Świecznik

Świecznik (kandelabr)

Świecznik – sprzęt zaprojektowany do umieszczenia jednej lub wielu świec[1].

Przeważnie świece mocuje się w miseczce, czasami dodatkowo wyposażonej w kolec, na który nabija się podstawę świecy. Wykonywane są głównie z materiałów niepalnych, z metali: mosiądzu, brązu, miedzi, stali lub szkła, porcelany, fajansu. Bardzo często dodatkową funkcją świeczników były funkcje zdobnicze, dlatego wiele z nich jest bogato zdobionych.

Niektóre typy świeczników miały też znaczenie religijne, np. żydowska menora[2]. Świecznikami nie nazywa się raczej lamp ze świecą w środku, stosowanych w przeszłości w podróżach pieszych czy w powozach. Takie lampy zwano kagankami.

Rodzaje świeczników

  • bout de la table - świecznik dwupłomienny
  • kandelabr - świecznik na wiele świec, wolno stojący[3]
  • kinkiet - świecznik naścienny, z reguły z odbijającym światło lustrem z metalu lub szkła[4]
  • lichtarz - świecznik na jedną świecę[5]
  • menora - siedmioramienny świecznik judaistyczny[6]
  • żyrandol - świecznik wiszący (pierwotnie świeczniki wiszące nazywano pająkiem, a żyrandolem nazywano pająka ze szklanymi wisiorami)[7]

Historia świeczników

Pierwsze świeczniki pojawiły się wraz z wynalezieniem świec, a więc w czasach przedrzymskich. W czasach starożytnego Rzymu były dość powszechnie stosowane, jednak głównym źródłem oświetlenia pozostawały wtedy lampki oliwne. Upadek imperium rzymskiego, spadek produkcji oliwy i rozwój państw europejskich położonych na północ od strefy śródziemnomorskiej, na obszarach pozbawionych upraw oliwek, spowodował rozkwit produkcji świec i świeczników, począwszy od wczesnego średniowiecza. Rozpowszechnienie się oświetlenia naftowego, a potem elektrycznego pod koniec XIX wieku i na początku XX wieku doprowadziło do marginalizacji użytkowej roli świeczników. Obecnie świeczniki używane są głównie w tradycyjnych obrzędach (np. w kościołach) lub ze względów estetycznych. Częste są także elektryczne lampy naśladujące wzornictwo i formy świeczników.

Przypisy

  1. ↑ Encyklopedia PWN, 1968, hasło Świecznik, s. 342
  2. ↑ Encyklopedia PWN, 1968, hasło Świecznik, s. 342
  3. ↑ Encyklopedia PWN, 1968, hasło Świecznik, s. 342
  4. ↑ Encyklopedia PWN, 1968, hasło Świecznik, s. 342
  5. ↑ Encyklopedia PWN, 1968, hasło Świecznik, s. 342
  6. ↑ Encyklopedia PWN, 1968, hasło Świecznik, s. 342
  7. ↑ Encyklopedia PWN, 1968, hasło Świecznik, s. 342

Bibliografia

  • Encyklopedia PWN, 1968.

Media użyte na tej stronie

Three arm brass candelabrum.jpg
Autor: “Keith S Brown (Ksbrown)”, Licencja: CC BY-SA 2.5
Three armed, decorative, brass candelabrum (commonly sometimes called a candelabra) in bright sunlight on a staircase.