Świrz
 Zamek w Świrzu | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Rejon | |||
| Populacja • liczba ludności |
| ||
| Nr kierunkowy | +380 3263 | ||
| Kod pocztowy | 81225 | ||
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |||
Położenie na mapie Ukrainy  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||
 49°39′00″N 24°26′20″E/49,650000 24,438889 | |||
Portal  Ukraina | |||
Świrz (ukr. Свірж, za II RP także Swirz) – wieś w rejonie przemyślańskim obwodu lwowskiego Ukrainy, nad rzeką Świrż.
Historia
Miejscowość wzmiankowana po raz pierwszy w 1422 roku podczas rozgraniczenia wsi ze Stokami i Lubeszką[1]. Wieś prawa wołoskiego, położona była w pierwszej połowie XV wieku w ziemi lwowskiej województwa ruskiego[2].
W 1428 r. Świrz odwiedził król Władysław II Jagiełło. W 1449 r. doszło do rozgraniczenia miasta i wsi o tych samych nazwach. W 1484 r. bracia Marcin i Świrscy ufundowali tu parafię i pierwszy drewniany kościół. Na jego miejscu w 1546 r. zbudowano w stylu renesansowym murowaną świątynię pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny[3][4].
Przez pewien czas podczas zaboru austriackiego jako miasteczko wchodził w skład obwodu, czyli cyrkułu brzeżańskiego[5].
W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Swirz w powiecie przemyślańskim województwa tarnopolskiego.
W latach 1943 - 1945 z rąk nacjonalistów ukraińskich UPA zginęło ok. 75 Polaków[6].
Położenie
Zamek
Zamek, front
Zamek, front
Zamek, dziedziniec
Zamek, drugi dziedziniec
Zamek, wieża
Zamek, bok
Zamek, tył
Zamek, brama
Zamek, ściana frontowa
Zamek, fragment elewacji
Na podstawie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich Świrz albo Świerz z Świrzykiem: to miasteczko w pow. przemyślańskim, 10 km na zachód od sądu powiatowego w Przemyślanach, z urzędem pocztowym w miejscu. Na północ leży Kopań, na wschód Kimirz, na południe Niedziliska i Chlebowice Świrskie, na płd-zach. Podhorodyszcze i Romanów[7].
Zamek w Świrzu
Warownię wznieśli w XV wieku Świrscy[8] herbu Szaława z Romanowa[9].
Po śmierci w bitwie pod Zborowem rotmistrza Pawła Świrskiego[10] ostatniego z rodu, zamek przeszedł w ręce rodziny Cetnarów, wywodzącej się ze Śląska. W XVII wieku zamek został przebudowany przez kasztelana halickiego i chorążego podolskiego Aleksandra Cetnera. W pierwszej połowie istnienia II RP zamieszkiwał w nim gen. Robert Lamezan-Salins.
Urodzeni w Świrzu
- Alicja Grześkowiak – polska polityk, doktor habilitowany w zakresie prawa karnego, senator I, II, III i IV kadencji, marszałek Senatu IV kadencji w latach 1997–2001
- Tadeusz Lipski – polski dowódca wojskowy, podoficer AK, oficer partyzantki antykomunistycznej
- Tadeusz Wiktor - generał porucznik (dywizji) Wojska Polskiego[11]
- Józef Wyspiański - redaktor naczelny "Spotkań świrskich", autor książki "Żołnierze ze świrskiego lasu"[12]
- Andrzej Żaki – polski archeolog.
Związani ze Świrzem
- Marian Osiński - profesor architektury, autor inwentaryzacji polskich zamków kresowych m.in. w Świrzu.
- Hilary Treter - wspólnik fabryki krochmalu w Świrzu[13] [14]
Przypisy
- ↑ Смерека Б. Розмежування сіл у Руській землі у 1422 році // Український археографічний щорічник. Нова серія. – К., 2020. – Вип. 23/24. – С. 557–567
- ↑ Grzegorz Jawor, Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000, s. 212, 222.
- ↑ ŚWIRZ. Dawny kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (1546). Lwowski obw., Lwowski r-n (Przemyślanski r-n) | Kościoły i kaplice Ukrainy, rkc.in.ua [dostęp 2022-11-11].
- ↑ Świrz, lwow.info, 18 listopada 2006 [dostęp 2022-11-11] (pol.).
- ↑ Galicya pod względem topograficzno-geograficzno-historycznym, skreślona przez Hipolita Stupnickiego: Z mapą. Lwów : Madfes i Bodek, 1869, s. 79—80.
- ↑ Henryk Komański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Tarnopolskim 1939-1946, wyd. Wyd. 2., popr, Wrocław: Nortom, 2006, ISBN 83-89684-61-6, OCLC 156875487 [dostęp 2022-11-07].
- ↑ Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI. Warszawa: 1880–1902, s. 717.
- ↑ Tokarski J.,: Lwów i okolice. Bielsko-Biała: Wyd. Pascal, 2007, s. 317. ISBN 978-83-7304-776-1.
- ↑ Kacper Niesiecki: Herbarz Polski. T. VIII, s. 584-587
- ↑ Stanisław Nicieja, Kresowa Atlantyda, t. XVI, 2021, s. 137, ISBN 978-83-7395-911-8.
- ↑ WIKTOR Tadeusz – Sączopedia [dostęp 2022-11-11] (pol.).
- ↑ Historie prosto z kresowego Świrza, Lubin Nasze Miasto, 3 stycznia 2008 [dostęp 2022-11-11] (pol.).
- ↑ Wspomnienie pośmiertne. „Dziennik Polski”. Nr 364, s. 2, 31 grudnia 1892.
- ↑ Historie prosto z kresowego Świrza, Lubin Nasze Miasto, 3 stycznia 2008 [dostęp 2022-11-11] (pol.).
Bibliografia
- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI, Warszawa, 1880–1902, s. 717.
Linki zewnętrzne
- Świrz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 717.
- zdjęcia ze Świrza
- Zamek w Świrzu na filmie z drona, 2018.
Media użyte na tej stronie
Lviv Oblast location map.svg
Autor: RosssW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Районы Львовской области с 17 июля 2020 года.
Autor: RosssW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Районы Львовской области с 17 июля 2020 года.
Ukraine adm location map.svg
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Ukraine
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Ukraine
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Flag of Lviv Oblast.svg
Flag of Lviv Oblast (Ukraine).
Flag of Lviv Oblast (Ukraine).
SwirzZamekFragment.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fragment elewacji zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fragment elewacji zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
ZamekSwirzFront.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Front zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Front zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
ZamekSwirzWieza.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wieża zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wieża zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
Svirzh.jpg
Autor: Petro Vlasenko, Licencja: CC BY-SA 3.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 46-233-0009
Autor: Petro Vlasenko, Licencja: CC BY-SA 3.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 46-233-0009
ZamekSwirzDziedziniec.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dziedziniec zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dziedziniec zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
SwirzZamekDziedziniec2.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dziedziniec zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dziedziniec zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
SwirzZamekTyl.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tył zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tył zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
ZamekSwirz.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ściana frontowa zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ściana frontowa zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
SwirzZamekFront.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Front zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Front zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
SwirzZamekBok.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Zamek w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Zamek w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
SwirzZamekBramka.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bramka zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bramka zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego