Świerzop

Gorczyca polna
Rzodkiew świrzepa

Świerzop – dawna regionalna nazwa niektórych gatunków roślin stosowana dla rzodkwi świrzepy, świerzopem nazywano również gorczycę polną, tzw. ognichę, o złocistożółtych kwiatach[1].

Takie wyjaśnienie podaje Encyklopedia popularna PWN. Inne encyklopedie i słowniki dodają jeszcze, że mógł to być jeden z dziko rosnących gatunków koniczyny lub glika – roślina z rodziny berberysowatych[2].

Nad znaczeniem słowa "świerzop" w tym przypadku zastanawiało się wielu językoznawców, jednak sprawa nie została do końca rozstrzygnięta. Konrad Górski stawiał na gorczycę polną, jednak Stanisław Pigoń twierdził, że idzie o rzepak. Według niego pola w Soplicowie były uprawiane starannie i nie mógł tam w większych ilościach rosnąć taki chwast, jak gorczyca polna. Jerzy Nowak twierdzi, że chodzi o ognichę, czyli łopuchę, jednak nie wyjaśnia dokładniej, co rozumie pod nazwą ognicha[2].

Nawiązania w kulturze

Adam Mickiewicz użył słowa "świerzop" w poemacie Pan Tadeusz, występuje ono w inwokacji:

Gdzie bursztynowy świerzop, gryka jak śnieg biała
Gdzie panieńskim rumieńcem dzięcielina pała

Swoje rozterki, wynikające z nieznajomości znaczenia tego pojęcia, opisał Konstanty Ildefons Gałczyński w wierszu zatytułowanym "Ofiara świerzopa"[3].

W filmie Poranek kojota senator Stanisław Polak przywołuje w swoim wystąpieniu świerzop[4]:

Kiedy mówię "Polska", mam przed oczami pszeniczny kłos wyrosły na tej ziemi. Znajome boćki, co przycupnęły na przyjaznej mazurskiej chacie. Widzę bursztynowy świerzop tańczący wśród fal burzanu...i tak sobie myślę, że biurokraci żrący swe hamburgery w Brukseli zapomnieli, co ten kraj, ten lud może i... biedny, ale dumny i waleczny zrobił dla Europy, dla całego świata.

Przypisy

  1. ↑ Praca zbiorowa: Encyklopedia Popularna PWN. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1996. ISBN 83-01-12060-6.
  2. ↑ a b Jarosław Marek Rymkiewicz: Głowa owinięta koszulą. Wydawnictwo Sicl, 2012. ISBN 978-83-61967-30-9.
  3. ↑ K.I, Gałczyński. Ofiara świerzopa. [dostęp 2013-01-30].
  4. ↑ K.I, Gałczyński. Ofiara świerzopa. [dostęp 2013-01-30].

Media użyte na tej stronie

Raphanus raphanistrum Sturm40.jpg

Raphanus raphanistrum subsp. raphanistrum, syn. Crucifera raphanistrum E.H.L.Krause

Original Description
Gemeiner Hederich, Crucifera raphanistrum
Sinapis arvensis-ZIMGP1679-1k5.jpg
Autor: Zampel, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sinapis arvensis (Ackersenf); Fundort: Rheinauen Düsseldorf-Lörick, ca. 30 msm