Świecznik rozgałęziony

Świecznik rozgałęziony
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

szyszkogłówkowate

Rodzaj

świecznik

Gatunek

świecznik rozgałęziony

Nazwa systematyczna
Artomyces pyxidatus (Pers.) Jülich
Biblthca Mycol. 85: 399 (1982)
Rozgałęziony pokrój ogólny
Miseczkowate zakończenia odgałęzień odróżniające Artomyces pyxidatus od grzybów z rodzaju Ramaria.
Dla porównania kształt zakończeń odgałęzień u grzyba z rodzaju Ramaria.

Świecznik rozgałęziony (Artomyces pyxidatus (Pers.) Jülich) – gatunek grzybów należący do rodziny szyszkogłówkowatych (Auriscalpiaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Auriscalpiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1794 r. Persoon nadając mu nazwę Clavaria pyxidata. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1982 r. Walter Jülich, przenosząc go do rodzaju Artomyces[1].

Niektóre synonimy naukowe[2]:

  • Clavaria coronata Schwein. 1832
  • Clavaria pyxidata Pers.1794
  • Clavicorona coronata (Schwein.) Doty, 1947
  • Clavicorona pyxidata (Pers.) Doty, 1947
  • Merisma pyxidatum (Pers.) Spreng. 1827

Nazwę zwyczajową podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1985 roku[3]. W Checklist of Polish Larger Basidiomycetes, Władysław Wojewoda umieścił nazwę świecznica rozgałęziona (Gumińska & Wojewoda 1983) dla nazwy systematycznej Clavicorona pyxidata. W opisie znajduje się również adnotacja: "świecznik rozgałęziony (Gumińska & Wojewoda 1985, for Artomyces pyxidatus)"[4]. Obecnie gatunek ten zaliczany jest do rodzaju Artomyces, dlatego wg Index Fungorum, nazwą spójną z nazwą systematyczną jest świecznik rozgałęziony.

W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako goździeniec kieliszkowaty, goździeniec kubkowaty, świecznica rozgałęziona[4] i koroniec rozgałęziony[5].

Morfologia

Owocnik

Krzaczkowaty, o wysokości 2–4, wyjątkowo do 8 cm. Krzaczek wyrasta z jednego grubego pnia, który ku górze wielokrotnie rozgałęzia się na coraz cieńsze gałązki (jak w kandelabrze). czym Ostatnie rozgałęzienie jest miseczkowato rozszerzone, a z brzegów miseczki wyrasta kilka drobnych wyrostków. Gałązki są wzniesione do góry i dość gęste, tak że krzaczek jest zwarty. Barwa od bladocielistej przez bladożółtą do ochrowożółtej[6]. W Ameryce Północnej owocnik osiąga rozmiary: 4–13 cm wysokości i 2–10 cm szerokości[7].

Miąższ

Elastyczny, o barwie od białawej do jasnożółtej. Potarty lub uszkodzony brązowieje[6]. Smak łagodny lub lekko pieprzny, zapach niewyraźny, czasami przypomina pieczone ziemniaki[7].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki eliptyczne z maleńką kropelką i bardzo drobno brodawkowane, o rozmiarach 8–11 × 5–6 μm. Cystydy o rozmiarach 50 × 9 μm i różnych kształtach, czasami ledwo tylko wystające[7].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, w Azji i w Europie[7]. W Polsce gatunek dość rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – narażony na wyginięcie[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Anglii, Szwecji, Niemczech[4].

Rośnie w lasach, na butwiejących pniach i pniakach drzew liściastych (na brzozie omszonej, topoli osice i innych), ale także na iglastych (na sośnie zwyczajnej[4], na świerku). Owocniki wytwarza od czerwca do października[4].

Znaczenie

Saprotrof[4], grzyb niejadalny[6].

Przypisy

  1. ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-02-22]. (ang.).
  3. ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
  4. ↑ a b c d e f Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  5. ↑ Projektowany Turnicki Park Narodowy [dostęp 2018-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-17].
  6. ↑ a b c Atlas grzybów. świecznica rozgałęziona – Clavicorona pyxidata. [dostęp 2014-02-22].
  7. ↑ a b c d MushroomExpert. [dostęp 2014-02-22]. (ang.).
  8. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

Media użyte na tej stronie

2014-05-31 Artomyces pyxidatus (Pers.) Jülich 423890.jpg
Autor: This image was created by user Penny Firth (pfirth) at Mushroom Observer, a source for mycological images.
You can contact this user here., Licencja: CC BY-SA 3.0
For more information about this, see the observation page at Mushroom Observer.
Clavicorona pyxidata G7 (2).jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Artomyces pyxidatus
2009-07-04 Artomyces pyxidatus 49419 crop.jpg
Autor: This image was created by user Dan Molter (shroomydan) at Mushroom Observer, a source for mycological images.
You can contact this user here., Licencja: CC BY-SA 3.0
For more information about this, see the observation page at Mushroom Observer.
Ramaria stricta , probably (45467089954).jpg
Autor: gailhampshire from Cradley, Malvern, U.K, Licencja: CC BY 2.0
SO557146. Forest of Dean Gloucestershire