Żabianka (Gdańsk)

Deptak na Żabiance

Ul. Pomorska na Żabiance

Żabianka od strony Przymorza

Galeria rzeźby Alfonsa Łosowskiego nad Potokiem Oliwskim

Zieleń pomiędzy budynkami

Żabianka (kaszb. Żabiónka, niem. Poggenkrug)^[1] – część gdańskiej dzielnicy administracyjnej Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-Tysiąclecia.

Położenie

Żabianka położona jest nad Potokiem Oliwskim, na północnym krańcu Gdańska, graniczy z sopockim osiedlem Karlikowo. Od wschodu graniczy z innymi częściami dzielnicy administracyjnej: Osiedlem Wejhera i Osiedlem Tysiąclecia. Od południa graniczy z Przymorzem Małym a od zachodu z dzielnicą Oliwa.

Historia

Dawne nazwy: Frischwasser (XVIII wiek), Poggenkrug (1874, 1938)^[2].

Najwcześniejsze dzieje osadnictwa na terenie Żabianki sięgają prawdopodobnie XVII/XVIII wieku. Wtedy to istniał na tych terenach staw, zwany Żabim Stawem. Powstała nad nim osada, która w niemieckich przekazach nosiła nazwę Poggenkrug – po polsku Żabia Karczma. Obecna nazwa powstała od pierwszego członu nazwy stawu – przymiotnika Żabi, po dodaniu doń popularnego ówcześnie formantu toponimicznego -anka. Osada była niewielkich rozmiarów, jednakże istniała tu gospoda. Od niej bierze nazwę ulica Gospody, która przebiega przez miejsce jej lokalizacji^[3].

Na terenie osiedla, przy ulicy Pomorskiej 94, nad stawem zasilanym przez Potok Oliwski, znajduje się zabytkowy młyn, tzw. Dwór Günthera (niem. Günthershof). W tym budynku 7 października 1697 roku ze swoimi polskimi stronnikami spotkał się brat Ludwika XIV, książę Conti Franciszek Ludwik Burbon, wybrany 27 czerwca sejmie elekcyjnym na króla polski^[4].

Znajdowały się tu pola na gruntach wsi Jelitkowo (1794) oraz karczma na gruntach Jelitkowa (XIX wiek)^[2].

Żabianka została włączona w granice administracyjne Gdańska w 1926^[2].

Spółdzielnia Mieszkaniowa Osiedle Młodych przystąpiła w 1966^[5] do budowy osiedla przy ul. Pomorskiej i ul. Wejhera. Osiedle, posiadające cechy wielkiego zespołu mieszkaniowego, powstało na początku lat 70. XX wieku. W połowie lat 70. został otwarty przystanek Szybkiej Kolei Miejskiej Gdańsk Żabianka; pierwotnie planowaną nazwą przystanku była Gdańsk Bitwy Oliwskiej^[6]. Dziś przystanek nosi nazwę Gdańsk Żabianka-AWFiS.

W okresie PRL na osiedlu znajdował się szybowiec IS-4 Jastrząb - przedstawiciel pierwszej powojennej serii polskich szybowców akrobacyjnych, stacjonujący wcześniej na lotnisku we Wrzeszczu; a także dekoracyjna gwiazda^[7].

W latach 2009-2010 została zbudowana Wieża Leszka Białego, jedenastokondygnacyjny budynek wielorodzinny przy ul. Chłopskiej^[8].

Mieszkańcy

Obecnie mieszkańcy osiedla "Żabianka" zasiedlają 4210 mieszkań w 34 budynkach. Spółdzielnia prowadzi klub osiedlowy "Feluka". Krajobraz Żabianki w 1992 wzbogacił kolejny, 11-kondygnacyjny blok ze 168 mieszkaniami, wybudowany przy ul. Pomorskiej 13, gdzie wcześniej mieściła się fabryka lamp „Polam”.

Miejscem spotkań mieszkańców jest szeroki deptak łączący skrzyżowanie ulicy Pomorskiej z Chłopską z przystankiem SKM Gdańsk Żabianka-AWFiS. Na terenie osiedla znajduje się wiele punktów handlowo-usługowych, dwa ośrodki zdrowia, Wyższa Szkoła Zdrowia, a także przedszkola, szkoły, kilka boisk oraz place zabaw.

Komunikacja

Na ul. Pomorskiej znajdują się linie tramwajowe, wokół osiedla przystanki autobusów miejskich, w zachodniej części przystanek SKM Gdańsk Żabianka-AWFiS. Wzdłuż południowej granicy osiedla prowadzi Potok Oliwski.

Obiekty

• Kościół pw. Chrystusa Odkupiciela
• Kościół pw. Matki Bożej Fatimskiej
• Liceum ogólnokształcące Collegium Gedanense^[9]
• Oddział Narodowego Banku Polskiego
• Wyższa Szkoła Zarządzania w Gdańsku
• Zespół Szkół Sportowych i Ogólnokształcących im. Janusza Kusocińskiego^[10]
• Zespół Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego nr 8^[11]
• Nieczynna ceramiczna fontanna Edwarda Roguszczaka na pl. Wyszyńskiego, mająca symbolizować spękaną ziemię^[12]
• Biblioteka Żabianka (Filia WMBP)
• Zakład Pogrzebowy Lilia^[13]

Przypisy