Świdrakowate

Świdrakowate
Teredinidae[1]
Rafinesque, 1815
Ilustracja
Teredo sp.
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

mięczaki

Gromada

małże

Podgromada

Heterodonta

Rząd

Myoida

Rodzina

świdrakowate

Świdrakowate (Teredinidae) – wysoce wyspecjalizowana rodzina morskich małży z rzędu Myoida[2], obejmująca szeroko rozprzestrzenione w morskich wodach całego świata gatunki, przystosowane do borowania otworów w drewnie i trawienia celulozy[3]. Odgrywają dużą ekonomiczną i ekologiczną rolę w ekosystemach wodnych, jako reducenci drewna. Najlepiej poznanym przedstawicielem tej rodziny jest świdrak okrętowiec (Teredo navalis) – gatunek powodujący znaczne szkody poprzez niszczenie w krótkim czasie drewnianych elementów urządzeń portowych, statków i budowli hydrotechnicznych.

Występowanie

Teredinidae są szeroko rozprzestrzenione – występują w niemal wszystkich morzach świata[4], poza strefą polarną[5], ale większość gatunków preferuje pełnosłone i ciepłe wody w strefie tropikalnej i subtropikalnej[6][3]. Przebywają przede wszystkim w strefie przybrzeżnej, co jest spowodowane dostępnością drewna. Wiadomo jednak, że są zdolne przetrwać z dala od brzegów, nawet w głębokich wodach[6], a niektóre wnikają do wód słonawych[3]. Do wielu akwenów zostały zawleczone w drewnianych kadłubach statków morskich lub w dryfujących kawałkach drewna[6].

Świdrak okrętowiec (Teredo navalis)

Budowa ciała

Poza krótkim okresem wczesnego rozwoju, ciało świdrakowatych nie przypomina budową typowych małży – jest wydłużone, miękkie, robakowatego kształtu, dlatego w wielu językach nazywane są robakami okrętowymi[5]. Muszle są zredukowane, półkoliste, osłaniają tylko przednią część ciała. Połówki muszli (skorupy) składają się z 3 części. Przednia i tylna część są piłkowane[3]. Mięśnie zwieracze różnią się wielkością – przedni jest drobny, a tylny duży. Syfony są krótkie i kurczliwe. Gdy małż ma wciągnięte syfony, otwór korytarza jest zamykany tzw. paletami, wapienno-rogowymi płytkami, związanymi z syfonami[3].

Porównanie palet 3 gatunków: A – Lyrodus pedicellatus; B – Teredo navalis; C – Nototeredo norvegica
Otwory wydrążone w drewnie przez świdraka okrętowego

Tryb życia

Larwy świdrakowatych unoszą się swobodnie w wodzie. Z czasem osiadają na drewnianych obiektach i przeobrażają się. Jedynie na tym etapie rozwoju ich budowa jest typowa dla małży. Dwuskorupowa muszla nie rośnie w miarę wzrostu mięczaka, lecz przekształca się, by pełnić funkcję wiertła. Drewniane obiekty zanurzone w wodzie są dwojako wykorzystywane przez świdrakowate: wydrążone w nich korytarze stanowią schronienie małża, a zawarta w drewnie celuloza jest spożywana jako pokarm. Korytarze wyściełane są wapienną wydzieliną produkowaną przez tylną część płaszcza[3]. Trawienie celulozy umożliwiają małżom symbiotyczne bakterie azotowe.

Systematyka

Klasyfikacja biologiczna tej rodziny jest problematyczna. Pierwszą próbę uporządkowania różnych koncepcji jej podziału podjął – na podstawie badań anatomicznych, ontogenezy i rozwoju palet – Ruth Dixon Turner w 1966 roku. Podzielił świdrakowate na 6 grup, z których z czasem wyłoniono 3 podrodziny: Kuphinae, Teredininae i Bankiinae. Z powodu braku szeroko zakrojonych badań molekularnych nie ustalono filogenezy tej grupy małży[7].

Do świdrakowatych zaliczane są rodzaje[1]:

  • Bankia
  • Lyrodus
  • Nausitora
  • Nototeredo
  • Psiloteredo
  • Spathoteredo
  • Teredo
  • Teredora
  • Teredothyra

Rodzajem typowym jest Teredo.

Przypisy

  1. ↑ a b Teredinidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ P. Bouchet: Teredinidae (ang.). World Register of Marine Species, 2011. [dostęp 2011-11-01].
  3. ↑ a b c d e f Zoologia : bezkręgowce. T. 1. Red. nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 551. ISBN 978-83-01-16108-8.
  4. ↑ Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
  5. ↑ a b Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0428-6.
  6. ↑ a b c Charles Howard Edmondson: Teredinidae, ocean travelers. Bernice P. Bishop Museum, 1962, s. 59, seria: Occasional papers of the Bernice Pauahi Bishop Museum of Polynesian Ethnology and Natural History.
  7. ↑ Santos et al. Taxonomic implications of molecular studies on Northern Brazilian Teredinidae (Mollusca: Bivalvia) specimens. „Genetics and Molecular Biology”. 28 (1), s. 175–179, 2005. DOI: 10.1590/S1415-47572005000100031 (ang.). 

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Teredo navalis in wood.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Weitbrecht (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC BY-SA 2.5

Teredo navalis A transsektion of a woodchunk from an atlantik seashore (France). The tunnels and holes are the work of Teredo navalis (species uncertain?)

Ich bin der Fotograf.
Tarets Palettes.JPG
Autor: A. Le Roux, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pallets of three shipworms: A, Lyrodus pedicellatus; B, Teredo navalis; C, Nototeredo norvegica==Nototeredo norvagica