Świadkowie Jehowy w województwie śląskim

Świadkowie Jehowy w województwie śląskim – wspólnota religijna Świadków Jehowy w województwie śląskim. W wyniku Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 określono liczbę osób na terenie województwa deklarujących swoją przynależność religijną do Świadków Jehowy na 41 084[a][b][1]. Natomiast liczba głosicieli według opracowania GUS „Wyznania religijne w Polsce 2015–2018” w roku 2018 wynosiła 19 431[2]. W grudniu 2022 roku na terenie województwa znajdowały się miejsca zgromadzeń 197 zborów (w tym 3 zbory polskiego języka migowego, 1 angielskojęzyczny, 2 rosyjskojęzyczne, 2 ukraińskojęzycznych oraz grupa angielskojęzyczna, grupa j. migowego, grupa ukraińskojęzyczna i trzy grupy rosyjskojęzyczne)[3].

Historia

Początki

Lata 20. XX wieku

Historia Świadków Jehowy w województwie śląskim sięga początku XX wieku, kiedy działalność rozpoczęli tu niemieccy wyznawcy (na terenie należącym wtedy do Cesarstwa Niemieckiego), a we wschodniej i północnej części obecnego województwa także polscy.

Jedną z pierwszych rodzin, które zainteresowały się Biblią, byli Otrębscy z Ząbkowic Będzińskich/Ząbkowic dzisiaj dzielnicy Dąbrowy Górniczej. Wkrótce powstał zbór w Ząbkowicach Będzińskich, a także w okolicy Zawiercia, w Porębie. Grupy te od początku spotykały się ze sprzeciwem lokalnych władz[4]. Działalnością kaznodziejską objęto teren od Częstochowy po Rudę Śląską oraz od Tarnowskich Gór po Miechów[5][6][7][8].

W roku 1924 na dorocznej uroczystości Wieczerzy Pańskiej w Siemianowicach obecnych było – 35 osób, w Borach (obecnie dzielnica Jaworzna) – 34, a w Kozach 24 osoby[9]. Konwencja z udziałem około 350 osób odbyła się w dniach 1–3 listopada 1924 roku w Domu Górnika w Jaworznie–Borach.

W roku 1925 zbory działały w Borach (Jaworzno) (18 członków), Byczynie (Jaworzno) (62), Kozach (37), Katowicach (32), Konarach (16), Lublińcu (4), Siemianowicach Śląskich (38), Szczakowej (Jaworzno) (10) i Ząbkowicach (Dąbrowa Górnicza) (12)[10].

W kwietniu 1926 roku Stefan Milewski, Feliks Mucha i Bolesław Pastwiński wyruszyli z Łodzi w trzymiesięczną kampanię ewangelizacyjną i rozpoczęli regularną działalność kaznodziejską w okolicach Częstochowy, gdzie w 1929 roku powstał duży zbór oraz w okolicach Siewierza[11]. W 1927 roku w Rudzie Śląskiej było 21 wyznawców, a w zborze w Gliwicach – 55[12]. W roku 1927 na uroczystość Pamiątki śmierci Jezusa Chrystusa w Katowicach przybyło 20 osób[13].

W roku 1928 dwóch wyznawców rozpoczęło działalność na terenie obecnego powiatu cieszyńskiego, w okolicach Wisły. W 1929 roku przybył tam też Jan Gomola, który za pomocą gramofonu odtwarzał wykłady biblijne. Wkrótce przeniósł się do pobliskiego Ustronia-Polany, tam w jego domu odbywały się wykłady (na początku lat 30. XX wieku Raczek, Ludwik Kinicki). Pierwszym wyznawcą z okolic Wisły został Andrzej Raszka, następnie Jerzy i Andrzej Pilchowie, z którymi wiedzą biblijną dzielił się przybyły z Francji Andrzej Tyrna. Działalność kaznodziejską prowadzili w okolicach Wisły i Bielska oraz na Zaolziu[14][15].

Lata 30. XX wieku

Na początku lat 30. XX wieku zbory Świadków Jehowy (przyjęcie nowej nazwy w 1931 roku[c]) działały również w Blachowni, w Blanowicach (obecnie dzielnica Zawiercia), Chorzowie, Częstochowie, Porębie, Sosnowcu, Myszkowie, Dąbrowie Górniczej, Niemcach (obecnie dzielnica Sosnowca), Zawierciu, Ząbkowicach i Strzemieszycach (obecnie dzielnice Dąbrowy Górniczej) i Zebrzydowicach. W roku 1930 w Zabrzu wyświetlana była Fotodrama stworzenia, a zebrania odbywały się również w Sośnicy[16]. Wiosną 1931 roku z rejonu Piekar na zebrania przychodziło około 60 osób, a z zainteresowanymi bywało na nich czasami nawet 200[17].

W roku 1932 roku powstała Sala Królestwa w Dąbrowie Górniczej (Ząbkowicach Będzińskich) przy ul. Klubowej. Od 15 do 16 maja 1932 roku w wynajętej sali przy ul. Jasnej w Sosnowcu odbyła się konwencja, na której zostali ochrzczeni pierwsi wyznawcy z centrum Dąbrowy Górniczej (Marian i Stanisława Kowal). W konwencji brały udział osoby z rejonu Katowic, Myszkowa, Dąbrowy Górniczej, Rudy Śląskiej i Częstochowy. W dniach 18 i 19 czerwca 1932 roku konwencja odbyła się także w Gliwicach (przy Pieler Str. 17)[5]. W roku 1932 i 1933 zbory w Bytomiu, Gliwicach, Raciborzu i Zabrzu odwiedził Robert Arthur Winkler[d][18][19][20][21].

14 stycznia 1934 roku w Bielsku odbył się chrzest. 3 i 4 lutego 1934 roku w Sosnowcu odbyła się kolejna konwencja dla zborów z południowo-zachodniej części kraju. Wzięło w niej udział około 150 osób. Przewodniczącym konwencji był Stefan Sołtyk z Sosnowca[22]. W roku 1934 zbór w Ząbkowicach Będzińskich liczył 15 głosicieli, którymi byli m.in. Jan Pniak, Jan Szurman, Jan Skowron, Jan Sitko, Stanisław Sadok, Jan Wdowik, Antoni Kożuch, Hipolit Majewski, Wolański i Otrębscy[4].

W latach 30. XX wieku pojawili się pierwsi wyznawcy w innych miejscowościach, m.in. w Bielsku Białej, Katowicach, Harbutowicach i Cieszynie. Regularną działalność kaznodziejską prowadzono nie tylko w okolicach Dąbrowy Górniczej, ale również w okolicach Łaz i Olkusza. W dniach od 3 lipca do 8 sierpnia zbór w Ząbkowicach odwiedził Ludwik Kinicki z Warszawy, który był redaktorem polskojęzycznej edycji „Złotego Wieku” (obecnie „Przebudźcie się!”)[5].

W II. połowie lat 30. XX wieku grupy wyznawców zostały utworzone m.in. w Łazach, Błędowie, Ujejscu, Przeczycach, Turzej, Siewierzu, Sławniowie, Piaskach, Wygiełzowie[5] i Skoczowie[23].

W roku 1935 władze francuskie zarządziły deportację górników polskiego pochodzenia, wskutek czego kilkunastu współwyznawców z Francji (m.in. Agnieszka Bargieła, Bartłomiej Pawlik, Jan Sadowski, Ludwik Zelgel, Majętniak, Muszyński), a potem również z Belgii powróciło do wschodniej części obecnego województwa. Ze Stanów Zjednoczonych powrócili m.in. Jan Pniak oraz Kiedra. W tym samym roku na terenie dzisiejszego województwa śląskiego działalność kaznodziejską prowadzili pionierzy[24]. Jednym z nich był Franciszek Zieliński, który działał m.in. w Dąbrowie Górniczej, gdzie powstał zbór. Zebrania w centrum tego miasta odbywały w domu Mariana Korala[5].

W roku 1936 zebrania zboru w Częstochowie odbywały się w lokalu przy ul. Narutowicza 67/69 (obecna ul. Krakowska). Pod tym adresem mieściła się też filia administracji czasopisma „Złoty Wiek”[25].

W roku 1937 w Rudzie Śląskiej było 30 głosicieli[26][27], działała również grupa w Radlinie. W 1939 roku w Wiśle było już 140 głosicieli (około 12% ogółu Świadków Jehowy w ówczesnej Polsce).

Prześladowania w okresie II wojny światowej

W czasie II wojny światowej wielu wyznawców zostało osadzonych w obozach koncentracyjnych i nosiło znak – fioletowy trójkąt
Hitlerowskie oświadczenie o wyrzeczeniu się wiary, którego podpisania odmawiali Świadkowie Jehowy

W czasie II wojny światowej wielu wyznawców zostało osadzonych w obozach koncentracyjnych; wśród pierwszych osadzonych w Auschwitz-Birkenau w roku 1940[28] byli m.in.: Jan Otrębski z Ząbkowic[29][6], Józef i Stefan Guzikowie z Błędowa, Aniela Kaczmarczyk z Łośnia. Z Grabowej: Jan Bachowski, Władysław i Grzegorz Guzikowie, Aleksander i Władysław Przyłuccy; z Niegowonic: Stanisław Kubasik, Mieczysław Mstowski i Stanisław Nowak. Paul Bieloch, Feliks Oremek, Ludwik Kutschera, Konrad Wróbel, Alfons Urban z Rudy Śląskiej, Henryk Sobik z Rybnika, Konrad Grabowy z Bytomia; Erich Gorecki, Karol Ceglarek, Leopold Ryś z Piekar Śląskich; Otylia Weber z Błeszna (współcześnie dzielnica Częstochowy). W pierwszych transportach do tego obozu przewieziono Świadków Jehowy aresztowanych na terenie rejencji katowickiej oraz z więzienia w Sosnowcu[30]. Wielu Świadków Jehowy zostało aresztowanych w czasie domowych rewizji oraz łapanek. Wśród nich znajdowali się Stanisław Ociepka z Myszkowa, Józef Duda że Strzemieszyc i Mikołaj Płoszaj z Sosnowca, którzy zginęli bez śladu[5].

Wiosną 1942 roku naziści aresztowali 17 Świadków Jehowy z Wisły i Ustronia. Najczęściej powodem ich aresztowania była odmowa pracy w organizacji Todt bądź służby w Wehrmachcie[31]. Na szczególną uwagę zasługują deportowani do Auschwitz-Birkenau członkowie rodzin Pilchów (21 osób), Poloków, Szalbotów i Wantoloków. W ciągu trzech miesięcy pobytu w obozie 15 z nich zmarło[15][32][33].

Heinrich Himmler osobiście nakłaniał wyznawców w 1941 roku do podpisania oświadczenia o wyrzeczeniu się wiary, jednak nikt tego nie uczynił[30][34][35][36]. M. Kaleciński, który został aresztowany wraz z kilkoma innymi współwyznawcami na początku wojny w Bukownie za odmowę pracy na rzecz Trzeciej Rzeszy, wspomina: „Niemcy zamierzali wcielić nas do straży ogniowej, która wówczas była służbą paramilitarną. Kazali podpisać oświadczenie, że nie jesteśmy Żydami i że będziemy sumiennie wykonywali wszelkie zadania na rzecz hitlerowskiego państwa. Nie mogliśmy na to przystać, zgodnie bowiem z regułami naszej wiary, nie możemy być żołnierzami ani pracować na rzecz wojska.”

Za karę Kaleciński wraz z Cebą trafili do obozu przejściowego w Mysłowicach. Tam próbowano wcielić ich do grupy zajmującej się łapaniem zbiegłych więźniów. Odmówili, choć sam landrat straszył ich, że „pójdą do nieba przez komin”. Czekał ich wieloletni koszmarny szlak: Jaworzno II, Birkenau, w końcu obóz śmierci w Mauthausen-Gusen. Tam próbowano zatrudnić ich w fabryce uzbrojenia. Odmówili. „Gestapowcy bili nas dwójkami, jakby zabawiali się w jakąś potworną grę. W ruch szły pięści, pałki i obcasy. To cud, że niektórzy z nas przeżyli” – wspomina Cebo[37]. Natomiast J. Otrębski z Ząbkowic Będzińskich został aresztowany i przewieziony do więzienia w Sosnowcu, gdzie w ciemnicy był przez 4 dni brutalnie, ale bezskutecznie nakłaniany do podpisania zobowiązania o wyrzeczeniu się swej wiary. Potem został przewieziony do więzienia w Mysłowicach, a później do Auschwitz-Birkenau, gdzie odmówił grania w orkiestrze obozowej[30]. Aresztowano również współwyznawców z Ustronia, Cieszyna i okolic (m.in. rodzinę Cienciałów). Więźniowie pracowali na terenie Oświęcimia i jego okolic, a także w Jaworznie przy budowie elektrowni Wilhelm, gdzie kilku więźniów zostało Świadkami Jehowy[38][39]. W 1943 roku niektórzy przebywający w obozie Świadkowie Jehowy zostali przetransportowani do innych obozów koncentracyjnych. W 1944 roku inni zostali ewakuowani do Blachowni Śląskiej.

