livingstone’owie. W roku 1970 podjęto regularną działalność kaznodziejską, mimo sprzeciwu miejscowych duchownych katolickich. Jedenaście lat później skierowano na tę wyspę małżeństwo pionierów specjalnych. W roku 1991 na Saipanie w Gualo Rai otwarto Salę Królestwa na 350 miejsc, w której zgromadzają się teraz dwa duże zbory angielskojęzyczne oraz grupa tagalskojęzyczna, chińskojęzyczna, koreańskojęzyczna, amerykańskiego języka migowego i języka truk[134]. W roku 1992 na Tinian przybyli Lee i Robert Moreaux. Po dwóch latach powstał na tej wyspie zbór, składający się z 24 głosicieli. Na Tinianie znajduje się dom misjonarski i Sala Królestwa w San Jose[134]. Na wyspie Rota Sala Królestwa znajduje się w Songsong[134]. Na Saipanie Świadkowie Jehowy prowadzą działalność ewangelizacyjną w przeszło 20 językach[143][144]. W roku 2011 zanotowano liczbę 292 głosicieli, a w roku 2017 na uroczystości Wieczerzy Pańskiej obecnych było 805 osób. W październiku 2018 roku zorganizowano pomoc humanitarną dla poszkodowanych przez supertajfun Yutu[145].

Świadkowie Jehowy w Samoa Amerykańskim

Mapa konturowa Samoa Amerykańskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Tafuna”
Geographylogo.svg
Sala Królestwa w Samoa Amerykańskim

Świadkowie Jehowy w Samoa Amerykańskim – społeczność wyznaniowa w Samoa Amerykańskim, należąca do ogólnoświatowej wspólnoty Świadków Jehowy, licząca w 2021 roku 155 głosicieli, należących do 3 zborów[146]. W 2021 roku na dorocznej uroczystości Wieczerzy Pańskiej zebrało się 668 osób[2]. Działalność miejscowych głosicieli koordynuje australijskie Biuro Oddziału.

  • Historia. W 1938 roku na wyspach zatrzymał się w Pago Pago Joseph Franklin Rutherford, który wraz z innymi współwyznawcami rozpowszechniał publikacje religijne. W 1940 roku działalność kaznodziejską na wyspie podjął pionier Harold Gill. 5 stycznia 1954 roku regularną działalność kaznodziejską podjął głosiciel z Australii Ron Sellars z żoną Dolly. 4 lutego tego samego roku do Samoa Amerykańskiego przybyło 4 misjonarzy Szkoły Gilead. W pierwszej dekadzie XXI wieku wielu Świadków Jehowy opuściło wyspy i w 2016 roku liczba głosicieli wyniosła około 210 osób. Zebrania zborowe odbywają się w językach: samoańskim, angielskim i tagalskim.

Świadkowie Jehowy na Wyspach Dziewiczych Stanów Zjednoczonych

Mapa konturowa Wysp Dziewiczych Stanów Zjednoczonych, na dole znajduje się punkt z opisem „Frederiksted”
Geographylogo.svg
Sala Zgromadzeń na Wyspach Dziewiczych Stanów Zjednoczonych

Świadkowie Jehowy na Wyspach Dziewiczych Stanów Zjednoczonych – społeczność wyznaniowa na Wyspach Dziewiczych Stanów Zjednoczonych, należąca do ogólnoświatowej wspólnoty Świadków Jehowy, licząca w 2021 roku 579 głosicieli, należących do 8 zborów[147]. W 2021 roku na dorocznej uroczystości Wieczerzy Pańskiej zebrało się 1539 osób[2]. Działalność miejscowych głosicieli koordynuje amerykańskie Biuro Oddziału[148].

