Żębocin

Artykuł

50°10'17"N 20°19'12"E

- błąd

39 m

WD

50°12'N, 20°20'E, 50°10'21.40"N, 20°19'20.28"E

- błąd

19574 m

Odległość

604 m

Żębocin
wieś
Ilustracja
Panorama wsi z widokiem na kościół
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

proszowicki

Gmina

Proszowice

Strefa numeracyjna

12

Kod pocztowy

32-100[1]

Tablice rejestracyjne

KPR

SIMC

0332400

Położenie na mapie gminy Proszowice
Mapa konturowa gminy Proszowice, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Żębocin”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Żębocin”
Położenie na mapie powiatu proszowickiego
Mapa konturowa powiatu proszowickiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Żębocin”
Ziemia50°10′17″N 20°19′12″E/50,171389 20,320000

Żębocinwieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Proszowice.

W 1595 roku wieś położona w powiecie proszowskim województwa krakowskiego była własnością wojewody kijowskiego Konstantego Wasyla Ostrogskiego[2]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Części wsi

Integralne części wsi Żębocin[3][4]
SIMCNazwaRodzaj
0332417Wygwizdówczęść wsi
0332423Wysiółekczęść wsi

Historia

  • 1050 – według tradycji powstał kościół. Plebanem został Stanisław Szczepanowski, późniejszy biskup krakowski. Miał on sadzić lipy wokoło kościoła.
  • Pocz. XII wieku – legenda o błogosławionej Małgorzacie, żonie dziedzica Żębocina, Mikołaja. Miała ona mieszkać w wieży kościelnej, odcięta od świata, aby nie narażać czci niewieściej w czasie wojennej wyprawy męża na Ruś. Pożywienie podawano jej na sznurze. Jeszcze w XVIII wieku pokazywano jej izdebkę, a w niej pień lipy sadzonej przez św. Stanisława.
  • Poł. XIII wieku – budowa obecnego gotyckiego kościoła.
  • 1326 – parafia należała do dekanatu pleszewskiego.
  • 1444 – wzmiankowany Stanisław Szydłowiecki dziedzic wsi i pobliskiej Kowali.
  • 1475 – Jan Długosz wymienia „Zamboczin” z kościołem i parafią, która pobiera dziesięcinę z folwarku w pobliskiej Kowali.
  • 1595 – Żębocin w dekanacie proszowickim. Wizytacja biskupia odnotowuje murowany kościół parafialny pw. św. Stanisława i św. Małgorzaty. Plebanem został Stanisław z Proszowic. Wikary miał osobny dom z ogrodem. Istnieje szkoła, której rektor także miał dom z ogrodem. Wymieniono pola plebańskie i czynsze z pól m.in. w Żerkowicach, Więckowicach i Żębocinie. Do parafii należały: Żębocin, Kowala, Więckowice, Żerkowice, Grębocin i Dobranowice. Opisano wyposażenie kościoła, m.in. księgi i srebrne naczynia liturgiczne.
  • XVII wiek – Żębocin w rękach Szembeków.
  • 1614 – 14 grudnia ponowna konsekracja kościoła, dokonana przez bp. Waleriana Lubienieckiego z upoważnienia Piotra Tylickiego, biskupa krakowskiego.
  • 1619 – do zespołu plebańskiego należy kościół murowany, dzwonnica drewniana z trzema dzwonami (czwarty na wieży kościelnej), dom plebana z ogrodem, szkoła, dom organisty oraz wikarówka (nie zamieszkała). Kościół w nie najlepszym stanie, gdyż zalecana jest reperacja. W parafii oprócz Żębocina Żerkowice, Kowala, Więckowice.
  • 1629 – opisano kościół, wspomniano m.in. o odnowieniu ołtarza głównego, ławki w złym stanie, wymieniono kamienną chrzcielnice, srebrna monstrancję, naczynia liturgiczne.
  • 1648 – w inwentarzu wspomniano o mitrze św. Stanisława i pniu lipy sadzonej według tradycji przez świętego oraz o co piątkowej mszy za męczennika.
  • 1728 – kościół posiadał drewniane wyposażenie i organy, z zewnątrz spękany. Drewniana dzwonnica mieściła trzy dzwony. Plebania z sadem i ogrodem, szpital i szkoła. Parafia liczyła 500 dusz z Żębocina, Kowali, Żerkowic, Grębocina, Więckowic.
  • 1757–1783 – przebudowa kościoła i wprowadzenie barokowego wystroju wnętrza. Z 1783 zachował się obszerny opis kościoła i otoczenia w języku polskim m.in. wylicza w parafii 670 dusz, obszerną plebanię.
  • 1776 – budowa nowej murowanej dzwonnicy barokowej fundacji proboszcza ks. Jerzego Dobrzyńskiego.
  • 1827 – według spisu ludności było we wsi 193 mieszkańców w 43 domach.
  • 1905 – szkoły w Żębocinie i Kowali jedynymi szkołami wiejskimi w rejonie Proszowic gdzie nauczycielem społecznikiem był Piotr Kaszycki.
  • 1925 – budowa nowej plebanii.

Zabytki

Kościół parafialny
  • Zespół kościelno-plebański pw. św. Stanisława i św. Małgorzaty w Żębocinie, na który składają się: budynek gotycko-barokowego kościoła parafialnego, dzwonnica, plebania i ogród.

Położenie

Żębocin na tle powiatów: proszowickiego i krakowskiego

Wieś administracyjnie położona jest w województwie małopolskim na północny wschód od Krakowa, w powiecie proszowickim, gmina Proszowice. Pod względem historycznym i kulturowym Żębocin leżą w Małopolsce, w ziemi krakowskiej.

Wieś (w linii prostej) położona jest w odległości:

Zobacz też

Przypisy

  1. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1622 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  2. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 109.
  3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.
Żębocin na tle powiatów.jpg
Żębocin na tle powiatów: krakowskiego i proszowickiego
Żębocin – kościół (3.XI.2013) 2.JPG
Autor: SebastianR, Licencja: CC BY-SA 4.0
Żębocin – kościół
Żębocin – widok na kościół (2016).jpg
Autor: Krkpr, Licencja: CC BY-SA 4.0
Żębocin – widok na kościół