Późną jesienią roku 1940 w miejscowości Wojkowice-Komorne zmarł człowiek zainteresowany tym wyznaniem, który życzył sobie, żeby go pochowali Świadkowie Jehowy. Pewien wyznawca przygotował się do wypowiedzenia kilku słów pociechy w domu żałoby. Gdy na cmentarzu zebrało się wiele osób, wygłosił ponad godzinne przemówienia na temat biblijnej nadziei dla umarłych. Od tego czasu Świadkowie Jehowy w różnych częściach kraju starali się urządzać pogrzeby w niedziele, żeby jak najwięcej osób mogło usłyszeć takie przemówienia[40].

W ciągu następnych sześciu miesięcy liczba głosicieli w Wiśle wzrosła dwukrotnie. Wkrótce doszło do kolejnych aresztowań. Ogółem represjom podano 83 Świadków Jehowy z Wisły, zainteresowanych i ich dzieci. Do obozów koncentracyjnych i do pracy przymusowej w kopalniach czy też kamieniołomach na terenie Polski, Niemiec i Czech, zesłano łącznie 53 dorosłych wyznawców z Wisły. Z tej liczby aż 38 straciło życie. Wśród represjonowanych byli też wyznawcy z Goleszowa, Lesznej Górnej, Harbutowic i Ustronia. Inni wyznawcy byli początkowo przetrzymywani w więzieniach, a potem wysyłani do obozów koncentracyjnych. W Sosnowcu przetrzymywano co najmniej 19 Świadków Jehowy, kilkudziesięciu w Cieszynie, kilkunastu w Będzinie, Bytomiu, Gliwicach, Grabowej, Istebnej, Katowicach, Kiczycach, Mysłowicach, Niegowonicach i Zawierciu. Niektóre dzieci Świadków Jehowy (m.in. z Wisły i Strzemieszyc Małych) wywieziono do obozów przejściowych na terenie Czech. Inne umieszczono w obozie poprawczym w Grodkowie, oraz w klasztorze katolickim w Czarnowąsach pod Opolem[27].

15 lipca 1943 roku 10 dzieci Świadków Jehowy z okolic Wisły, których rodzice odmówili podpisania Volkslisty (niemieckiej listy narodowościowej), odebrano rodzicom i umieszczono w obozie dla nieletnich w Łodzi[41][30][42][43][44]. W roku 1945 wszystkie wyczerpane powróciły do domu. W Sławniowie pięcioosobowa rodzina została rozstrzelana z powodu przynależności do Świadków Jehowy[5].

W innych obozach koncentracyjnych na terenie III Rzeszy przebywali też Świadkowie Jehowy z Niegowonic, Sosnowca, Częstochowy[45][46], Zabrza[5], z Gliwic[e][47][48].

W czasie II wojny w ścisłej konspiracji odbywały się zebrania, na których czasami odbywał się chrzest nowych wyznawców; np. 10 grudnia 1940 roku w Bytomiu-Bobrku[26][27], 15 maja 1940 roku w Ząbkowicach Będzińskich[5][6].

Okres powojenny

Po zakończeniu II wojny światowej w samej Wiśle działały już 3 zbory. W styczniu 1946 roku w powiecie zawierciańskim było 23 Świadków Jehowy, na terenie powiatu gliwickiego – 100 i podobnie na terenie powiatu lublinieckiego. W Katowicach ok. 50 głosicieli korzystało z Sali Królestwa przy ul. Paderewskiego 6[4], podobnie w Będzinie przy ul. Kołłątaja 37[49] i w Gliwicach[50]. W połowie 1946 roku w Załężu powstała grupa Świadków Jehowy, do której przyłączyło się kilkanaście osób[51]. 22 września 1946 roku na konwencji pod hasłem „Weselące się narody” w Katowicach, obecnych było 5300 osób z całego kraju. Pierwsi głosiciele na terenie obecnego powiatu myszkowskiego (m.in. Rajczykowie w miejscowości Choroń) i lublinieckiego pojawili się w grudniu 1946 roku[4]. W roku 1946 odbyły się konwencje także w Częstochowie i Zawierciu. W październiku 1946 roku cztery pionierki podjęły działalność kaznodziejską w Bielsku, w którym Świadkami Jehowy była tylko jedna rodzina. Wkrótce wszyscy zostali aresztowani i pobici przez funkcjonariuszy UB. Zebrania organizowano w wynajmowanej sali na rynku. Współwyznawcy z Drogomyśla wygłaszali w niej wykłady biblijne. Po dziesięciu miesiącach od przyjazdu pionierek w Bielsku powstał zbór, a one zostały skierowane do Mikołowa, później do Katowic, Hajduk, Dziedzic i Komorowic[52]. Zebrania organizowano również w Domu Kultury w Zabrzu[53].

W grudniu 1947 roku na terenie województwa śląsko-dąbrowskiego działało 48 zborów[54][55]. W 1948 roku w Popielowie i Radziejowie (obecnie dzielnice Rybnika) działała kilkuosobowa grupa głosicieli[56].

W 1949 roku zbór w Będzinie miał swoją Salę Królestwa przy ul. Kołłątaja 37, w Drogomyślu działało 30 głosicieli[49], 25 w Ornontowicach, podobnie w Makoszowach[4], Mysłowicach, Tychach, Rybniku, Knurowie, Dąbrowie Górniczej, Pszczynie, Raciborzu[26] i Zagórzu k. Myszkowa[49]. Według szacunków Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa wiosną 1950 roku na terenie województwa działały 104 grupy. Ustalił też informacje o 2810 głosicielach mieszkających w województwie katowickim i oszacowano liczbę głosicieli oraz osób zainteresowanych na około 9900. W czerwcu 1950 roku według kolejnych szacunków WUB działały 92 grupy i co najmniej 6000 głosicieli[57].

Prześladowania

Publikacje Świadków Jehowy („Nasza Służba Królestwa” z lat 50. XX w.), drukowano potajemnie w okresie zakazu działalności również na terenie województwa śląskiego

Pewną liczbę wyznawców wtrącono do więzienia w Zawierciu za niepodpisanie w roku 1950 politycznego sztokholmskiego apelu pokoju. „Najpierw znalazł się tam Władysław Drabek z Poręby. Zamknięto go w ciemnej piwnicy wypełnionej wodą po kolana. W kącie leżał stos drewna, na którym można było trochę posiedzieć z podkurczonymi nogami. Po dwóch dniach cela zapełniła się innymi braćmi, którzy również nie podpisali apelu. Od czasu do czasu strażnicy podawali kubły, żeby aresztowani mogli załatwić swoje potrzeby. Kto nie zdążył na czas, drugi raz już kubła nie dostał. Nic więc dziwnego, że po kilku dniach woda obrzydliwie cuchnęła” – Rocznik Świadków Jehowy 1994, s. 225.

Aresztowania dotknęły też Świadków Jehowy w innych powiatach (m.in. cieszyńskim, będzińskim[58], gliwickim i w regionie katowickim[59]). W województwie katowickim, poza główną akcją aresztowań z czerwca, 5 lipca 1950 roku przeprowadzono następną, podczas której aresztowano kolejnych. Według niepełnych danych na dzień 8 lipca 1950 roku liczba aresztowanych w województwie wynosiła 39 osób. Do 5 sierpnia 1950 roku liczba ta wzrosła do 225 osób, 139 osób zostało zwolnionych, a 76 pozostawało w areszcie. Na koniec roku 1950 roku spośród około 250 aresztowanych, 74 zostało skazanych na bezwzględne kary pozbawienie wolności[60].

Świadkowie Jehowy za działalność religijną oraz za odmowę służby wojskowej byli skazywani na kary więzienia[61].

Drukowanie ich publikacji było prowadzone konspiracyjnie w ukrytych ośrodkach drukarskich na terenie województwa (m.in. w okolicach Wisły, Zawiercia, Myszkowa, Jaworzna)[62].

Świadkowie Jehowy za prowadzenie dzałalności religijnej byli osadzani również w Centralnym Obozie Pracy w Jaworznie[63].

Sprawy przeciwko Świadkom Jehowy w latach 50.

11 lutego 1953 roku aresztowano Józefę Blacha, która działała w zborach w Mysłowicach, Brzezince (obecnie dzielnica Mysłowic) i Będzinie. 12 czerwca 1953 roku wyrokiem Specjalnej Komisji do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym w Warszawie na sesji w Katowicach została skazana na karę 2 lat obozu pracy za rozpowszechnianie literatury o treściach religijnych[64].

Funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa prowadzili sprawy przeciwko Świadkom Jehowy. W latach 50. XX wieku, m.in. kontynuowano sprawy o kryptonimach: „Jehowa, „Wybrańcy” (1948–1966; przeciwko Antoniemu Koralowi i innym członkom zborów na terenie powiatu będzińskiego)[65]; „Cień” (1948–1968; przeciwko Tomaszowi Dębickiemu)[66]; przeciwko Janowi Opieli (1945–1953; dotycząca działalności zborów w Bytomiu i Chorzowie)[67]; przeciwko Marianowi Bublowi (dotycząca działalności zboru w Grabowni; 1949–1951[68]); przeciwko Wiesławowi Paździorowi (dotycząca działalności zboru w Sosnowcu; 1949–1955[69]); przeciwko Stanisławowi Iskierce (dotycząca działalności zboru w Łazach; 1949–1996[70]).

Rozpoczęto też sprawy: przeciwko Michałowi Krzokowi (dotycząca działalności na terenie Istebnej; 1950–1959[71]); przeciwko Karolowi Pinkasowi (dotycząca działalności zboru w Skoczowie; 1950–1959[72]); przeciwko Lucjanowi Kucińskiemu (dotycząca działalności zboru w Będzinie; 1950–1952[73]); przeciwko Antoniemu Kozłowskiemu (dotycząca działalności zboru w Bytomiu (1950–1980)[74]); działalności zboru w Gliwicach (1950-1962; przeciwko Antoniemu Przybylskiemu[75] i Karolowi Szreterowi; 1957-1966[76]); przeciwko Aleksandrowi Ponicherorowi (dotycząca działalności zboru w Sosnowcu (1951–1954)[77]); przeciwko Bronisławowi Sowińskiemu (dotycząca działalności zboru w Aleksandria w gminie Konopiska; 1951–1962[78]); przeciwko Marii Lasocie (dotycząca przechowywania wydawnictw bezdebitowych i ulotek o charakterze religijnym na terenie miejscowości Kisielów; 1951–1962[79]); przeciwko Rudolfowi Pilchowi z Wisły[80]; przeciwko Czesławowi Łężnemu (dotycząca działalności zboru w Zebrzydowicach; 1955–1962[81]); przeciwko Zdzisławowi Milanowskiemu (dotycząca działalności zboru w Lędzinach; 1959–1960[82]).

Rozpoczęto sprawy o kryptoniminach: „B-2” (1951–1959; przeciwko Ryszardowi Bednarczykowi, dotycząca działalności na terenie Czeladzi)[83]; „Sekta” (1952–1953; dotycząca Tomasza Gajosa i Świadków Jehowy zatrudnionych w KWK „Kazimierz-Juliusz” w Sosnowcu)[84]; „Podhalanka” (1953-1957; przeciwko Janowi Wiercigrochowi oraz o działalności na terenie powiatu żywieckiego)[85]; „Krawiec”, „Babilon”, „Krety” (1953–1986); przeciwko Wiktorowi Fidurze, dotycząca zboru w Katowicach[86]; „Poszukiwani” (1953–1986); przeciwko Stefani Schwarcenberg-Czerny, dotycząca zboru w Katowicach[87]; „Sługa” (1956–1977; przeciwko Stanisławowi Jakubowskiego, dotyczącego zboru i obwodu Wisła)[88]; „Pionier” (1956-1965, przeciwko Józefowi Mazgajowi, dotycząca działalności w Ślemieniu[89]); „Sługa” (1957–1966; przeciwko Janowi Wiercigrochowi, dotycząca działalności w Rajczy[90]); „Prince” (1959–1976); przeciwko Wiesławowi Masłoniowi, dotycząca „druku i kolportażu wydawnictw bezdebitowych o charakterze religijnym na terenie województwa katowickiego”[91]; „Gospodarz” (1959–1976; przeciwko Józefowi Wieczorkowi)[92]; „Maszynistka” (1959–1978; przeciwko Ewie Skrzypiec, „zatrudnionej w Biurze Projektów Przemysłu Syntezy Chemicznej w Gliwicach, podejrzanej o kolportaż wydawnictw bezdebitowych o charakterze religijnym”)[93]

Sprawy przeciwko Świadkom Jehowy w latach 60.

W latach 60. XX wieku, m.in. rozpoczęto sprawy dotyczące działalności w Radzionkowie (1960; przeciwko Józefowi Smodijowi)[94] oraz działalności w Myszkowie i Zawierciu („Melina” 1963–1970; przeciwko Krystynie Fajt[95]; przeciwko Zuzannie Szalbot[96] oraz Karolowi Cieślarowi (dotycząca działalności zboru w Wiśle; 1960)[97]); przeciwko Stefani Janosz (dotycząca działalności zboru w Lędzinach; 1960–1962[98]); oraz przeciwko Janowi Pale (1960-1996), dotycząca „nielegalnego drukowania ulotek o treści religijnej w Myszkowie”[99]); sprawę o kryptonimie „Farba”, dotycząca nielegalnej drukarni w Jaworznie (Borach) (1960; przeciwko Romanowi Tracz)[100]. Sprawę przeciwko Gerardowi Ochlakowi (1960–1972; dotycząca działalności na terenie Rudy Śląskiej)[101]; o kryptonimie „Pionier” (1962–1975; przeciwko Alfredowi Kaliściakowi)[102]; „Poszukiwani” (1962–1981); przeciwko Stefani Schwarcenberg-Czerny, dotycząca zboru w Katowicach[103].