  • Historia. Działalność na wyspach zapoczątkowali w roku 1947 Ted i Doris Kleinowie, misjonarze ze Szkoły Gilead. W roku 1948 inni misjonarze tej szkoły z łodzi Sibia rozpoczęli regularną działalność misyjną na różnych wyspach archipelagu. Dwóch misjonarzy działało na Saint Croix i trzech na Saint Thomas. Liczba głosicieli wzrosła z 17 w roku 1947 do 32 w następnym roku[149]. W grudniu 1950 roku w Charlotte Amalie zorganizowano kongres pod hasłem „Rozrost Teokracji” z udziałem Nathana H. Knorra. W kolejnych latach nastąpił dalszy wzrost liczby głosicieli, wybudowano Sale Królestwa, powstawały nowe zbory. W roku 2011 zanotowano liczbę 685 głosicieli, a na doroczną uroczystość Wieczerzy Pańskiej przybyło 1945 osób. We wrześniu 2017 roku zorganizowano pomoc humanitarną dla poszkodowanych przez huragan Irma[93]. Sala Zgromadzeń znajduje się w miejscowości Frederiksted, a Sale Królestwa w Christiansted, Charlotte Amalie West, Cruz Bay oraz Frederiksted, w których zebrania odbywają się w językach: angielskim, hiszpańskim, lokalnym kreolskim i amerykańskim migowym[134].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W związku z pandemią COVID-19 od 14 marca 2020 do 31 sierpnia 2022 roku działalność od domu do domu była zawieszona (prowadzona była listownie, telefonicznie, w formie elektronicznej, od 31 maja 2022 roku wznowiono publiczną działalność ewangelizacyjną). Od 1 kwietnia 2022 roku program uroczystości Pamiątki śmierci Jezusa Chrystusa oraz zebrań zborowych przeprowadzany jest w formie hybrydowej: w Sali Królestwa i poprzez wideokonferencje. Do 31 grudnia 2022 roku wstrzymano organizowanie kongresów regionalnych i zgromadzeń obwodowych z osobistym udziałem obecnych. Ich program jest zamieszczany w oficjalnym serwisie internetowym jw.org.
  2. ↑ Kongresy odbywają się w języku angielskim, amerykańskim migowym, albańskim, arabskim, chińskim (mandaryńskim i kantońskim), francuskim, greckim, hindi, hiszpańskim, hmong (Miao Białych), japońskim, ilokańskim, indonezyjskim, kreolskim (Haiti), marszalskim, nawaho, ormiańskim, pendżabskim, perskim, polskim, portugalskim, rosyjskim, rumuńskim, samoańskim, suahili, tagalskim, truk, twi, wietnamskim i włoskim.
  3. ↑ Zebrania odbywają się w ponad 120 językach, m.in. w: amerykańskim migowym, akatek, amharskim, angielskim, apache, arabskim, bengalskim, birmańskim, blackfoot, bośniackim, bułgarskim, cebuańskim, chińskim (mandaryńskim, katalońskim, mindong), chorwackim, crow, czin (haka), czin (tiddim), czirokeskim, dakota, dolnoniemieckim, ewe, fidżyjskim, fińskim, francuskim, ga, garifuna, greckim, guarani, gudżarackim, hawajskim, hebrajskim, hindi, hiszpańskim, hmong (Miao Białych), ibo, ilokańskim, indonezyjskim, japońskim, joruba, jupik środkowym, kanjobal (Stany Zjednoczone), khmerskim, kicze, koreańskim, kreolskim (Belize), kreolskim (Haiti), kreolskim (Republika Zielonego Przylądka), laotańskim, lingala, malajalam, maja, mam, marszalskim, mien, mistek (Costa), mistek (Guerrero), muskogee, nepalskim, nawaho, niemieckim, niemieckim (Pensylwania), nuer, ormiańskim, paszto, pendżabskim, perskim, pidżyn (Kamerun), polskim, ponapeańskim, portugalskim, północnym odżibwa (alfabet łaciński), rosyjskim, rumuńskim, rwandyjskim, samoańskim, serbskim, sgaw, somalijskim, suahili, tagalskim, tajskim, tamilskim, taraskańskim, tigrinia, tonga, trique, truk, tureckim, twi, tybetańskim, ukraińskim, urdu, uzbeckim, węgierskim, wietnamskim, włoskim, zapotek (Ixtlan)
  4. ↑ Byli to: A.A. Backiel, S. Jednacz, Czesław Kasprzykowski, W.S. Kołomyjski, Ludwik Kuźma, C. Schmidt, Fr. Szarek, J. Szewczyk, W. Świętek i F. Tarnawski.
  5. ↑ Świadkowie Jehowy w swoich sprawozdaniach umieszczają dane każdej z tych wysp (Rota, Saipan, Tinian) osobno.

