Żabia Przełęcz

Żabia Przełęcz
Ilustracja
Żabia Przełęcz znad Morskiego Oka
Państwo Polska
 Słowacja
Wysokość2224 m n.p.m.
PasmoKarpaty, Tatry Wysokie
Sąsiednie szczytyŻabi Koń, Rysy
Data zdobycia5 sierpnia 1907 r.
Pierwsze wejścieZ. Klemensiewicz, R. Kordys, A. Znamięcki
Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Żabia Przełęcz”
Ziemia49°10′44,2″N 20°04′50,3″E/49,178944 20,080639

Żabia Przełęcz (niem. Froschseejoch, słow. Žabie sedlo, węg. Békás-tavi-csorba[1], 2224 m[2][3], według wcześniejszych pomiarów 2225 m) – przełęcz w głównej grani Tatr usytuowana pomiędzy Rysami (2501 m) a Żabim Koniem (Žabí kôň, 2291 m)[4].

Jest to najniższa z przełęczy w grani rozdzielającej Dolinę Rybiego Potoku i Dolinę Mięguszowiecką (Mengusovská dolina), jest też najniższą przełęczą w głównej grani Tatr na odcinku od Przełączki pod Zadnim Mnichem po Polski Grzebień[5]. Powyżej przełęczy w zachodniej grani Rysów znajdują się trzy uskoki oddzielone płytkimi przełączkami. Najbardziej wybitny z nich to turniczka Innominata[5]. Słowacki taternik i tatrolog Arno Puškáš uskokom tym nadał nazwy: Východná, Prostredná i Zapádná Veža nad Žabím sedlom[5], co później przetłumaczono na język polski jako Wschodnia Turnia nad Żabią Przełęczą, Pośrednia Turnia nad Żabią Przełęczą i Zachodnia Turnia nad Żabią Przełęczą. Od szczytu Rysów turnie te oddzielone są Przełączką nad Turniami (Štrbina nad vežami)[6]. Tymczasem najbardziej wybitna Pośrednia Turnia nad Żabią Przełęczą miała już w latach 60. XX wieku nazwę nadaną przez taterników – Innominata. Władysław Cywiński optuje za pozostawieniem tej nazwy, jako już utrwalonej, równocześnie uważa, że pozostałe dwa uskoki są tak niewybitne, że nie warto im nadawać nazw[5].

Na obydwie strony z Żabiej Przełęczy opadają bardzo strome formacje skalne będące komino-żlebami, na dokładkę cechujące się dużą kruszyzną. Na północną stronę komin z Żabiej Przełęczy opada do Kotła pod Rysami, na południową do Kotlinki pod Żabim Koniem. Z uwagi na wysoki stopień trudności Żabia Przełęcz nie jest używana jako połączenie obydwóch dolin. Nieco łatwiejsza droga prowadzi nie przez samą przełęcz, ale przez półkę znajdującą się ok. 12 m powyżej niej, w zachodniej grani Rysów. Żabia Przełęcz jest natomiast dobrym punktem wyjścia do drogi na Żabiego Konia[5].

Ze stopnia ponad przełęczą rozciąga się oryginalny widok na Żabiego Konia i okoliczne szczyty[6].

Historia zdobycia

Droga przez półkę powyżej przełęczy została pokonana przez czeskiego taternika Viktora Lorenca i przewodnika Jána Rumana Driečnego młodszego 22 sierpnia 1875 r. Było to przejście wcześniej nieplanowane, a opisane w 1876 r. w Roczniku Węgierskiego Towarzystwa Karpackiego. Z opublikowanego tam artykułu wynika, że Viktor Lorenc podczas wycieczki z Wyżnich Hagów nad Morskie Oko pozostawił przy Popradzkim Stawie pierścionek zaręczynowy. Przypomniał sobie o nim dopiero wieczorem, gdy było za późno na powrót. Po zakończonej wycieczce zależało mu na jak najwcześniejszym powrocie nad Popradzki Staw, stąd pomysł na skrócenie drogi przez przejście rozdzielającej doliny grani. Po rezygnacji ze zbyt trudnej drogi przez Żabią Przełęcz Wyżnią Lorenc wraz z przewodnikiem przeszli półką nad Żabią Przełęczą do Doliny Żabiej, a stamtąd nad Popradzki Staw, gdzie taternik odnalazł pozostawiony pierścionek[7].

Na samej przełęczy jako pierwsi stanęli:

Widok na przełęcz ze szlaku słowackiego na Rysy
Żabia Przełęcz, Żabi Koń i Żabia Przełęcz Wyżnia
Widok z południowej strony

Drogi wspinaczkowe

Władysław Cywiński w 9 tomie przewodnika Rysy. Przewodnik szczegółowy opisuje następujące drogi wspinaczkowe[5]:

  1. Od północy przez ściankę Żabiego Konia; II w skali tatrzańskiej, kruszyzna, czas przejścia od znakowanego szlaku na Rysy 1 godz.
  2. Od północy przez zachodnią grań Rysów; II, 1 godz.
  3. Od południa przez zachodnią grań Rysów; I, 45 min
  4. Wprost od południa z Kotlinki pod Żabim Koniem; VI, 1 godz. 30 min

Do 2001 roku komin opadający do Kotła pod Rysami był dziewiczy (brak informacji o tym, by ktokolwiek nim przeszedł). Kominem południowym (z Dolinki pod Żabim Koniem) po raz pierwszy przeszli Zdenék Brabec i Petr Prachtel 16 lipca 1963 r. (droga nr 4, VI)[5].

Przypisy

  1. Tatry Wysokie. Czterojęzyczny słownik nazw geograficznych [dostęp 2020-02-21] [zarchiwizowane z adresu 2006-09-24].
  2. Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky, Produkty leteckého laserového skenovania.
  3. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Dane pomiarowe z lotniczego skaningu laserowego.
  4. Witold Henryk Paryski, Zofia Radwańska-Paryska, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ​ISBN 83-7104-009-1
  5. a b c d e f g Władysław Cywiński, Szpiglasowy Wierch. Tatry przewodnik szczegółowy tom 11, Poronin: wydawca=Wydawnictwo Górskie, 2005, ​ISBN 83-7104-034-2
  6. a b Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska, Bedeker tatrzański, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, ​ISBN 83-01-13184-5
  7. Bolesław Chwaściński, Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach, Warszawa: Sport i Turystyka, 1988, ​ISBN 83-217-2463-9​, s. 75
  8. Witold Henryk Paryski, Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część VII. Żabia Przełęcz Wyżnia – Żabia Czuba, Warszawa: Sport i Turystyka, 1954

Media użyte na tej stronie

Mountain pass 12x12 n.svg
oriented mountain pass symbol : n ne e se
Żabi Koń 2018.jpg
Autor: Adam Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Żabi Koń
Dolina Mieguszowiecka, Zabia Przelecz.jpg
Autor: Krzysztof Dudzik (User:ToSter), Licencja: CC BY-SA 3.0
Żabia Turnia Mięguszowiecka, Żabi Koń i Żabia Przełęcz
Žabia dolina mengusovská ŻK2020.jpg
Autor: Foto: Adam Opioła, opisy:Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Žabia dolina mengusovská
Żabia Przełęcz znad Morskiego Oka.jpg
Autor: Krzysztof Dudzik (User:ToSter), Licencja: CC BY 3.0
Od lewej: Żabia Przełęcz, Żabi Koń, Żabia Przełęcz Wyżnia, Żabia Turnia Mięguszowiecka, Wołowa Turnia