30 marca 1961 roku, w dniu uroczystości Pamiątki śmierci Jezusa Chrystusa, dokonano akcję rewizji w mieszkaniach Świadków Jehowy m.in. w Gliwicach-Sośnicy, niektórzy z zatrzymanych zostali uwięzieni. W 1962 roku Sąd Wojewódzki we Wrocławiu skazał Martina Reinholda członka zboru w Świętochłowicach na 2 lata więzienia „za druk i kolportaż literatury bezdebitowej o charakterze religijnym”[104].

Rozpoczęto też sprawę przeciwko: Franciszkowi Noconiowi (1960-1962; dotycząca udostępnianie „literatury religijnej podczas pracy na kopalni KWK „Ziemowit” w Lędzinach w 1960 r.”)[105]; Antoniemu Polusowi (1963-1975)[106]; przeciwko Marianowi Zębikowi (1963-1975)[107]; sprawy o kryptonimach „Awanturnicy”, „Limar” (1964-1989; przeciwko Rozalii Woźnicy i innym o „utrzymywanie kontaktów z obywatelami RFN i podejrzanych o rozpowszechnianie wydawnictw bezdebitowych o charakterze religijnym na terenie Tarnowskich Gór”[108]; „Strzecha” (1965–1971; przeciwko Beniaminowi Kozłowskiemu z Bytomia[109]; „Drukarz” (1968–1970; przeciwko Stanisławowi Boguniowi, dotycząca nielegalnej drukarni w Strzemieszycach Wielkich (obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej))[110]. 20 lutego 1964 roku Sąd Powiatowy w Zawierciu skazał kobietę na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności, którą oskarżono o udzielenie w swym budynku pomieszczenia, które było wykorzystywane do drukowania publikacji[111].

Prowadzono także sprawy o kryptonimach: „A-8” (1966–1976; przeciwko Krystynie Marzec[112]), „Osadnik” (1964–1969; przeciwko Stanisławowi Chopkowiczowi[113]).

Podobnie było w Drogomyślu, Mysłowicach, Gliwicach, Lublińcu, Katowicach[114][115][116], Żywcu, w Myszkowie (przeciwko Antoniemu Wójcikowi; 1972-1975)[117]), Bobrownikach, Siewierzu (przeciwko Zofii Dębowiec, dotycząca działania nielegalnej drukarni w Sulikowie w 1963 roku[118]), Mikołowie, Porębie, Pyskowicach, Rudzie Śląskiej, Świętochłowicach, Tychach, Chorzowie, Cieszynie, Częstochowie, Bielsku-Białej, Będzinie.

Sprawy przeciwko Świadkom Jehowy w latach 70.

W latach 70. XX wieku prowadzono operacyjne m.in. przeciwko Ignacemu Krawczykowi (1972–1974)[119]; Janowi Serafinowi (1972–1975)[120]; przeciwko Mieczysławowi Mazurowi, w związku z działającą w latach 1970–1980 nielegalną drukarnią w Żarkach[121] oraz przeciwko Władysławowi Kornalskiemu z Jaworzna (Byczyny) (1976–1981)[122]; przeciwko Mirosławowi Kowalikowi ze zboru w Sosnowcu (1973–1981)[123].

Prowadzono także sprawy o kryptonimach: „A-7” (1972–1976; przeciwko Marianowi Makaremu[124]); „Uciekinier” (1972; przeciwko Andrzejowi Zwolińskiemu[125]); „Antena” (1975; przeciwko Zbigniewowi Wójcikowi, dotycząca posiadania nielegalnej drukarni w swoich zabudowaniach[126]); „Świadek” (1979; przeciwko Włodzimierzowi Kowalskiemu ze zboru w Sosnowcu, dotycząca, „że podczas jednego z sympozjów odbywającego się w ramach XII Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, zorganizowanego we wrześniu 1979 r. w Katowicach, miał stwierdzić, że „państwo socjalistyczne nie zapewnia wolności mniejszościom narodowym”, stawiając za wzór swobód obywatelskich Stany Zjednoczone oraz był podejrzany o prowadzenie agitacji religijnej w środowisku akademickim m.in. w czasie trwania zjazdu”[127]).

Zbory i „zgromadzenia leśne”

W latach 50. i 60. XX wieku powstały kolejne grupy wyznawców w okolicach Zawiercia, Pilicy, Łaz. Na przykład w okolicach Złożeńca, w działalności kaznodziejskiej i w prowadzeniu zebrań religijnych pomagali współwyznawcy z Bydlina. W następnych latach – w czasie zakazu działalności – zbory rosły liczebnie, powstawały wciąż nowe zbory, głównie w rozrastających się dużych miastach przemysłowych: Katowicach, Chorzowie, Gliwicach, Zabrzu, Bytomiu, Jastrzębiu-Zdroju, Rybniku, Częstochowie, Jaworznie, Mysłowicach, Sosnowcu, Dąbrowie Górniczej, Będzinie, Rudzie Śląskiej, Żorach, Tychach, Mikołowie, Tarnowskich Górach i innych.

27 lipca 1958 roku Świadkowie Jehowy zorganizowali zgromadzenie w lesie koło rybnickiego Wielopola, według lokalnych władz brało w nim udział kilkaset osób z powiatu rybnickiego. Dwóch organizatorów tego spotkania, zostało ukaranych grzywną w kwocie po 1500 zł. Podobne zgromadzenie odbyło się w lesie koło Wodzisławia Śląskiego[128].

W połowie lat 60. XX wieku najpierw na Śląsku Cieszyńskim rozpoczęto – jako pierwsze w Polsce – organizowanie tzw. konwencji leśnych[129].

Czas „odwilży”

Szczególnie od 70. XX wieku głosiciele w lecie prowadzili grupową wyjazdową działalność kaznodziejską na terenach, gdzie jest mniej wyznawców (wcześniejsze nazwy: obozy pionierskie, ośrodki pionierskie, grupy pionierskie)[b].

W listopadzie 1977 roku przedstawiciele Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy oficjalnie spotkali się z niektórymi wyznawcami na terenie obecnego województwa śląskiego[130].

Pod koniec lat 70. XX wieku niektórym Świadkom udało się wyjechać na kongresy poza granice Polski – najpierw do Lille we Francji, potem do Kopenhagi w Danii („Zwycięska wiara” (1978)), w roku 1980 („Miłość Boża”) i w 1981 roku („Lojalność wobec Królestwa”) do Wiednia, a w latach 90. XX wieku i w pierwszym dwudziestoleciu XXI wieku, oficjalne delegacje z tutejszych zborów uczestniczyły w kongresach międzynarodowych w Niemczech, Austrii, w Ekwadorze, Francji, Rosji, Czechach, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, na Węgrzech i na Ukrainie.

Od roku 1982 rozpoczęto ponownie wynajmować hale sportowe (1982: Hala Widowiskowo-Sportowa w Zabrzu; 4400 obecnych), a w następnych latach również stadiony na zgromadzenia (m.in. stadiony w Chorzowie, Katowicach, Jastrzębiu-Zdroju, Zabrzu, Sosnowcu, Częstochowie i Tychach i hale sportowe m.in. w Zawierciu, Zabrzu, Tychach, Częstochowie, Katowicach, Jaworznie, Jastrzębiu-Zdroju, Bielsku-Białej).

Pod koniec lat 80. XX w. rozpoczęto wynajmować sale, w których odbywały się zebrania zborowe (np. w Sławkowie odbywały się w MDK[131]).

W latach 1983–1987 Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Bielsku-Białej prowadził przeciwko Romualdowi Rybice (dotycząca działalności zboru w Skoczowie)[132]); a w latach 1984–1987 sprawę o kryptonimie „Koneser” przeciwko Edwardowi Szwedce, która dotyczyła „usiłowania zorganizowania przemytu nielegalnej literatury religijnej w językach gruzińskim, ukraińskim i łotewskim na teren ZSRR”[133].

Rozwój działalności

Kongresy i zgromadzenia

Kongres międzynarodowy pod hasłem „Lud zachowujący prawość” w Chorzowie, 1985
Kongres międzynarodowy pod hasłem „Prawdziwa pobożność” w Chorzowie, 1989
Kongres międzynarodowy pod hasłem „Wyzwolenie jest blisko!” w Chorzowie, 2006
Kongres regionalny pod hasłem „Bądź odważny!” (Chorzów, 2018)

W latach 90. XX wieku zgromadzenia obwodowe i jednodniowe zgromadzenia specjalne odbywały się w halach sportowych (m.in. w Katowicach, Bielsku-Białej, Częstochowie (Hala Polonia)[134], Jastrzębiu-Zdroju, Jaworznie, Sosnowcu, Tychach[135] i Zabrzu[136]).

Od roku 1982 kongresy rozpoczęto organizować w wynajętych halach i na stadionach (m.in. w Katowicach i Sosnowcu)[137].

W roku 1983 w katowickim Spodku odbył się kongres pod hasłem „Jedność dzięki Królestwu”[138], w którym wziął udział członek Ciała Kierowniczego Theodore Jaracz[139].

W lutym 1984 roku na krytym basenie w Jaworznie odbył się specjalny program z okazji chrztu. 11 sierpnia 1984 roku kongres pod hasłem „Rozwój Królestwa” odbył się w Katowicach.

W dniach 23–25 sierpnia 1985 roku na Stadionie Śląskim w Chorzowie odbył się pierwszy w Polsce kongres międzynarodowy – pod hasłem „Lud zachowujący prawość”. Przybyli delegaci z 16 krajów. Liczba obecnych wyniosła 31 555 osób, ochrzczono 1001 osób. Przed kongresem 10,5 tys. ochotników naprawiło ławki o łącznej długości około 35 km, wyremontowali też inne obiekty stadionu[140][141][130].

W latach 1986–1988 kongresy odbywały się m.in. na Stadionie Ludowym w Sosnowcu[137]. W 1988 roku na tym stadionie odbył się kongres pod hasłem „Sprawiedliwość Boża”, w którym uczestniczyło ponad 18 000 osób, w tym delegacje m.in. z NRD, RFN, Węgier, Wielkiej Brytanii i ZSRR[142].

Po raz drugi kongres międzynarodowy – pod hasłem „Prawdziwa pobożność” – odbył się na chorzowskim stadionie w dniach 4–6 sierpnia 1989 roku. Uczestniczyło w nim 65 710 osób, a ochrzczono 2663 osoby. Część programu tłumaczono jednocześnie na 15 języków. 36 tys. delegatów, którzy przybyli z ponad 37 krajów zakwaterowano głównie u polskich współwyznawców. Do transportu wynajęto autobusy i specjalne składy pociągów[143][144][141][130].

Na Stadionie Śląskim odbyły się kolejne kongresy: pod hasłem „Czysta mowa” (2–5 sierpnia 1990 roku)[145] oraz pod hasłem „Lud miłujący wolność” (2–5 sierpnia 1991 roku).

17–19 lipca 1992 roku kongres pod hasłem „Nosiciele światła” odbył się na Stadionie GKS Katowice.

W dniach od 29 lipca do 1 sierpnia 1993 roku kongres pod hasłem „Pouczani przez Boga” odbył się na Stadionie Śląskim, a od 15 do 17 lipca 1994 roku w kongresie pod hasłem „Bojaźń Boża”, na tym samym stadionie wzięło udział ponad 30 000 osób, a 712 zostało ochrzczonych. Udział w pracach porządkowych na Stadionie Śląskim przed kongresem wzięło ponad 5 tysięcy wolontariuszy[146][147][148].

Kongres w lipcu 1995 roku pod hasłem „Rozradowani chwalcy Boga” z powodu remontu Stadionu Śląskiego[149] odbył się na stadionach: Górnika Zabrze (7–9.07)[150], Włókniarza Częstochowa (14–16.07), Miejskim w Jastrzębiu-Zdroju (28–30.07) oraz GKS Katowice (21–23.07)[151][152][153].

Kolejne kongresy na tych stadionach odbyły się latem 1996 roku („Posłańcy pokoju Bożego”; 5–7.07 w Katowicach; 12–14.07 w Jastrzębiu-Zdroju; 19–21.07 w Zabrzu; 9–11.08 w Częstochowie), 1997 roku („Wiara w Słowo Boże”; 4–6.07 w Zabrzu; 11–13.07 w Katowicach; 18–20.07 w Jastrzębiu-Zdroju; 25–27.07 w Częstochowie) oraz 1998 roku („Boża droga życia”; 26–28.06 w Jastrzębiu-Zdroju; 3–5.07 w Zabrzu; 10–12.07 w Częstochowie; 17–19.07 w Katowicach).

Od 1999 roku tutejsi wyznawcy z większości kongresów oraz zgromadzeń obwodowych korzystali w Centrum Kongresowym w Sosnowcu[b].

4–6 sierpnia 2006 roku z udziałem ponad 55 tys. obecnych[154][155] odbył się trzeci kongres międzynarodowy w Chorzowie – pod hasłem „Wyzwolenie jest blisko!”. Program w całości przekazywano w językach: polskim, rosyjskim, ukraińskim i polskim języku migowym. Przybyło 15 tys. delegatów z ponad 15 krajów[156][157][158][159][160][161][162]. Udział w pracach porządkowych na Stadionie Śląskim przed kongresem wzięło ponad 10 tysięcy wolontariuszy[163][164].