Przypisy

  1. ↑ Stany Zjednoczone – Ilu tam jest Świadków Jehowy, jw.org [dostęp 2022-01-06].
  2. ↑ a b c d e Watchtower, Sprawozdanie z działalności Świadków Jehowy w poszczególnych krajach w roku 2021, jw.org [dostęp 2022-02-06].
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l Watchtower, Sytuacja prawna i prawa człowieka. Stany Zjednoczone, jw.org [dostęp 2016-01-01].
  4. ↑ Watchtower, Coraz więcej krajów w „klubie stutysięczników”, jw.org, 2015 [dostęp 2015-09-06].
  5. ↑ Watchtower, Farma, która karmi miliony, jw.org, 2013 [dostęp 2016-12-03].
  6. ↑ Watchtower, Zwiedzanie drukarni w Wallkill, jw.org, 23 maja 2016 [dostęp 2016-12-02].
  7. ↑ a b Watchtower, Biuro Główne, Patterson, Wallkill, jw.org [dostęp 2013-12-13].
  8. ↑ Watchtower, JW Broadcasting – styczeń 2018: Zgromadzenie statutowe 2017, jw.org, 2018 [dostęp 2018-01-12].
  9. ↑ a b Watchtower, Wystawy w Warwick: „Lud dla imienia Jehowy”, jw.org [dostęp 2019-08-24].
  10. ↑ Watchtower, Z jeszcze większą niż dotąd gorliwością i miłością w sercach, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXXVIII, Towarzystwo Strażnica, maj 2017, s. 31, 32, ISSN 1234-1150.
  11. ↑ Watchtower, 1922 – sto lat temu, Towarzystwo Strażnica, październik 2022, s. 2, ISSN 1234-1150.
  12. ↑ Watchtower, Minęło 100 lat od historycznego zgromadzenia w Cedar Point. Nowa wystawa o tym przełomowym wydarzeniu, jw.org, 6 października 2022 [dostęp 2022-10-14].
  13. ↑ Watchtower, Pierwsza Sala Królestwa ponownie oddana do użytku po 85 latach, jw.org, 22 kwietnia 2020 [dostęp 2020-04-27].
  14. ↑ a b Królestwo Boże panuje!, Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe, 2014, s. 73.
  15. ↑ Już od 90 lat z dumą nosimy nazwę „Świadkowie Jehowy”, jw.org, 23 lipca 2021.
  16. ↑ Podążajmy naprzód ku ostatecznemu zwycięstwu!, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXII, Watchtower, 1 czerwca 2001, s. 19, ISSN 1234-1150.
  17. ↑ Watchtower, Nasze kongresy międzynarodowe, jw.org [dostęp 2014-10-09].
  18. ↑ Watchtower, Zgromadzenia świadków Jehowy pod hasłem: „Słowo Prawdy”, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy” (8), 1966, s. 9–12.
  19. ↑ Watchtower, News Reports Show Great Contrast In Religious Advance And Decline, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 sierpnia 1971, s. 483 (ang.).
  20. ↑ Watchtower, Welcome to the „Living Hope” District Conventions, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 listopada 1979, s. 3 (ang.).
  21. ↑ Watchtower, Prepare Now for the „Living Hope” District Assembly, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 lutego 1979, s. 31 (ang.).
  22. ↑ 1981 Yearbook of Jehowah’s Witnesses, Watchtower, s. 19 (ang.).
  23. ↑ Wiadomości Teokratyczne, „Nasza Służba Królestwa”, styczeń 1982, s. 7.
  24. ↑ The “Kingdom Truth” District Conventions, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 marca 1982, s. 29, 30 (ang.).
  25. ↑ Wiadomości teokratyczne, „Nasza Służba Królestwa”, listopad 1989, s. 4.
  26. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 2000, Nowy Jork: Towarzystwo Strażnica, 2000, s. 148.
  27. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 2004, Nowy Jork: Towarzystwo Strażnica, 2004, s. 6, 7.
  28. ↑ 2009 “Keep on the Watch!” District Convention Locations, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, Watchtower, 1 marca 2009, s. 30, 31 (ang.).
  29. ↑ Watchtower, Atlanta serdecznie wita Świadków Jehowy, jw.org, 9 lutego 2015 [dostęp 2015-02-13].
  30. ↑ Watchtower, Relacja z kongresu międzynarodowego: historyczne kongresy Świadków na stadionie MetLife, jw.org, 25 września 2014 [dostęp 2014-10-03].
  31. ↑ Watchtower, Rozpoczyna się seria międzynarodowych kongresów Świadków Jehowy, jw.org [dostęp 2014-05-27].
  32. ↑ Watchtower, Świadkowie Jehowy rozpoczynają serię kongresów międzynarodowych, jw.org, 4 czerwca 2014 [dostęp 2014-06-10].
  33. ↑ Watchtower, Kongresy międzynarodowe 2019, jw2019.org, 8 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-20].
  34. ↑ Watchtower, Odważnie rozgłaszali Słowo Boże!, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXXIII, Towarzystwo Strażnica, 15 lutego 2012, s. 8, 9, ISSN 1234-1150.
  35. ↑ Watchtower, Nadzieje rosną w miarę zbliżania się terminu rozprawy przed Sądem Najwyższym, jw.org, 24 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-31].
  36. ↑ Watchtower, Dlaczego Świadkowie Jehowy nie biorą udziału w wojnach?, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, CXXIX, Towarzystwo Strażnica, 1 lipca 2008, s. 22, ISSN 1234-1150.
  37. ↑ Watchtower, Siedemdziesiąt lat Szkoły Gilead, jw.org, 4 listopada 2013 [dostęp 2014-09-30].
  38. ↑ Watchtower, Coś nowego na Manhattanie, jw.org [dostęp 2014-05-27].
  39. ↑ Watchtower, Świadkowie Jehowy na Manhattanie, jw.org [dostęp 2014-09-09].
  40. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 2016, Nowy Jork: Towarzystwo Strażnica, 2016, s. 22.
  41. ↑ Field Service Highlights, „Nasza Służba Królestwa”, Watchtower, listopad 2014, s. 4 (ang.).
  42. ↑ Watchtower, Świadectwo dla tysięcy ludzi – świadczenie publiczne w San Francisco, jw.org [dostęp 2015-08-16].
  43. ↑ Watchtower, Świadczenie z wózkiem przynosi efekty na całym świecie, jw.org, 1 lipca 2017 [dostęp 2022-11-20].
  44. ↑ Watchtower, Ponad 165 000 wózków z publikacjami biblijnymi, jw.org [dostęp 2022-11-20].
  45. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 2015, Nowy Jork: Towarzystwo Strażnica, 2015, s. 184–186.
  46. ↑ Watchtower, Osiągnięcia organizacji – ulepszanie w szkoleniach teokratycznych, jw.org, 17 listopada 2020 [dostęp 2020-11-17].
  47. ↑ Watchtower, Sprawozdanie Komitetu Nauczania, jw.org, 3 lipca 2017 [dostęp 2017-07-03].
  48. ↑ Watchtower, Bill Richards: Rdzenny Amerykanin znajduje Stwórcę, jw.org, 5 czerwca 2015 [dostęp 2015-06-05].
  49. ↑ Watchtower, Święto rdzennych Amerykanów w Nowym Jorku i kampania informacyjna, jw.org [dostęp 2016-01-22].
  50. ↑ Watchtower, Navajo Experiences – Hartman, jw.org, styczeń 2015 [dostęp 2015-12-17] (ang.).
  51. ↑ Watchtower, Jak nasi bracia z radością pozyskują uczniów, jw.org, 4 sierpnia 2020.
  52. ↑ Watchtower, Strażnica nr 2 z 2021 roku rozpowszechniana podczas listopadowej kampanii w ponad 300 językach. Wydana w siedmiu kolejnych językach!, jw.org, 31 grudnia 2021 [dostęp 2022-01-07].
  53. ↑ Watchtower, JW Broadcasting – sierpień 2019, jw.org, 7 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-24].
  54. ↑ Watchtower, Dlaczego uczą się bengalskiego?, jw.org [dostęp 2015-11-04].
  55. ↑ Watchtower, ‛Dobra nowina dla każdego narodu, plemienia i języka’, jw.org, 2013 [dostęp 2017-02-08].
  56. ↑ Watchtower, Docieranie z orędziem biblijnym na Daleką Północ, jw.org, 24 sierpnia 2015 [dostęp 2015-08-25].
  57. ↑ Watchtower, Cała społeczność naszych braci, jw.org, 2001 [dostęp 2015-11-04].