16–19 lipca 2009 roku kongres okręgowy pod hasłem „Czuwajcie!” dla części wyznawców z województwa odbył się na stadionie Górnika Zabrze[165][166], a dwa pozostałe w Centrum Kongresowym w Sosnowcu (16–19 lipca oraz 24–26 lipca).

Kongresy regionalne w roku 2015 (pod hasłem „Naśladujmy Jezusa!”)[167][168][169][170] i 2016 (pod hasłem „Lojalnie trwajmy przy Jehowie!”), z powodu modernizacji Centrum Kongresowego w Sosnowcu, zorganizowano w katowickim Spodku (po dwie tury; 17–19 oraz 24–26 lipca 2015 roku i 22–24 lipca 2016 roku), bielskiej Hali pod Dębowcem (10–12 lipca 2015 roku oraz 1–3 lipca 2016 roku) oraz w Hali Sportowej Częstochowa (31 lipca–2 sierpnia 2015 roku)[171], a zgromadzenia obwodowe m.in. w Bielsku-Białej, Częstochowie, Jaworznie i Katowicach (Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach[172]).

W dniach od 10 do 12 sierpnia 2018 roku na Stadionie Śląskim odbył się z udziałem około 25 tysięcy osób kongres regionalny pod hasłem „Bądź odważny!”[173][174][175][176][177][178][179].

Kolejny kongres pod hasłem „Miłość nigdy nie zawodzi!” z udziałem 24 326 osób odbył się na tym stadionie w dniach od 9 do 11 sierpnia 2019 roku. Program był przedstawiany w j. polskim i rosyjskim (dla 5000 delegatów rosyjskojęzycznych)[180][181][182][183][184][185][186][187][182][188].

Wizyty nadzorcy strefy i przedstawicieli Biura Głównego

23 czerwca 2001 roku odbyła się kolejna, 15. wizyta nadzorcy strefy. W Centrum Kongresowym Świadków Jehowy w Sosnowcu przemówienie wygłosił Max H. Larson.

28 maja 2017 roku w związku z wizytą w Polsce przedstawiciela Biura Głównego Świadków Jehowy, zorganizowano w Centrum Kongresowym w Sosnowcu zgromadzenie, którego program był transmitowany do Sal Królestwa i do wszystkich Sal Zgromadzeń w całej Polsce (w innych Salach Królestwa został odtworzony jeszcze tego samego dnia). Przemówienie pod tytułem „Wyznaczony czas jest bliski” wygłosił David Schafer. Kolejne takie zgromadzenie w tym miejscu odbyło się 13 maja 2018 roku, a jego program był transmitowany do Sal Królestwa i do wszystkich Sal Zgromadzeń w całej Polsce (w innych Salach Królestwa został odtworzony jeszcze tego samego dnia). Przemówienie „W jeszcze w większej mierze wysławiaj Jehowę” wygłosił Joel Dellinger.

Bezkrwawa chirurgia

W Klinice Kardiochirurgii w Zabrzu tamtejszy zespół operuje Świadków Jehowy bez krwi od 1986 roku[189] i wykonał już przeszło 140 takich zabiegów[190][191]. Podobnych zabiegów dokonuje zespół w Klinice Kardiochirurgii w Katowicach[192][193][194].

Sale Królestwa

Od lat 90. XX wieku powstały Sale Królestwa[195]. (np. w 1994 w Raciborzu[26], w 1996 w Jaworznie i Sosnowcu[196]), w roku 2003 w Chorzowie[197], w roku 2013 w Drogomyślu[198][199][200], w roku 2016 m.in. w Czechowicach-Dziedzicach[201], Tychach i Zabrzu[202][203], w 2017 roku w Gliwicach, Przeczycach, Rudzie Śląskiej[204][205] i Knurowie[206], a w 2018 roku w Żorach[207]. 14 lutego 2022 roku doszło do pożaru Sali Królestwa w Dobieszowicach[208][209]. W 2022 roku trwała budowa kompleksu dwóch Sal z parkingiem podziemnym w Katowicach[210]. Planuje się budowę kolejnego obiektu w Bielsku-Białej[211].

Działalność wśród obcokrajowców i mniejszości etnicznych

W XXI wieku powstały zbory obcojęzyczne. Zbory języka angielskiego (2006) i rosyjskiego (w 2012 roku jako grupa, w 2015 roku przekształcona w zbór) w Katowicach, j. ukraińskiego w Bielsku-Białej (w 2018 roku jako grupa, przekształcona w 2020 roku w zbór) i Katowicach (w 2016 roku jako grupa, w 2019 roku przekształcona w zbór).

Utworzono też grupy j. angielskiego w Gliwicach (2014); j. ukraińskiego w Katowicach (2018; od 2022 jako zbór), Bielsku-Białej (w 2022 roku utworzono zbór), Częstochowie (2018), Dąbrowie Górniczej (działająca przez 2020 rok), Gliwicach (2019; działająca w roku 2020 oraz od listopada 2022 roku jako zbór), Lublińcu (2019 działająca do 2020), Tychach (2019; działająca do 2020); j. rosyjskiego w Częstochowie (2017; działająca do 2020), Jaworznie (2019; działająca do 2020), Skoczowie (2019), Tychach (2018), Zabrzu (2019; działająca do 2020) i Zawierciu (2019). W latach 2008–2017 w Będzinie działała grupa języka bułgarskiego (2012–2016 jako zbór).

W 2015 roku wydano pierwsze publikacje Świadków Jehowy po śląsku (w gwarze cieszyńskiej)[212]. W kwietniu 2016 roku zorganizowano specjalną kampanię ewangelizacyjną po śląsku (w gwarze cieszyńskiej).

Działalność w polskim języku migowym

Na przełomie lat 80 i 90. XX wieku rozpoczęto tłumaczenie symultanicznie zebrań zborowych na język migowy (m.in. w Katowicach, Bielsku-Białej, Gliwicach, Lublińcu, Pyskowicach). Niesłyszący korzystali z tłumaczonego symultanicznie programu w czasie kongresów[213], od 2005 roku z programu przedstawianego wyłącznie w tym języku. 1–3 lipca 2005 roku w Centrum Kongresowym w Sosnowcu odbył się pierwszy kongres dla osób niesłyszących z Polski, którego pełny program był przedstawiony w polskim języku migowym[214]. W 2006 roku powstały zbory języka migowego w Bielsku-Białej, Katowicach (zebrania w Sali Królestwa w Chorzowie[215][216][217]) i Lublińcu, a w 2019 roku grupa tego języka w Rybniku.

Kursy

W latach 2002–2014 w Centrum Kongresowym Świadków Jehowy w Sosnowcu odbywały się Kursy Biblijne dla Braci (do 2010 roku jako Kurs Usługiwania). 23 listopada 2014 roku zakończyła tam naukę 44. klasa tego kursu[218].

15 czerwca 2014 roku w Chorzowie zakończyły się zajęcia czwartej klasy Kursu Biblijnego dla Małżeństw[219]. 22 grudnia 2019 roku w Sosnowcu zakończyła naukę 28. klasa Kursu dla Ewangelizatorów Królestwa.

Wystawy, konkursy i konferencje naukowe oraz historyczne poświęcone represjom w trakcie II wojny światowej i okresu powojennego

We wrześniu 1997 roku w Ogólnopolskim Konkursie „Obywatel–władza 1956–1980” organizowanym przez Fundacja im. Stefana Batorego i Ośrodek Karta I wyróżnienie otrzymał uczeń z Zespołu Szkół Kolejowych w Sosnowcu za pracę „Świadkowie Jehowy a władza w PRL” pisaną z perspektywy członków zboru[220]. W 2004 roku w Wodzisławiu Śląskim była prezentowana wystawa na temat prześladowań Świadków Jehowy w okresie nazizmu[221].

W czerwcu 2006 roku w ogólnopolskim konkursie organizowanym przez Fundacja im. Stefana Batorego i Ośrodek Karta ph. Życie religijne w czasach PRL – jednostka, wspólnota, instytucja, II nagroda zespołowa przypadła za pracę pod tytułem „..., lecz Jehowa stał się moją podporą – Świadkowie Jehowy w rzeczywistości PRL”[f][222][223].

25 października 2017 roku na ogólnopolskiej konferencji naukowej Pamięć Kresów. Kresy w pamięci w Gliwicach organizowanej przez IPN, przedstawiono referat „Mieliśmy wszystko (...), wszystko, co było potrzebne”. Kresy w pamięci Świadków Jehowy deportowanych na Syberię, w którym przedstawiono historię Operacji Północ[224][225].

Weryfikacja stanowiska Sądu Najwyższego wobec powojennej działalności Świadków Jehowy (na terenie województwa)

16 czerwca 1995 roku Sąd Apelacyjny w Katowicach uniewinnił Świadka Jehowy z terenu województwa skazanego 25 stycznia 1955 roku polegający na tym, że od lipca 1950 roku do sierpnia 1954 roku był związku wyznaniowy Świadków Jehowy[226].

W lutym 2005 roku Sąd Najwyższy uniewinnił Świadka Jehowy skazanego w 1960 rok na 1,5 roku więzienia za to, że w latach 1950–1958 w Bytomiu „pełnił czynności kierownicze sługi zboru stowarzyszenia Świadków Jehowy”[227].

11 października 2021 roku Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony prawomocny wyrok Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z 26 sierpnia 1964 roku wobec aktywnego członka związku pod nazwą Świadkowie Jehowy, który w „swym budynku mieszkalnym udostępnił do roku 1960 pomieszczenia dla prowadzenia przez członków tego związku tajnej drukarni” (IV KK 393/22)[228][229].

11 października 2022 roku na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok Sądu Wojewódzkiego w Stalinogrodzie (ówczesna nazwa Katowic) postępowanie karne umorzono na mocy amnestii z 27 kwietnia 1956 roku wobec aktywnego członka związku pod nazwą Świadkowie Jehowy (IV KK 172/22)[230][231].

Działalność w ośrodkach penitencjarnych

Świadkowie Jehowy studiują Biblię także z więźniami w zakładach karnych indywidualnie i w kilkuosobowych grupach w więzieniach i aresztach śledczych (m.in. w Cieszynie[232], Mysłowicach[233], Wojkowicach[234], Raciborzu[235], Gliwicach[236]).

Pomoc dla potrzebujących

Od końca lutego 2022 roku rozpoczęto organizowanie pomocy dla Świadków Jehowy z Ukrainy, uchodźców – ofiar inwazji Rosji (zorganizowano całodobowe dyżury na dworcu w Katowicach i dodatkowo kilka razy na stacji w Sławkowie, aby móc ich odebrać, zapewnić im bezpłatne zakwaterowanie i wyżywienie w mieszkaniach i w Centrum Kongresowym w Sosnowcu)[237].

Pozostała działalność

W 2012 roku miała miejsce reorganizacja zborów. W roku 2013 rozpoczęto specjalne świadczenie publiczne na terenie wielkomiejskim obejmujące Katowice. Wdrożono też program świadczenia publicznego na terenie poszczególnych zborów za pomocą wózków z bezpłatną literaturą biblijną[b][238][239][240][241][242][243][244][245][246][247][248][249].

Centrum Kongresowe Świadków Jehowy w Sosnowcu

Typowe zgromadzenie w Sali Zgromadzeń (Centrum Kongresowe Świadków Jehowy w Sosnowcu)
Mówca na kongresie w Centrum Kongresowym Świadków Jehowy w Sosnowcu (podium od strony amfiteatru; 2010 rok)

Centrum Kongresowe znajduje się w sosnowieckiej dzielnicy – Niwka przy ul. Mikołajczyka 84. Obiekt powstał w wyniku adaptacji byłej bazy transportowej „Transgóru”, którą zakupiono 25 lutego 1997 roku. Pochodzące z lat 1961–1962 budynki zostały zaadaptowane do nowych funkcji. Od podstaw wzniesiono audytorium na 2440 miejsc oraz amfiteatr. Prace wykonywali Świadkowie Jehowy, pracując jako wolontariusze[250]. Przepracowali bezpłatnie ok. 1 200 000 roboczogodzin. Centrum zostało oddane do użytku 19 czerwca 1999 roku[251][252]. Cały kompleks składa się z Sali Zgromadzeń z 2440 miejscami (z zamontowanymi w niej dwoma telebimami) i z zadaszonego amfiteatru dla ponad 6400 osób (z zamontowanymi czterema telebimami), dwóch Sal Królestwa dla miejscowych zborów oraz kilku mniejszych sal wykładowych i konferencyjnych, biblioteki, basenu do chrztu (oddzielonego od głównej sali wielką szybą), kafeterii, szatni i zaplecza. W holu można zobaczyć wystawę Fioletowe trójkąty – Świadkowie Jehowy w obozach koncentracyjnych oraz ekspozycję Migawki z budowy Centrum Kongresowego. Na zewnątrz jest obszerny bezpłatny parking na około 2000 samochodów i 60 autokarów oraz zagospodarowany ogród (50 tysięcy roślin) z alejkami. Obiekt zapewnia zadaszone miejsca dla około 9 tysięcy osób. Drugi tak duży obiekt kongresowy Świadków Jehowy w Europie znajduje się we Włoszech.