  58. ↑ Watchtower, Jak nasi bracia okazują odwagę w – Ameryce Północnej, jw.org, 6 maja 2018 [dostęp 2019-12-30].
  59. ↑ Watchtower, Wydanie Ewangelii według Mateusza w języku hmong, jw.org, 1 października 2021.
  60. ↑ Watchtower, Świadkowie Jehowy otwierają na Florydzie Biuro Tłumaczeń na amerykański język migowy, jw.org, 13 maja 2015 [dostęp 2015-11-01].
  61. ↑ Watchtower, Pierwszy kompletny przekład Biblii na język migowy już dostępny, jw.org, 19 lutego 2020 [dostęp 2020-02-19].
  62. ↑ Adelle M. Banks, Jehovah’s Witnesses complete entire Bible in American Sign Language, religionnews, 28 lutego 2020 [dostęp 2020-02-29].
  63. ↑ a b Królestwo Boże panuje!, Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe, 2014, s. 204.
  64. ↑ Watchtower, Świadkowie Jehowy przenoszą swoje Biuro Główne, jw.org [dostęp 2015-11-04].
  65. ↑ Watchtower, Prace w Wallkill i Warwick posuwają się naprzód, jw.org [dostęp 2015-11-04].
  66. ↑ Watchtower, Przeprowadzka do Warwick, jw.org, październik 2016 [dostęp 2016-12-07].
  67. ↑ Watchtower, Pół wieku w Wallkill, jw.org, 9 czerwca 2014 [dostęp 2014-06-10].
  68. ↑ Biuro Główne – wspólnie piszemy historię, jw.org [dostęp 2014-09-24].
  69. ↑ Królestwo Boże panuje!, Towarzystwo Strażnica, 2014, s. 88.
  70. ↑ Watchtower, Zgromadzenie statutowe w roku 2019 – streszczenie programu, jw.org, 11 października 2019 [dostęp 2019-10-11].
  71. ↑ John Jordan, Jehovah’s Witnesses Propose 1.5 Million-Square-Foot Production Complex in Ramapo, realestateindeph.com, 10 października 2019 [dostęp 2019-10-11] (ang.).
  72. ↑ Watchtower, W wieku 90 lat zmarła Lillian Gobitas Klose znana z historycznej rozprawy z 1940 roku, jw.org, 8 września 2014 [dostęp 2014-09-19].
  73. ↑ National Cable Satellite Corporation, 1940s Supreme Court Cases Flag Salute in Schools, c-span.org, 17 października 2018 [dostęp 2020-07-24] (ang.).
  74. ↑ Królestwo Boże panuje!, Strażnica – Towarzystwo Biblijne i Traktatowe, 2014, s. 151, 152.
  75. ↑ Watchtower, Stany Zjednoczone – podstawowe informacje, jw.org [dostęp 2016-01-01].
  76. ↑ Królestwo Boże panuje!, Towarzystwo Strażnica, 2014, s. 147.
  77. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 2004, Nowy Jork: Towarzystwo Strażnica, 2004, s. 17.
  78. ↑ Watchtower, Watchtower v. Village of Stratton, jw.org, 4 kwietnia 2015 [dostęp 2015-12-18] (ang.).
  79. ↑ Regina Wierzbicka, Świadkowie Jehowy w Ohio upamiętniają sprawę Sądu Najwyższego, aktualnosci.news, 2 lipca 2022 [dostęp 2022-07-20].
  80. ↑ Watchtower, Miłość w działaniu po kataklizmie, jw.org [dostęp 2014-08-11].
  81. ↑ Watchtower, Akcja pomocy po huraganie Sandy – miłość w działaniu, jw.org [dostęp 2014-08-11].
  82. ↑ Watchtower, Niesienie pomocy ofiarom klęsk żywiołowych, jw.org, 4 maja 2015 [dostęp 2015-06-05].
  83. ↑ Watchtower, Cała społeczność naszych braci, jw.org, 2001 [dostęp 2015-12-18].
  84. ↑ Współczucie i pomoc z wielu źródeł, „Przebudźcie się!”, Watchtower, 8 stycznia 2002, s. 10–12.
  85. ↑ Warto było usłuchać ostrzeżeń, „Przebudźcie się!”, Watchtower, czerwiec 2006, s. 14–19.
  86. ↑ Watchtower, Huragan Sandy uderza we wschodnie wybrzeże Stanów Zjednoczonych, jw.org, 9 listopada 2012 [dostęp 2014-08-11].
  87. ↑ Watchtower, Powódź w Kolorado, jw.org, 8 października 2013 [dostęp 2015-11-01].
  88. ↑ Watchtower, Tornado w stanie Oklahoma, jw.org, 23 maja 2013 [dostęp 2015-11-01].
  89. ↑ Watchtower, Tornada pustoszą centralną i południową część Stanów Zjednoczonych, jw.org, 13 maja 2014 [dostęp 2015-11-01].
  90. ↑ Watchtower, Niszczycielska lawina błotna w Stanach Zjednoczonych, jw.org, 28 marca 2014 [dostęp 2015-11-01].
  91. ↑ Watchtower, Akcja niesienia pomocy po huraganie Matthew, jw.org, 24 października 2016 [dostęp 2016-10-24].
  92. ↑ Watchtower, Świadkowie Jehowy zwiększają tempo akcji niesienia pomocy po przejściu huraganów, jw.org, 19 stycznia 2018 [dostęp 2018-01-25].
  93. ↑ a b Watchtower, Skutki przejścia huraganu Irma, jw.org [dostęp 2017-10-03].
  94. ↑ Watchtower, Dziękujemy Jehowie i nabieramy odwagi!, jw.org, 29 września 2017 [dostęp 2017-10-14].
  95. ↑ Watchtower, Świadkowie Jehowy w USA po przejściu huraganu Harvey, jw.org, 14 września 2017 [dostęp 2017-09-14].
  96. ↑ Watchtower, Pożary w południowej Kalifornii, jw.org, 13 grudnia 2017 [dostęp 2018-11-26].
  97. ↑ Watchtower, Ogromne pożary w okolicy miasta Redding w amerykańskim stanie Kalifornia, jw.org, 7 sierpnia 2018 [dostęp 2018-11-26].
  98. ↑ Watchtower, Pożary w Kalifornii, jw.org, 15 listopada 2018 [dostęp 2018-11-26].
  99. ↑ JW Broadcasting – styczeń 2020: Zgromadzenie statutowe 2019, jw.org, 7 stycznia 2020 [dostęp 2020-01-07].
  100. ↑ Watchtower, Niszczycielskie pożary w Kalifornii, jw.org, 16 sierpnia 2021 [dostęp 2021-08-24].
  101. ↑ Watchtower, Huragan Michael, jeden z najpotężniejszych w historii USA, powoduje ogromne zniszczenia, jw.org, 17 października 2018 [dostęp 2018-11-26].
  102. ↑ Watchtower, Powódź w środkowej części USA, jw.org, 2 marca 2018 [dostęp 2021-06-01].
  103. ↑ Watchtower, Silne trzęsienie ziemi na Alasce, jw.org, 6 grudnia 2018 [dostęp 2021-05-26].
  104. ↑ Watchtower, Tornada w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych, jw.org, 14 marca 2019 [dostęp 2021-05-26].
  105. ↑ Watchtower, Ekstremalne zjawiska pogodowe w USA, jw.org, 14 marca 2019 [dostęp 2021-05-26].
  106. ↑ Watchtower, Niszczycielskie powodzie w środkowo-zachodniej części USA, jw.org, 16 kwietnia 2019 [dostęp 2021-05-26].
  107. ↑ Watchtower, Silne wichury i powodzie w południowym Teksasie, jw.org, 14 marca 2019 [dostęp 2021-05-26].
  108. ↑ Watchtower, Trzęsienia ziemi w południowej Kalifornii, jw.org, 15 lipca 2019 [dostęp 2021-05-26].
  109. ↑ Watchtower, Burza tropikalna w południowych Stanach Zjednoczonych, jw.org, 22 lipca 2019 [dostęp 2021-05-26].
  110. ↑ Watchtower, Sztorm tropikalny powoduje powodzie w południowo-wschodnim Teksasie, jw.org, 2 października 2019 [dostęp 2021-05-26].
  111. ↑ Watchtower, Pożary lasów w Kalifornii, jw.org, 2 października 2019 [dostęp 2021-05-26].
  112. ↑ Watchtower, Anomalie pogodowe i tornada w południowych i środkowo-zachodnich regionach USA, jw.org, 21 stycznia 2020 [dostęp 2021-05-22].
  113. ↑ Watchtower, Ponad 100 tornad przeszło w południowo-wschodniej części USA, jw.org, 23 kwietnia 2020 [dostęp 2021-05-22].
  114. ↑ Watchtower, Niszczycielskie tornada w południowej i centralnej części Stanów Zjednoczonych, jw.org, 14 grudnia 2021 [dostęp 2021-12-21].
  115. ↑ Watchtower, Huragan Hanna w południowo-wschodnim Teksasie, jw.org, 6 sierpnia 2020 [dostęp 2021-05-22].
  116. ↑ Watchtower, Huragan Isaias na wschodnim wybrzeżu USA, jw.org, 14 sierpnia 2020 [dostęp 2021-05-22].
  117. ↑ Watchtower, Niszczycielskie burze w środkowo-zachodniej części USA, jw.org, 20 sierpnia 2020 [dostęp 2021-05-22].