Z Centrum Kongresowego (do 10 marca 2020 roku)[b] korzystały zbory z terenu województwa śląskiego, małopolskiego (oprócz jego południowo-wschodnich krańców), południowej części świętokrzyskiego i wschodniej części opolskiego na 18 jesiennych i 18 wiosennych jednodniowych zgromadzeniach obwodowych, a w lecie na 5 kongresach regionalnych (z otwartym też amfiteatrem, połączonym wspólną sceną z salą główną). Z obiektu tego korzystał prawie co trzeci Świadek Jehowy w Polsce. W poprzednich latach urządzane w nim były ogólnopolskie kongresy w języku migowym (program był tłumaczony na język migowy – tłumaczy było widać na telebimach). W następnych latach kongresy w języku migowym odbywały się w warszawskiej Sali Zgromadzeń, a zgromadzenia obwodowe w tym języku – także w sosnowieckim Centrum Kongresowym[253].

W Centrum odbywały się też zajęcia Kursu Biblijnego dla Braci (w latach 2002–2014) oraz Kurs Służby Pionierskiej. Obiekt Centrum Kongresowego (do marca 2020 roku) można było zwiedzać bezpłatnie w dni powszednie w godz. 8-12 i 13-17[254]. Centrum wykorzystywane jest również jako punkt pomocy dla Świadków Jehowy z Ukrainy, uchodźców – ofiar inwazji Rosji[237].

Zbory

Sala Królestwa w Jaworznie-Dąbrowie Narodowej...
... Jaworznie-Śródmieściu...
... Katowicach (Janów-Nikiszowiec)...
... Zabrzu.

Poniższa lista obejmuje zbory zgromadzające się na terenie województwa[g][h][3]:

Na terenie miast na prawach powiatu[i]
  • Bielsko-Biała: 9 zborów: Centrum (Sala Królestwa: Czechowice-Dziedzice), Karpaty, Leszczyny, Migowy, Ukraiński, Wapienica (Sala Królestwa: Landek), Wschód, Zachód (Sala Królestwa: Czechowice-Dziedzice), Złote Łany[255].
  • Bytom: 9 zborów: Karb, Miechowice–Południe, Miechowice–Północ, Radzionków, Stroszek, Szombierki, Śródmieście, Wrocławska, Wschód.
  • Chorzów: 3 zbory: Batory, Pierwszy, Stary
  • Częstochowa: 8 zborów: 1000-lecie, Błeszno, Grosz, Kiedrzyn, Lisiniec, Promenada (w tym grupa ukraińskojęzyczna), Raków, Śródmieście.
  • Dąbrowa Górnicza: 7 zborów: Centrum, Gołonóg–Wschód, Gołonóg–Południe, Mydlice, Ujejsce, Ząbkowice; Strzemieszyce (Sala Królestwa: Sosnowiec)[256][257].
  • Gliwice: 8 zborów: Łabędy, Południe, Północ (w tym grupa angielskojęzyczna), Sośnica–Południe, Sośnica–Północ, Szobiszowice, Ukraiński, Zachód.
  • Jaworzno: 4 zbory: Południe, Śródmieście, Wschód, Zachód.
  • Katowice: 14 zborów: Angielski, Bogucice, Brynów, Centrum (Sala Królestwa: Chorzów), Giszowiec, Ligota, Migowy (Sala Królestwa: Chorzów), Piotrowice, Rosyjski (Sala Królestwa: Sosnowiec), Ukraiński (Sala Królestwa: Chorzów), Wełnowiec (Sala Królestwa: Siemianowice Śląskie), Wschód, Zawodzie; Zachód (Sala Królestwa: Chorzów)
  • Jastrzębie-Zdrój: 6 zborów: Pomorska, Centrum, Cieszyńska, Stare, Turystyczna, Szeroka
  • Mysłowice: 3 zbory: Centrum, Wesoła, Zachód
  • Piekary Śląskie: 4 zbory: Północ, Szarlej (Sala Królestwa: Dobieszowice); Centrum, Kamień (Sala Królestwa: Bytom).
  • Ruda Śląska: 7 zborów: Bykowina, Halemba, Kochłowice; Południowa, Północ, Wirek[258].
  • Rybnik: 5 zborów: Boguszowice, Centrum, Chabrowa (w tym grupa j. migowego), Niedobczyce, Nowiny[259].
  • Siemianowice Śląskie: 4 zbory: Bytków, Miasto, Michałkowice, Tuwim.
  • Sosnowiec: 11 zborów: Dańdówka, Kazimierz, Klimontów, Milowice, Pekin, Pogoń, Południe, Rudna, Środula, Zagórze[260][257]; Niwka (Sala Królestwa: Jaworzno).
  • Świętochłowice: 2 zbory: Południe, Północ (Sala Królestwa: Chorzów).
  • Tychy: 5 zborów: Centrum, Paprocany, Południe, Północ (w tym grupa rosyjskojęzyczna), Zachód
  • Zabrze: 10 zborów: Biskupice, Guido, Helenka, Mikulczyce, Południe, Północ, Rokitnica, Śródmieście, Wschód, Zachód.
  • Żory: 3 zbory: Centrum, Hańkówka, Osińska.
Mapa konturowa województwa śląskiego
Geographylogo.svg
Miejscowości w województwie śląskim, w których są zbory Świadków Jehowy[3]. Na żółto zaznaczono zbory zgromadzające się w Sali Królestwa sąsiedniego zboru. Na zielono zaznaczono położenie Centrum Kongresowego w Sosnowcu. Skróty: B – Bytom, Ch – Chorzów, Cz – Czeladź, Cz-L – Czerwionka-Leszczyny, Do – Dobieszowice, Łaziska G – Łaziska Górne, Piekary – Piekary Śląskie, Ruda Śl – Ruda Śląska, Ś – Świętochłowice, Si – Siemianowice Śląskie, Tarnowskie G – Tarnowskie Góry, Wj – Wojkowice, Za – Zabrze
Sala Królestwa: w Cieszynie...
... Harbutowicach...
... Tarnowskich Górach...
... Ustroniu...
Sala Królestwa w Ustroniu
Podium
... Wiśle.
Na terenie powiatów[j]

Uwagi

  1. ↑ Obwody polskojęzyczne: Będzin, Bielsko-Biała, Bytom–Piekary Śląskie, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, Gliwice–Rybnik, Jastrzębie-Zdrój, Jaworzno–Olkusz (część), Katowice, Sosnowiec, Tychy, Wisła–Ustroń, Zabrze–Ruda Śląska; polskiego języka migowego: Piotrków–Tomaszów (część), Kędzierzyn Koźle (część); angielski (część); rosyjski (część); ukraiński (część).
  2. ↑ a b c d e W związku z pandemią COVID-19 od 14 marca 2020 do 31 sierpnia 2022 roku działalność od domu do domu była zawieszona (prowadzona była listownie, telefonicznie, w formie elektronicznej, od 31 maja 2022 roku wznowiono publiczną działalność ewangelizacyjną). W związku z tym do 31 grudnia 2022 roku zawieszono wszelkie szkolenia i kursy (oprócz Kursu Służby Pionierskiej przeprowadzanego do końca 2022 roku w formie wideokonferencji). Od 1 kwietnia 2022 roku zebrania zborowe odbywają się ponownie w Sali Królestwa oraz dodatkowo nadal w formie wideokonferencji (hybrydowo). Do 31 grudnia 2022 roku wstrzymano organizowanie kongresów regionalnych i zgromadzeń obwodowych z osobistym udziałem obecnych. Ich program został zamieszczany w oficjalnym serwisie internetowym jw.org. Do 31 maja 2022 roku wstrzymano również budowy i remonty Sal Królestwa. Kongres Świadków Jehowy w tym roku w formule online. Nie spotkamy ich tym razem w Sosnowcu, dabrowagornicza.naszemiasto.pl, 20 lipca 2022 [dostęp 2022-07-20].
  3. ↑ Największa grupa Badaczy Pisma Świętego, która pozostała związana z Towarzystwem Strażnica, 26 lipca 1931 roku przyjęła nazwę Świadkowie Jehowy.
  4. ↑ Robert Arthur Winkler złożył wizytę w zborach w Bytomiu (13, 14.10.1932; 21, 22.03.1933), Gliwicach (9, 10.10.1932; 17.18.03.1933; w lokalu przy Pieler Str. 17), Raciborzu (8.10.1932; 16.03.1933) i Zabrzu (11, 12.10.1932; 19, 20.03.1933).
  5. ↑ 4.11.1944 został aresztowany Świadek Jehowy, Peter Szczuka (ur. 21.07.1906 we Wójtowej Wsi), 5.02.1945–7.03.1945 więzień (4518) obozu KL Buchenwald, od 7.04.1945 w podobozie Dautmergen (408), od 12.04.1945 uczestniczył w „marszu śmierci” do KL Dachau, zmarł 10.05.1945 w podobozie München-Allach.
  6. ↑ Konkurs organizowany przez Fundacja im. Stefana Batorego i Ośrodek KARTA. W 1998 roku nagroda tego ośrodka przypadła za pracę pt. „Świadkowie Jehowy a władza w PRL”.
  7. ↑ Według NSP 2011 największy odsetek mieszkańców deklarujących przynależność do Świadków Jehowy zanotowano w powiecie cieszyńskim i będzińskim (1–1,5% mieszkańców); w Dąbrowie Górniczej, Sosnowcu, Zabrzu i powiecie myszkowskim (0,75–0,99%); w Bytomiu, Gliwicach, Jastrzębiu-Zdroju, Jaworznie, Piekarach Śląskich, Rudzie Śląskiej, Siemianowicach Śląskich, Żorach i powiecie rybnickim (0,50–0,74%); w Katowicach, Bielsku-Białej, Chorzowie, Częstochowie, Mysłowicach, Rybniku, Tychach i w powiecie bielskim, częstochowskim, mikołowskim, pszczyńskim, raciborskim, tarnogórskim, wodzisławskim, zawierciańskim i żywieckim (0,25–0,49%); a w pozostałych poniżej 0,18% (uwzględniono tylko deklaracje powyżej 300 osób w powiecie).
  8. ↑ Z uwagi na silne zurbanizowanie i skupienie ludności na niewielkim obszarze zbory wymieniono według lokalizacji miejscowości, od której nosi nazwę zbór, a nie według miejsca zgromadzeń.
  9. ↑ W nazwach zborów na terenie miast na prawach powiatu pominięto pierwszy człon ich nazwy, którym jest nazwa miasta, na terenie którego zgromadza się dany zbór (z wyjątkiem Jastrzębia-Zdroju, Piekar Śląskich oraz Siemianowic Śląskich, dla których pierwszy człon nazwy to odpowiednio: Jastrzębie, Piekary i Siemianowice).
  10. ↑ Dla miejscowości, gdzie są więcej niż dwa zbory, w nawiasach podano końcowe człony ich nazw.

Przypisy

  1. ↑ GUS, Stan i struktura demograficzno-społeczna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011.
  2. ↑ Główny Urząd Statystyczny, Wyznania religijne w Polsce 2015-2018, 28 lutego 2020, s. 234–236.
  3. ↑ a b c Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2022-12-01].
  4. ↑ a b c d e Badacze Pisma Świętego; E-ncyklopedia, Historia Kościoła, encyklo.pl [dostęp 2011-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-09].
  5. ↑ a b c d e f g h i Aleksandra Boczek, Kroczyliśmy wąską drogą. Wspomnienia Jana i Ireny Otrębskich, Wydawnictwo A Propos, s. 22, 40, 41, 180, ISBN 978-83-63306-14-4.
  6. ↑ a b c Oral history interview with Jan Otrebski, [w:] Holocaust Encyclopedia United States Holocaust Memorial Museum [online], encyclopedia.ushmm.org [dostęp 2022-02-22].
  7. ↑ Oral history interview with Irena Otrębska, [w:] Holocaust Encyclopedia United States Holocaust Memorial Museum [online], encyclopedia.ushmm.org [dostęp 2022-02-23].
  8. ↑ [Kościół i konkurencja], [w:] Andrzej Lorenc, W Zagłębiu Dąbrowskim, lata 1918–2018, t. II, new.muzeum-dabrowa.pl, s. 162–164 [dostęp 2022-07-28].
  9. ↑ C.T. Russell, Memorial Report for 1924, „Strażnica i Zwiastun Obecności Chrystusa”, Towarzystwo Strażnica, 15 lipca 1924, s. 218 (ang.).
  10. ↑ Krótkie Sprawozdanie dla Ministerstwa Wyznań i Oświecenia Publicznego w Warszawie..., Warszawa, 18 lipca 1925.
  11. ↑ Krzysztof Biliński, Hiobowie XX wieku, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, 2012, s. 13, 112, ISBN 978-83-63306-15-1, OCLC 839256207.
  12. ↑ Gedächtnismahl der Zeugen Jehovas, karlo-vegelahn.de (niem.).
  13. ↑ C.T. Russell, Memorial Report, „Strażnica i Zwiastun Obecności Chrystusa”, Towarzystwo Strażnica, 1 października 1927, s. 302 (ang.).
  14. ↑ Krzysztof Biliński, Hiobowie XX wieku, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, 2012, s. 244, ISBN 978-83-63306-15-1, OCLC 839256207.
  15. ↑ a b Lojalni i niezłomni dawniej i dziś, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 października 2004, s. 25–28.
  16. ↑ Krzysztof Biliński, Hiobowie XX wieku, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, 2012, s. 199, ISBN 978-83-63306-15-1, OCLC 839256207.
  17. ↑ Jerzy Myszor, Historia Diecezji Katowickiej, Tom 1, Drukarnia Archidiecezjalna, 1999, s. 149, 150.
  18. ↑ „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 października 1932, s. 306 (niem.).
  19. ↑ „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1933, s. 16 (niem.).
  20. ↑ „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 stycznia 1933, s. 32 (niem.).
  21. ↑ „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 lutego 1933, s. 64, 50 (niem.).
  22. ↑ Urząd Wojewódzki Łódzki. Wydział Bezpieczeństwa, Badacze Pisma Świętego – poszczególne odłamy, Łódź, 15 lutego 1934.
  23. ↑ Edward Biszorski, Dzieje Skoczowa od zarania do współczesności, Ośrodek Wydawniczy Augustana, 1993, s. 77.
  24. ↑ Krzysztof Biliński, Hiobowie XX wieku, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, 2012, s. 84, ISBN 978-83-63306-15-1, OCLC 839256207.
  25. ↑ „Złoty Wiek”, XII (273), 1 września 1936, s. 16.
  26. ↑ a b c d Henryk Dornik, Wytrwałem dzięki miłości Bożej, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, 2007, s. 21, 23, 111.
  27. ↑ a b c Oral history interview with Henryk Dornik, [w:] Holocaust Encyclopedia United States Holocaust Memorial Museum [online], encyclopedia.ushmm.org [dostęp 2022-02-23].
  28. ↑ Miejsce Pamieci Auschwitz, „O Auschwitz” (odc. 17): więźniowie z fioletowym trójkątem – Świadkowie Jehowy w Auschwitz, auschwitz.org, 15 lutego 2015 [dostęp 2022-02-15].
  29. ↑ Wachtturm Bibel- und Traktat-Gesellschaft der Zeugen Jehovas, V., Selters/Taunus, Purple Triangles “Forgotten Victims” of the Nazi Regime A Remarkable Story of Resistance Guide to the History Exhibition, 1999, s. 16 [zarchiwizowane z adresu 2016-09-15] (ang.).
  30. ↑ a b c d Teresa Wontor-Cichy, Więzieni za wiarę: Świadkowie Jehowy w KL Auschwitz, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, 2003.
  31. ↑ Józef Dzwonek, Wisła w jarzmie hitlerowskim 1935–1945, Wisła 1988, s. 13.
  32. ↑ Byli więźniowie Auschwitz obchodzą 70 rocznicę wyzwolenia. Świadkowie Jehowy wśród wspominanych ofiar, jw.org, 21 stycznia 2015 [dostęp 2015-01-26].
  33. ↑ Oral history interview with Andrzej Szalbot, [w:] Holocaust Encyclopedia United States Holocaust Memorial Museum [online], encyclopedia.ushmm.org [dostęp 2022-02-23].
  34. ↑ Wiesław Jan Wysocki, Bóg na nieludzkiej ziemi, Warszawa 1978, s. 178.
  35. ↑ J. Niedźwiadek, A jednak ocalałam, „Wieści”, 1985.
  36. ↑ Lojalni i niezłomni dawniej i dziś, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 października 2004, s. 25–28.
  37. ↑ Adam Molenda, Fioletowy trójkąt śmierci, „Przegląd”, 2004.
  38. ↑ Aleksandra Matelska, „...w miłości nie ma bojaźni”. Nazistowskie prześladowania Świadków Jehowy w Polsce, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, wyd. II, 2010, s. 80–86, ISBN 978-83-61387-19-0.
  39. ↑ Adrianna Jackowiak, Z innej perspektywy: Świadkowie Jehowy i Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu, wrzesnia.naszemiasto.pl, 26 stycznia 2022 [dostęp 2021-01-26].
  40. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 1994, s. 205.
  41. ↑ Matelska 2010 ↓, s. 131, 132.
  42. ↑ Małgorzata Irena Skórska, Zapomniany mały Oświęcim w Łodzi…, dziennikzachodni.pl, 10 lipca 2021 [dostęp 2021-12-28].
  43. ↑ Dzięki pomocy Jehowy przetrwaliśmy totalitarne reżimy, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 września 2007, s. 8–12.
  44. ↑ Henryk Dornik, Wytrwałem dzięki miłości Bożej, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, 2007, s. 37, ISBN 978-83-925695-5-8.
  45. ↑ Holocaust Survivors and Victims Database. Czesław Brondel, [w:] Holocaust Encyclopedia [online], United States Holocaust Memorial Museum [dostęp 2022-09-26].
  46. ↑ Holocaust Survivors and Victims Database. Piotr Janas, [w:] Holocaust Encyclopedia [online], United States Holocaust Memorial Museum [dostęp 2022-09-26].
  47. ↑ Gerhard Besier, Katarzyna Stokłosa, Jehovah’s Witnesses in Europe: Past and Present (Tom 1), s. 207.
  48. ↑ United States Holocaust Memorial Museum, Holocaust Survivors and Victims Database, ushmm.org [dostęp 2022-08-11] (ang.).
  49. ↑ a b c Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne, wtl.us.edu, 2008.
  50. ↑ Anna Białas i inni, ...lecz Jehowa stał się moją podporą – Świadkowie Jehowy w rzeczywistości PRL, Archiwum Ośrodka Karta: HB10/0040-Z/06, s. 21 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-06].
  51. ↑ Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz, Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, s. 645, ISBN 978-83-87727-24-6.
  52. ↑ Aleksandra Matelska, „...w miłości nie ma bojaźni” Nazistowskie prześladowania Świadków Jehowy w Polsce, Wrocław: Wydawnictwo A Propos, wyd. II, 2010, s. 51, 52, 212–214, ISBN 978-83-61387-19-0.
  53. ↑ Watchtower, Świadkowie Jehowy – historia żywej wiary, część 2: Niech zajaśnieje światło, jw.org, 2011 [dostęp 2015-12-18].
  54. ↑ K. Urban, Mniejszości religijne w Polsce 1945–1991 (zarys statystyczny), Kraków 1994, s. 20, 277.
  55. ↑ Witold Kaszewski, Wierni Jehowie. Dzieje Świadków Jehowy w regionie łódzkim, Wydawnictwo A Propos, 2011, s. 87, ISBN 978-83-917339-8-1.
  56. ↑ Ewa Kulik, Dzieje Popielowa i Radziejowa dzielnic Rybnika, Rybnik: Muzeum w Rybniku, 2013, s. 177.
  57. ↑ Grzegorz Jasiński, Próba likwidacji wyznania Świadków Jehowy w Polsce w drugiej połowie 1950 roku. Zarys zagadnienia, Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 2020.
  58. ↑ Aleksander Namysło, Tchórze? Szpiedzy? Wywrotowcy? Władze województwa śląskiego wobec Świadków Jehowy w pierwszych latach powojennych, OBEP IPN Katowice.
  59. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 02/455 t. 4, ipn.gov.pl.
  60. ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Działalność Świadków Jehowy w 1952 r. Charakterystyka, sierpień 1952, Warszawa: IPN, 1952, s. 110–170.
  61. ↑ Przeżyłem próby wiary w Polsce, „Przebudźcie się!”, jw.org, 2000, s. 19–21.
  62. ↑ Działalność Jehowy – Jaworzno, Archiwum Akt Nowych, 1956.
  63. ↑ Mateusz Wyrwich, Łagier Jaworzno: z dziejów czerwonego terroru, Editions Spotkania, 1995, s. 40, 60.
  64. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 230/5560), ipn.gov.pl.
  65. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 02/557), ipn.gov.pl.
  66. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 08/3706), ipn.gov.pl.
  67. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 02/1553), ipn.gov.pl.
  68. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 02/1754), ipn.gov.pl.
  69. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 02/1753), ipn.gov.pl.
  70. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 02/1458), ipn.gov.pl.
  71. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 230/4197), ipn.gov.pl.
  72. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 230/1939), ipn.gov.pl.
  73. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 02/1757), ipn.gov.pl.
  74. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 02/349), ipn.gov.pl.
  75. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 03/747), ipn.gov.pl.
  76. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 04/4277), ipn.gov.pl.
  77. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 02/1805), ipn.gov.pl.
  78. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 023/251), ipn.gov.pl.
  79. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 023/1884), ipn.gov.pl.
  80. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 230/1935), ipn.gov.pl.
  81. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 04/2280), ipn.gov.pl.
  82. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 230/1240), ipn.gov.pl.
  83. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 02/557), ipn.gov.pl.
  84. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 04/4912), ipn.gov.pl.
  85. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krakowie 1983-1990; IPN Kr 10/8788, ipn.gov.pl.
  86. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 036/1076), ipn.gov.pl.
  87. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 036/1976), ipn.gov.pl.
  88. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 036/343), ipn.gov.pl.
  89. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krakowie 1983-1990; IPN Kr 010/10207, ipn.gov.pl.
  90. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krakowie 1983-1990; IPN Kr 010/10208, ipn.gov.pl.
  91. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 014/776), ipn.gov.pl.
  92. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 001/115), ipn.gov.pl.
  93. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 036/982, ipn.gov.pl.
  94. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983–1990 (IPN Ka 04/1640), ipn.gov.pl.
  95. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983–1990 (Ka 014/467), ipn.gov.pl.
  96. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 04/762), ipn.gov.pl.
  97. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983–1990 (IPN Ka 04/769), ipn.gov.pl.
  98. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 230/453), ipn.gov.pl.
  99. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983–1990 (Ka 02/1443), ipn.gov.pl.
  100. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krakowie 1983–1990; IPN Kr 010/9464, ipn.gov.pl.
  101. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983–1990; IPN Ka 014/731, ipn.gov.pl.
  102. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983–1990 (Ka 028/193), ipn.gov.pl.
  103. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983–1990 (Ka 036/1980), ipn.gov.pl.
  104. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983–1990; IPN Ka 014/605, ipn.gov.pl.
  105. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 04/2685, ipn.gov.pl.
  106. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 028/171, ipn.gov.pl.
  107. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 028/104, ipn.gov.pl.
  108. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 02/930, ipn.gov.pl.
  109. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 014/616, ipn.gov.pl.
  110. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 014/500, ipn.gov.pl.
  111. ↑ Ziobro składa kasacje w sprawach Świadków Jehowy. W PRL zostali skazani za „działalność antypaństwową”, gazetaprawna.pl, 26 lipca 2021 [dostęp 2021-07-29].
  112. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 028/764, ipn.gov.pl.
  113. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 08/4021, ipn.gov.pl.
  114. ↑ 1963 październik 9, Katowice – Pismo zastępcy naczelnika Wydziału IV KWMO w Katowicach do zastępcy komendanta Służby Bezpieczeństwa Komendy Powiatowej (Miasta) MO województwa katowickiego w sprawie wykazu aresztowanych i ukaranych administracyjnie Świadków Jehowy, krakow.ipn.org.
  115. ↑ 1963 listopad 22, Warszawa – Pismo zastępcy naczelnika Wydziału III Departamentu IV MSW do naczelnika Wydziału IV KWMO w Katowicach w sprawie opracowania informacji o sytuacji w środowisku Świadków Jehowy, krakow.ipn.org.
  116. ↑ 1965 maj 24, Katowice – Pismo zastępcy naczelnika Wydziału IV KWMO w Katowicach do zastępcy komendanta Służby Bezpieczeństwa Komendy Powiatowej (Miasta) MO województwa katowickiego w sprawie udziału Świadków Jehowy w wyborach do Sejmu PRL i Rad Narodowych, krakow.ipn.org.
  117. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 014/467), ipn.gov.pl.
  118. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 03/502, ipn.gov.pl.
  119. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 02/25, ipn.gov.pl.
  120. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 028/105, ipn.gov.pl.
  121. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 029/265, ipn.gov.pl.
  122. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990, ipn.gov.pl.
  123. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 036/1978, ipn.gov.pl.
  124. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 028/763, ipn.gov.pl.
  125. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 014/1704, ipn.gov.pl.
  126. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990; IPN Ka 028/764, ipn.gov.pl.
  127. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (Ka 36/1657), ipn.gov.pl.
  128. ↑ Tolerancja – to nie anarchia!, „Nowiny”, 27 września 1958, s. 2.
  129. ↑ Rocznik Świadków Jehowy 1994, jw.org, s. 239.
  130. ↑ a b c Watchtower, Ciało Kierownicze dba o jedność – część 2, jw.org, 2022 [dostęp 2022-09-20].
  131. ↑ Pełną parą, „Przegląd Olkuski”, 24 października 1996, s. 4.
  132. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Katowicach 1983-1990 (IPN Ka 047/2126), ipn.gov.pl.
  133. ↑ IPN, Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Bielsku-Białej 1983-1990; IPN Ka 0168/49/J, ipn.gov.pl.
  134. ↑ Okręg o Przykazaniach, „Gazeta Wyborcza, GW Częstochowa”, 2 marca 1999, s. 4.
  135. ↑ Urząd Miasta Tychy, 1990 – Maj.
  136. ↑ Urząd Miasta Tychy, Zgromadzenie Świadków Jehowy, [w:] Życie Bytomskie [online], 25 kwietnia 1994, s. 9.
  137. ↑ a b Łukasz Podejski, Świadkowie Jehowy budują, „Wiadomości Zagłębia”, 13 kwietnia 1999.
  138. ↑ Barbara W. Olszewska, Czekanie na „wielki ucisk”, „Polityka”, 1 października 1983.
  139. ↑ Watchtower, Kongresy międzynarodowe 2019, jw2019.org, 8 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-24].
  140. ↑ Zgromadzenia Świadków Jehowy w Polsce, „Przebudźcie się!”, kwiecień 1986, s. 9–12.
  141. ↑ a b Jolanta Kocjan, Prawdziwa Pobożność, „Echo Chełmka”, 10 września 1989, s. 6.
  142. ↑ Zgromadzenie w Sosnowcu, „Echo Chełmka”, 10 października 1988, s. 5.
  143. ↑ „Ciekawe szczegóły ze sprawozdania z różnych krajów. Opublikowane w Roczniku Świadków Jehowy na rok 1990”, s. 9–12.
  144. ↑ Polska gości Świadków Jehowy, „Przebudźcie się!”, 8 stycznia 1990, s. 20–25.
  145. ↑ Stadion Śląski (ok. 1990), pastsilesia.pl, 6 sierpnia 2012 [dostęp 2021-05-19].
  146. ↑ Krótko. Kongres Świadków Jehowy, „Gazeta Wyborcza, GW Katowice”, 5 lipca 1994, s. 2.