  118. ↑ Watchtower, Huragan Sally uderzył w południowo-wschodnie wybrzeże USA, jw.org, 24 września 2020 [dostęp 2021-05-22].
  119. ↑ Watchtower, Huragan Laura w Luizjanie, jw.org, 7 września 2020 [dostęp 2021-05-22].
  120. ↑ Watchtower, Nieustające pożary w zachodniej części USA, jw.org, 17 września 2020 [dostęp 2021-05-22].
  121. ↑ Watchtower, Pożary w zachodniej części USA, jw.org, 1 września 2020 [dostęp 2021-05-22].
  122. ↑ Watchtower, Huragan Zeta uderzył w południowo-wschodnią część USA, jw.org, 6 listopada 2020 [dostęp 2021-05-22].
  123. ↑ Watchtower, Huragan Delta w Luizjanie, jw.org, 19 października 2020 [dostęp 2021-05-22].
  124. ↑ Watchtower, Bezprecedensowy atak zimy na południu USA zmusza do opuszczenia domów ponad 7500 braci i sióstr, jw.org, 1 marca 2021 [dostęp 2021-05-22].
  125. ↑ Watchtower, Sprawozdanie Ciała Kierowniczego nr 4/2021, jw.org, 21 maja 2021 [dostęp 2021-05-21].
  126. ↑ Watchtower, Powódź pustoszy miasteczko Gila Bend w stanie Arizona, jw.org, 27 sierpnia 2021 [dostęp 2021-09-01].
  127. ↑ Watchtower, Huragan Ida powoduje zniszczenia w Stanach Zjednoczonych, jw.org, 8 września 2021 [dostęp 2021-09-10].
  128. ↑ Watchtower, Sprawozdanie Ciała Kierowniczego nr 8/2021, jw.org, 1 października 2021.
  129. ↑ Watchtower, Huragan Ian powoduje ogromne zniszczenia, jw.org, 4 października 2022 [dostęp 2022-10-14].
  130. ↑ Watchtower: Nasza historia. jw2019.org, 2018-08-08. [dostęp 2018-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-24)].
  131. ↑ Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy, 15 października 1913 (ang.).
  132. ↑ Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy, 15 lipca 1916 (ang.).
  133. ↑ Stany Zjednoczone, j. polski: Zgromadzenia obwodowe, jw.org [dostęp 2022-12-25].
  134. ↑ a b c d e Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-03-27].
  135. ↑ Guam – Ilu tam jest Świadków Jehowy, jw.org [dostęp 2022-01-06].
  136. ↑ a b Watchtower, Biuro Oddziału na Guam, jw.org [dostęp 2013-12-12].
  137. ↑ a b Sprawozdanie z Mikronezji, jw.org, 27 czerwca 2016 [dostęp 2016-06-27].
  138. ↑ 1956 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Watchtower, 1956, s. 74, 75 (ang.).
  139. ↑ Watchtower, JW Broadcasting – sierpień 2015, jw.org, 3 sierpnia 2015 [dostęp 2015-08-09].
  140. ↑ Saipan – Ilu tam jest Świadków Jehowy, jw.org [dostęp 2022-02-06].
  141. ↑ Rota – Ilu tam jest Świadków Jehowy, jw.org [dostęp 2022-01-06].
  142. ↑ Tinian – Ilu tam jest Świadków Jehowy, jw.org [dostęp 2022-01-06].
  143. ↑ Saipan, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, Watch Tower Bible and Tract Society, 15 maja 2014, s. 2, ISSN 1234-1150.
  144. ↑ JW Broadcasting – sierpień 2017 [od 59 min], jw.org, 1 sierpnia 2017 [dostęp 2021-09-07].
  145. ↑ Watchtower, Supertajfun Yutu uderza w Mariany Północne, jw.org, 2 listopada 2018 [dostęp 2018-11-26].
  146. ↑ Samoa Amerykańskie – Ilu tam jest Świadków Jehowy, jw.org [dostęp 2022-01-06].
  147. ↑ Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych – Ilu tam jest Świadków Jehowy, jw.org [dostęp 2022-01-06].
  148. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 2015, Nowy Jork: Towarzystwo Strażnica, 2015, s. 41.
  149. ↑ 1949 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, Watchtower, 1949, s. 68, 69 (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Świadkowie Jehowy w Ameryce Północnej
Świadkowie Jehowy w Australii i Oceanii