  147. ↑ Zgromadzenie Świadków Jehowy. Bojaźń i praca, „Gazeta Wyborcza, GW Bielsko-Biała”, 3 lipca 1994, s. 2.
  148. ↑ Świadkowie Jehowy na Śląskim, archiwumwybiorcza.pl, 28 lipca 2017 [dostęp 2017-10-15].
  149. ↑ Sprzątali, żeby świętować, „Gazeta Wyborcza Katowice”, 7 lipca 1995, s. 2.
  150. ↑ Krótko. Nowi świadkowie, „Gazeta Wyborcza Katowice”, 10 lipca 1995, s. 1.
  151. ↑ Dla Jehowy. Prawie 9 tys. wyznawców Jehowy na stadionie GKS, „Gazeta Wyborcza Bielsko-Biała”, 22 lipca 1995, s. 2.
  152. ↑ Spotkanie świadków, „Gazeta Wyborcza Katowice”, 20 lipca 1995, s. 4.
  153. ↑ Zgromadzenia okręgowe 1995, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 15 lutego 1995, s. 32.
  154. ↑ Informacja Radia Katowice, web.archive.org [dostęp 2014-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-25].
  155. ↑ Kongres Świadków Jehowy, web.archive.org [dostęp 2014-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-25].
  156. ↑ „Opolska Gazeta Motoryzacyjna”, kwiecień 2006 [zarchiwizowane z adresu 2014-01-16].
  157. ↑ „Gazeta Krakowska”, 3 sierpnia 2006 [zarchiwizowane z adresu 2014-01-10].
  158. ↑ „Przegląd Olkuski”, 4 sierpnia 2006 [zarchiwizowane z adresu 2013-10-07].
  159. ↑ Dzieli nas język, ale łączy miłość, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 lipca 2007, s. 7–10.
  160. ↑ 50 tysięcy świadków Jehowy na Stadionie Śląskim, gazeta.pl [dostęp 2014-05-19].
  161. ↑ Świadkowie Jehowy na Stadionie Śląskim, gazeta.pl [dostęp 2014-05-19].
  162. ↑ Kongres Świadków Jehowy (TVP3 Katowice), web.archive.org [dostęp 2014-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2008-01-16].
  163. ↑ Informacja Radia Katowice, web.archive.org [dostęp 2014-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-25].
  164. ↑ Informacja Radia Katowice, web.archive.org [dostęp 2014-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-25].
  165. ↑ Dotyczy informacji: „Świadkowie Jehowy na stadionie Górnika”, gornikzabrze.pl [dostęp 2014-05-19].
  166. ↑ Świadkowie Jehowy przygotowują się na koniec świata, dziennikzachodni.pl [dostęp 2014-05-19] [zarchiwizowane z adresu 2009-07-18].
  167. ↑ Kongres Świadków Jehowy w Katowicach [ZDJĘCIA]. Drugi tydzień kongresu w Spodku, dziennikzachodni.pl, 24 lipca 2015 [dostęp 2022-08-23].
  168. ↑ Kongres Świadków Jehowy Katowice 17 lipca, dziennikzachodni.pl, 17 lipca 2015 [dostęp 2020-08-23].
  169. ↑ Kongres Świadków Jehowy 2015, tvs.pl, 17 lipca 2015 [dostęp 2022-08-23].
  170. ↑ Katarzyna Domagała-Szymonek, Kongres Świadków Jehowy Katowice WIDEO Chrzest głównym punktem, expressilustrowany.pl, 18 lipca 2015 [dostęp 2022-08-23].
  171. ↑ Kongres Świadków Jehowy w HSC, hala czestochowa.pl, 2 sierpnia 2015 [dostęp 2019-07-30].
  172. ↑ MCK Katowice, Kalendarz imprez, convention.katowice.eu, 2015 [dostęp 2015-11-06].
  173. ↑ Kongres Świadków Jehowy 2018 Chorzów, chorzow.naszemiasto.pl, 13 sierpnia 2018 [dostęp 2019-08-08].
  174. ↑ Olga Krzyżyk, Kongres Świadków Jehowy na Stadionie Śląskim już od 10 do 12 sierpnia ZAPOWIEDŹ, dziennikzachodni.pl, 6 sierpnia 2018 [dostęp 2019-08-07].
  175. ↑ Olga Krzyżyk, Kongres Świadków Jehowy na Stadionie Śląskim 10 sierpnia ZDJĘCIA 1. DZIEŃ PIĄTEK, dziennikzachodni.pl, 10 sierpnia 2018 [dostęp 2019-08-07].
  176. ↑ Kongres Świadków Jehowy na Stadionie Śląskim pod hasłem: Bądź odważny. Zdjęcia, Dzień 3. niedziela, dziennikzachodni.pl, 15 sierpnia 2018 [dostęp 2019-08-07].
  177. ↑ Małgorzata Lachendr, Świadkowie Jehowy na Śląskim. Kończy się kongres., radio.katowice.pl, 12 sierpnia 2018 [dostęp 2021-04-14].
  178. ↑ Olga Krzyżyk, Kongres Świadków Jehowy na Stadionie Śląskim 10-12.08.2018 Utrudnienia w ruchu w Parku Śląskim. Parkingi, dziennikzachodni.pl, 11 sierpnia 2018 [dostęp 2019-08-07].
  179. ↑ Małgorzata Lachendro, Tłumy na Śląskim. Kongres Świadków Jehowy, radio.katowice.pl, 10 sierpnia 2018 [dostęp 2021-04-14].
  180. ↑ Olga Krzyżyk, Kongres Świadków Jehowy 2019 na Stadionie Śląskim już 9–11 sierpnia. ZAPOWIEDŹ, chorzow.naszemiasto.pl, 30 lipca 2019 [dostęp 2019-07-30].
  181. ↑ Olga Krzyżyk, Kongres Świadków Jehowy w Chorzowie 2019 PROGRAM „Miłość nigdy nie zawodzi” na Stadionie Śląskim już 9–11 sierpnia 2019, dziennikzachodni.pl, 4 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-04].
  182. ↑ a b Stadion Śląski, Stadion Śląski gospodarzem kongresu Świadków Jehowy w roku 2019 pod hasłem „Miłość nigdy nie zawodzi”, stadionslaski.pl, 3 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-04].
  183. ↑ Bartosz Wojsa, Kongres Świadków Jehowy w Chorzowie 3. DZIEŃ Ponad 30 tys. modliło się na Stadionie Śląskim, dziennikzachodni.pl, 12 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-13].
  184. ↑ Patryk Osadnik, Kongres Świadków Jehowy w Chorzowie. Dzień 2. Tysiące wiernych na Stadionie Śląskim wspólnie śpiewa i się modli, dziennikzachodni.pl, 11 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-13].
  185. ↑ Patryk Osadnik, Kongres Świadków Jehowy w Chorzowie. Dzień 2. Tysiące wiernych na Stadionie Śląskim wspólnie śpiewa i się modli, dziennikzachodni.pl, 11 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-13].
  186. ↑ Kongres Świadków Jehowy na Stadionie Śląskim. Dzień 1. Wierni w Chorzowie przez trzy dni będą brać udział w spotkaniach. Zdjęcia, dziennikzachodni.pl, 10 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-13].
  187. ↑ „Miłość nigdy nie zawodzi”, czyli kongres Świadków Jehowy na Stadionie Śląskim, mojchorzow.pl, 6 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-06].
  188. ↑ TV Silesia, Trwa Kongres Świadków Jehowy na Stadionie Śląskim [Wideo], tvs.pl, 10 sierpnia 2019 [dostęp 2019-08-10].
  189. ↑ Poszanowanie dla świętości krwi, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 listopada 1993, s. 6.
  190. ↑ Praktyka leczenia Świadków Jehowy bez krwi – aspekty medyczne, prawne i etyczne / PiM nr 13, prawoimedycyna.pl [dostęp 2017-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-19].
  191. ↑ Natalia Adamska-Golińska, Świadek Jehowy w szpitalu. Bezkrwawa medycyna, „Menedżer Zdrowia”, listopad 2010, s. 58, 59.
  192. ↑ Jehowa hojnie nagradza tych, którzy trzymają się Jego dróg, „Strażnica Zwiastująca Królestwo Jehowy”, 1 sierpnia 2005, s. 16–20.
  193. ↑ Przyszłość bezkrwawej chirurgii w Polsce, „Przebudźcie się!”, 8 kwietnia 2000, s. 16–19.
  194. ↑ Prywatna strona ryzyka, Wysokie Obcasy Extra, styczeń 2017, s. 69.
  195. ↑ Iwona Krzysztofik, Życie codzienne Świadków Jehowy w zborze Leszczyny, 1991.
  196. ↑ Kacper Jurkiewicz, Sosnowiec: Sala Królestwa Świadków Jehowy w remoncie. Pracują tutaj wolontariusze, sosnowiec.naszemiasto.pl, 10 marca 2020 [dostęp 2021-05-11].
  197. ↑ W Chorzowie rusza centrum szkoleniowe świadków Jehowy, katowice.wyborcza.pl, 31 lipca 2003 [dostęp 2022-08-14].
  198. ↑ Zakończono budowę Sali Królestwa Świadków Jehowy, gazetacodzienna.pl, 6 sierpnia 2013 [dostęp 2017-05-30].
  199. ↑ Adam Gawron, Poznajemy sołectwa – Drogomyśl, [w:] Echo Strumienia [online], strumien.pl, 23 grudnia 2015, s. 4 [dostęp 2022-08-11].
  200. ↑ Michał Mitoraj, Świadkowie Jehowy w Drogomyślu budują swoją świątynię, tvs.pl, 27 kwietnia 2013 [zarchiwizowane z adresu 2021-03-06].
  201. ↑ Nowa Sala Królestwa Świadków Jehowy, czecho.pl, 12 kwietnia 2016 [dostęp 2016-05-31].
  202. ↑ Sala Królestwa Świadków Jehowy w Zabrzu-Rokitnicy już otwarta, dziennikzachodni.pl, 12 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-31].
  203. ↑ Kris Beskidzki, Zabrze-Rokitnica: podupadły dworek doczekał się remontu, 9 grudnia 2017 [dostęp 2018-02-12].
  204. ↑ W Halembie powstała Sala Królestwa Świadków Jehowy, rudaslaska.com.pl, 17 marca 2017 [dostęp 2017-05-30].
  205. ↑ Magdalena Mikrut-Majeranek, Otwarcie Sali Królestwa Świadków Jehowy w Rudzie Śląskiej ZDJĘCIA+WIDEO, plus.polskatimes.pl, 13 marca 2017.
  206. ↑ Kim są Świadkowie Jehowy?, „Przegląd Lokalny”, Knurów, 22 czerwca 1995, s. 4.
  207. ↑ Nowa inwestycja na Hańcówce. Co tam powstaje?, tuzory.pl, 28 października 2017 [dostęp 2021-05-11].
  208. ↑ Spłonęła sala królestwa świadków Jehowy w Dobieszowicach, tvn24.pl, 14 lutego 2022 [dostęp 2022-01-14].
  209. ↑ Pożar Sali Królestwa Świadków Jehowy w Dobieszowicach. Płomienie ognia buchały z okien, 24zaglebie.pl, 14 lutego 2022 [dostęp 2022-01-14].
  210. ↑ Daniel Lekszycki, W Strefie Kultury powstaje... Sala Królestwa Świadków Jehowy. Tuż obok Muzeum Śląskiego, 24kato.pl, 7 maja 2022 [dostęp 2022-05-09].
  211. ↑ Budowa 5 obiektów kultu religijnego (stan surowy zamknięty), eurobudowa.pl, 31 stycznia 2022 [dostęp 2022-12-13].
  212. ↑ Watchtower, Publikacje Świadków Jehowy: śląski (Cieszyn), jw.org [dostęp 2021-05-06].
  213. ↑ Watchtower, Zgromadzenie okręgowe „Nosicieli światła” w roku 1992, „Nasza Służba Królestwa”, maj 1992, s. 3.
  214. ↑ Watchtower, Ogłoszenia, „Nasza Służba Królestwa”, maj 2005, s. 7.
  215. ↑ Adam Tobojka, Nowy Testament po ra pierwszy w pełni w polskim jęyku migowy. Świadkowie Jehowy udostępniają efekt pięciu lat prac nad tłumaczeniem, sosnowiec.naszemiasto.pl, 1 lipca 2022 [dostęp 2022-07-01].
  216. ↑ Po raz pierwszy w historii! Cały Nowy Testament dostępny w polskim języku migowym, gazetamyszkowska.pl, 14 lipca 2022 [dostęp 2022-07-14].
  217. ↑ Po raz pierwszy w historii! Cały Nowy Testament dostępny w polskim języku migowym, kurierzawiercianski.pl, 14 lipca 2022 [dostęp 2022-07-14].
  218. ↑ Ogłoszenia, „Nasza Służba Królestwa”, marzec 2015, s. 8.
  219. ↑ Ogłoszenia, „Nasza Służba Królestwa”, październik 2014, s. 4.
  220. ↑ Komunikat Jury konkursu „Obywatel–władza 1956–1980”.
  221. ↑ Justyna Haas, Die polnischen Zeugen Jehovas im KZ Ebensee, 2008, s. 22 (niem.).
  222. ↑ Komunikat Jury konkursu „Życie religijne w czasach PRL – jednostka, wspólnota, instytucja”.
  223. ↑ Marcin Czyżewski, Żywieccy licealiści nagrodzeni za Kościół Jednej Doby, katowice.gazeta.pl, 20 czerwca 2006.
  224. ↑ Muzeum w Gliwicach, Instytut Pamięci Narodowej, Pamięć Kresów. Kresy w pamięci, muzeum.gliwice.pl, 2017 [dostęp 2017-09-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-27].
  225. ↑ IPN, Ogólnopolska konferencja naukowa Pamięć Kresów – Kresy w pamięci, katowice.ipn.gov.pl, 2017.
  226. ↑ Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 czerwca 1995 r. II AKo 38/95, sip.lex.pl, 13 marca 1996 [dostęp 2021-05-11].
  227. ↑ SN uniewinnił świadka Jehowy skazanego w PRL na 1,5 roku więzienia, wp.pl, 25 lutego 2005 [dostęp 2020-07-01].
  228. ↑ Orzeczenia. SN Wyrok…, sn.pl, 11 października 2021.
  229. ↑ e-Sprawa (informacje o sprawach sądowych), sn.pl, 11 października 2021 [dostęp 2022-12-14].
  230. ↑ SN uniewinnił Świadka Jehowy. „Element represji stosowanych w przeszłości”, „Rzeczpospolita”, rp.pl, 18 października 2022.
  231. ↑ Kasacja RPO na rzecz Świadka Jehowy prześladowanego w okresie stalinowskim uznana przez SN, bip.brpo.pl, 18 października 2022 [dostęp 2022-10-19].
  232. ↑ Rzecznik Praw Obywatelskich, Informacja o czynnościach przeprowadzonych w ramach działań Rzecznika Praw Obywatelskich w Zakładzie Karnym w Cieszynie, rpo.gov.pl, s. 10.
  233. ↑ Służba Więzienna, Podmioty współpracujące ze Służbą Więzienną w Polsce, sw.gov.pl.
  234. ↑ Służba Więzienna, Podmioty współpracujące ze Służbą Więzienną w Polsce, sw.gov.pl [dostęp 2021-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-11].
  235. ↑ Gdy dyrektor więzienia wchodzi do celi i składa osadzonym życzenia. Czyli Święta Bożego Narodzenia w Zakładzie Karnym, nowiny.pl, 26 grudnia 2021 [dostęp 2022-12-04].
  236. ↑ Czy w więzieniu jest miejsce na wiarę?, sw.gov.pl [dostęp 2022-12-04].
  237. ↑ a b Magdalena Grabowska, Dworzec PKP w Katowicach pełen ludzkich dramatów. „Serce się łamie”, dziennikzachodni.pl, 15 marca 2022 [dostęp 2020-03-15].
  238. ↑ Świadkowie Jehowy w Bielsku Białej wznawiają publiczną działalność – foto, bielsko.biala.pl, 28 czerwca 2022.
  239. ↑ Świadkowie Jehowy wznawiają publiczną działalność w Bielsku-Białej, bielsko.info.pl, 28 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-30].
  240. ↑ Świadkowie Jehowy wznawiają publiczną działalność w Chorzowie, mojchorzow.pl, 28 czerwca 2022.
  241. ↑ Świadkowie Jehowy w Rudzie Śląskiej wznawiają publiczną działalność, rudaslaska.com.pl, 28 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-30].
  242. ↑ Świadkowie Jehowy wznawiają publiczną działalność w Zabrzu, zabrze.com.pl, 28 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-30].
  243. ↑ Świadkowie Jehowy w Świętochłowicach wznawiają publiczną działalność, swiony.com.pl, 28 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-30].
  244. ↑ Świadkowie Jehowy w Katowicach wznawiają publiczną działalność, mojekatowice.pl, 28 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-30].
  245. ↑ Świadkowie Jehowy w Żorach wznawiają publiczną działalność, zory.com.pl, 28 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-30].
  246. ↑ Świadkowie Jehowy wznowili po pandemii publiczną działalność w Dąbrowie Górniczej. Gdzie ich spotkamy?, dabrowagornicza.naszemiasto.pl, 6 lipca 2022 [dostęp 2022-07-06].
  247. ↑ Świadkowie Jehowy w Myszkowie wznawiają publiczną działalność, gazetamyszkowska.pl, 14 lipca 2022 [dostęp 2022-07-14].
  248. ↑ Świadkowie Jehowy w Zawierciu wznawiają publiczną działalność, kurierzawiercianski.pl, 14 lipca 2022 [dostęp 2022-07-14].
  249. ↑ Świadkowie Jehowy wznowili po pandemii publiczną działalność w Czeladzi. Gdzie ich spotkamy?, bedzin.naszemiasto.pl, 6 lipca 2022 [dostęp 2022-07-06].
  250. ↑ Sosnowiec / Światowe Centrum Kongresowe, „Gazeta Wyborcza, GW Katowice”, czerwiec 1999, s. 5.
  251. ↑ Świadkowie W Drodze, „Gazeta Wyborcza, GW Częstochowa”, czerwiec 1999, s. 4.
  252. ↑ Powstało w czynie społecznym. Centrum dla 6 tys. wyznawców, „Kurier Miejski”, 30 czerwca 1999, s. 11.
  253. ↑ Sosnowiec: Zgromadzenie Świadków Jehowy w języku migowym. Zdjęcia, dziennikzachodni.pl, 28 kwietnia 2019.
  254. ↑ Artur Ptasiński, Sala Zgromadzeń Świadków Jehowy, kuriermiejski.com.pl, 9 października 2017 [dostęp 2017-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-09].
    *Folder: Sala Zgromadzeń Świadków Jehowy Sosnowiec.
  255. ↑ a b Świadkowie Jehowy zapraszają na obchody Pamiątki śmierci Jezusa Chrystusa, bielskobiala.naszemiasto.pl, 15 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-15].
  256. ↑ a b c Świadkowie Jehowy po pandemicznej przerwie wznawiają spotkania w Będzinie, Czeladzi i Dąbrowie Górniczej, dziennikzachodni.pl, 8 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-08].
  257. ↑ a b c Piotr Sobierajski, W piątek 15 kwietnia Pamiątka Śmierci Jezusa Chrystusa. Świadkowie Jehowy zapraszają na spotkania, dziennikzachodni.pl, 15 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-15].
  258. ↑ Ruda Śląska: Świadkowie Jehowy wznawiają spotkania na żywo, rudaslaska.com.pl, 15 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-15].
  259. ↑ Barbara Kubica-Kasperz, Rybnik: Świadkowie Jehowy zapraszają na wykład o nadziei. Spotkanie już w najbliższą niedzielę, rybnik.naszemiasto.pl, 8 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-08].
  260. ↑ Adam Tobojka, Świadkowie Jehowy wznawiają spotkania na żywo. Sale Królestwa znów otwarte dla wiernych, sosnowiec.naszemiasto.pl, 11 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-11].
  261. ↑ Świadkowie Jehowy wznawiają spotkania na żywo, gazetamyszkowska.pl, 2 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-07].
  262. ↑ Świadkowie Jehowy wznawiają spotkania na żywo, taże w Myszkowie, myszkow.naszemiasto.pl, 9 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-09].
  263. ↑ Pandemia, wojna – co dalej? Przed nami wykład „Gdzie możesz znaleźć prawdziwą nadzieję?”, gazetamyszkowska.pl, 5 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-07].
  264. ↑ Świadkowie Jehowy wznawiają spotkania na żywo, kurierzawiercianski.pl, 2 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-07].
  265. ↑ Pandemia, wojna – co dalej? Przed nami wykład „Gdzie możesz znaleźć prawdziwą nadzieję?”, kurierzawierciański.pl, 5 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-07].

Linki zewnętrzne

Świadkowie Jehowy w Polsce

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Green pog.svg
Shiny green button/marker widget.
Zabrze Fotopolska 146754.jpg
Autor: Tomasz Górny, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sala Królestwa Rymera
USTROŃ, AB. 011.JPG
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
SALA KRÓLESTWA ŚWIADKÓW JEHOWY.
JW Convention Katowice 2006.jpg
Autor: Yurakum, Licencja: CC BY-SA 4.0
Международный конгресс свидетелей Иеговы в Катовице (Польша), 2006 год
Conventions of Jehovah's Witnesses (1989, Chorzów).jpg
Autor: Newbooknews, Licencja: CC BY-SA 4.0
Conventions of Jehovah's Witnesses (1989, Chorzów)
Yellow pog.svg
Shiny yellow button/marker widget. Used to mark the location on a map.
USTROŃ, AB. 013.JPG
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
SALA KRÓLESTWA ŚWIADKÓW JEHOWY.
Janów-Nikiszowiec I 103.jpg
Autor: Marek Mróz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Katowice - Janów-Nikiszowiec. Sala Królestwa Świadków Jehowy przy ul. Oswobodzenia
Służba Królestwa lata 50..JPG
Służba Królestwa z lat 50.
POL Cieszyn Sala Królestwa Orzeszkowa 52.JPG
Autor: D T G, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sala Królestwa Świadków Jehowy przy ulicy Orzeszkowej w Cieszynie.
POL Harbutowice Sala Królestwa.JPG
Autor: D T G, Licencja: CC BY 3.0
Sala Królestwa Świadków Jehowy w Harbutowicach
USTROŃ, AB. 012.JPG
Autor: Antekbojar, Licencja: CC0
SALA KRÓLESTWA ŚWIADKÓW JEHOWY.
Nazi JWrenunciationdocument.jpg

English translation:

I.... born.... in.... make the following statement:

1. I acknowledge that the International Association of Jehovah's Witnesses advocates a false doctrine using their religious activities as a pretext in the pursuit of their subversive aims. 2. I have therefore totally rejected this organization, and have freed myself emotionally from the sect. 3. I hereby undertake never again to work for the International Association of Jehovah's Witnesses. I shall report any persons who approach me with the false doctrine of Jehovah's Witnesses or those who in any way display sympathy for them. Should I receive any Jehovah's Witness literature, I shall surrender it immediately to the nearest police station. 4. I shall in future observe the laws of the nation especially in the event of war when I shall take up arms to defend my Fatherland, and strive to become a whole-hearted member of the national community. 5. I have been informed that I must expect a further term of protective custody if I fail to observe the undertaking which I make today.

Source: Concentration Camp Dachau: 1933-45, publication by the Comtite International De Dachau, Brussels, 1979, 9th edition, page 62.

Conventions of Jehovah's Witnesses (1985, Chorzów).jpg
Autor: Newbooknews, Licencja: CC BY-SA 4.0
International Convention of Jehovah's Witnesses, 1985, Chorzów, Poland
POL Wisła Malinka Sala Królestwa.JPG
Autor: D T G, Licencja: CC BY 3.0
Sala Królestwa Świadków Jehowy w Wiśle-Malince
Sala Królestwa.Jaworzno.Kolejowa.01.JPG
Autor: REZW, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kingdom Hall, Jaworzno, Centrum
Sala Królestwa Świadków Jehowy - Tarnowskie Góry.jpg
Autor: Gabriel Wilk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Sala Królestwa Świadków Jehowy przy ulicy Kochanowskiego 26 w Tarnowskich Górach
Chorzów.2018.JW.jpg
Autor: Koruzie, Licencja: CC BY-SA 4.0
Convention Jehovah's Witnesses 2018. Chorzów
Mówca Amfiteatr C.K. Sosnowiec 2010.,jpg.jpg
Autor: Premia, Licencja: CC BY-SA 3.0
Mówca na kongresie 2010 w Sosnowcu
Centrum Kongresowe Sosnowiec.jpg
Autor: Premia, Licencja: CC BY-SA 3.0
Centrum Kongresowe Świadków Jehowy Sosnowiec (Hala główna), Zgromadzenie specjalne „Pozostały czas jest skrócony”
Sala Królestwa Jaworzno, ul. Elektryków.JPG
Autor: REZW, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kingdom Hall Jaworzno-Dąbrowa Narodowa