Media użyte na tej stronie

Usa edcp location map.svg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of the USA (without Hawaii and Alaska).

EquiDistantConicProjection:
Central parallel: 

* N: 37.0° N

Central meridian: 

* E: 96.0° W

Standard parallels: 

* 1: 32.0° N
* 2: 42.0° N

Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.

Formulas for x and y: 

x = 50.0 + 124.03149777329222 * ((1.9694462586094064-({{{2}}}* pi / 180))
      * sin(0.6010514667026994 * ({{{3}}} + 96) * pi / 180))
y = 50.0 + 1.6155950752393982 * 124.03149777329222 * 0.02613325650382181
      - 1.6155950752393982  * 124.03149777329222 *
     (1.3236744353715044  - (1.9694462586094064-({{{2}}}* pi / 180)) 
      * cos(0.6010514667026994 * ({{{3}}} + 96) * pi / 180))
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
USA Guam location map.svg
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ta mapa została stworzona za pomocą GeoTools.
Consiglio Direttivo - 1918.JPG
Członkowie zarządu Towarzystwa Strażnica w 1918 roku, od lewej: William E. Van Amburgh, Joseph F. Rutherford, Alexander H. Macmillan, Robert J. Martin, Frederick Homer Robison, Clayton J. Woodworth, George H. Fisher, Giovanni De Cecca
Watchtower Bible & Tract Society (world headquarters).jpg
Autor: Sergio Herrera, Licencja: CC BY-SA 2.0
World headquarters of the Watch Tower Bible & Tract Society of Pennsylvania, Brooklyn, New York, U.S.A.
Stanley Theater.jpg
Autor: Wally Gobetz from hoboken, nj, us, Licencja: CC BY 2.0
Stanley Theater
1928 Bethel Home.jpg
Picture of residence and executive offices of the Watchtower Bible and Tract Society at Columbia Heights, Brooklyn, New York taken in 1928. The large building had been erected in 1927. In 1931, the group took the name "Jehovah's Witnesses." Photo was taken from the 1928 Messenger, published by the Watchtower Society. Copyright for the Messenger was not renewed and picture is in the public domain. Picture was scanned from original magazine.
Polska konwencja w Toledo 29 maja 1916.jpg
Uczestnicy polskiego zgromadzenie Badaczy Pisma Świętego – Toledo, 29 maja 1916. Obecnych około 300-400 osób. Wśród przemawiających byli: Charles Taze Russell, Hipolit Oleszyński, Czesław Kasprzykowski, W.S. Kołomyjski, W. Szczudło, Józef Krett i Fr. Szarek.
Assembly Hall of Jehovah's Witnesses 973 Flatbush Avenue Brooklyn.jpg
Autor: Beyond My Ken, Licencja: CC BY-SA 4.0

The Jehovah's Witnesses' Assembly Hall at 973 Flatbush Avenue at the corner of Albemarle Road in the Flatbush neighborhood of Brooklyn, New York City was built in 1919-20 as the Albemarle Theater, a movie palace, and was designed by Carlson & Wiseman (Arthur C. Carlson and Harrison Wiseman) in the French Renaissance Revival style. A fire damaged the theater and the banquet hall upstairs in 1984, and the building was sold later that year to the Jehovah's Witnesses. (Source: Brownstoner)

and was designed
Jfrutherford1911.jpg
Picture of Joseph F. Rutherford from the 1911 Bible Students Convention Souvenir Booklet. At the time this picture was taken, Rutherford was serving as chief legal counsel for Pastor Charles Taze Russell. Rutherford became President of the Watchtower Bible and Tract Society in 1917 and later renamed the movement Jehovah's Witnesses. Rutherford died in 1942.