Żabnica (województwo śląskie)

Żabnica

wieś
Widok wsi z Baraniej Góry
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	żywiecki
Gmina	Węgierska Górka
Liczba ludności (2008)	3 120[1]
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	34-350[2]
Tablice rejestracyjne	SZY
SIMC	0075274
Położenie na mapie gminy Węgierska Górka Żabnica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Żabnica
Położenie na mapie województwa śląskiego Żabnica
Położenie na mapie powiatu żywieckiego Żabnica
49°34′50″N 19°09′23″E/49,580556 19,156389

(c) Jpascher, CC-BY-SA-3.0

Heligonka, odmiana akordeonu popularna na Śląsku Cieszyńskim i Żywiecczyźnie

Żabnica – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Węgierska Górka. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.

Położenie

Żabnica znajduje się w Beskidzie Żywieckim. Zabudowania i pola uprawne miejscowości znajdują się w dolinie potoku Żabniczanka i na zboczach wzniesień otaczających dolinę tego potoku: Abrahamów, Skała, Suchy Groń, Romanka, Rysianka, Lipowski Wierch, Boraczy Wierch, Redykalny Wierch, Prusów i Borucz, wnikają też w doliny dopływów Żabnicy. Dawniej pola uprawne od dna doliny dochodziły aż na grzbiet Prusowa i Abrahamowa, na stokach i grzbietach wzniesień były też liczne hale pasterskie, m.in. Hala Kupczykowa, Hala Brandysia, Hala Skórzacka, Cukiernica Niżna, Studzianka, Hala Boracza, Hala Borucz^[3][4].

Nazwa

Andrzej Komoniecki w Dziejopisie Żywieckim następująco tłumaczył genezę nazwy miejscowości^[5]:

„Żabnica, że tam żab zielonych nie bywało i też ich nie masz, tylko same chropowate, gdyż tam rzeka kamienista jest i woda w całym Państwie najlepsza i najlekciejsza, bo ją niegdy między inszemi ważono wodami jako i Przybędzę”.

Historia

Historycznie miejscowość jest częścią Księstwa oświęcimskiego^[6]. W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim leżała w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowała się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772^[6]. Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii.

Według Andrzeja Komonieckiego, autora Dziejopisu żywieckiego, najstarsza wzmianka o Żabnicy pochodzi z 1628. Miejscowość należała wówczas do parafii w Radziechowach i mieszkało tu 12 zarębników. W XVII wieku mieszkańcy zajmowali się głównie wypasem owiec, a kolonizacja postępowała w górę doliny. W 1838 wieś została sprzedana przez Adama Wielopolskiego arcyksięcu Karolowi Ludwikowi Habsburgowi.

W latach 1910-1914 z inicjatywy księdza Jana Figuły, wikariusza w Milówce, został tu wzniesiony drewniany kościół. Drewna na budowę dostarczyli Żabniczanie i arcyksiążę żywiecki Karol Stefan Habsburg. W 1918 została przy nim ustanowiona samodzielna placówka duszpasterska, obecnie parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Żabnicy.

Tradycja górali żywieckich

W Żabnicy nadal kultywowana jest tradycja górali żywieckich. Działa tu kilka zespołów regionalnych m.in. Dziecięcy Zespół Regionalny „Mały Haśnik”^[7], kapela góralska „Romanka”^[8], oraz Koło Gospodyń Wiejskich w Żabnicy^[9]. Powszechnie wykorzystywanym instrumentem jest heligonka, na której grywa bardzo wielu mieszkańców tej wsi.

Na Hali Boraczej corocznie w dzień św. Michała Archanioła (29 września) odbywa się redyk jesienny, czyli spęd owiec z hal. Na Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok utrzymywany jest zwyczaj grup kolędniczych zwanych „Dziadami”^[10]. Co roku odbywa się tu tradycyjna góralska Msza Pasterska, w której oprawę muzyczną tworzą regionalne kapele góralskie oraz Parafialna Orkiestra Dęta „Barka”^[11].

Turystyka

Obiekty turystyczne

• Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej,
• Pomnik Pamięci Pomordowanych, upamiętniający powieszonych przez niemieckiego okupanta 11 partyzantów
• Schron bojowy „Wąwóz”^[12][13]- ciężki betonowy schron bojowy typu „D” z czasów II wojny światowej
• Kapliczka z dzwonnicą – przykład beskidzkiego budownictwa ludowego z początku XX w.
• „Opaniówka” – dom pracy twórczej Wojciecha Opani^[14]
• Schronisko na Hali Boraczej – 2 godzinę drogi pieszo z Żabnicy Skałki

Piesze szlaki turystyczne

Węgierska Górka – Żabnica – Abrahamów – Hala Pawlusia – Hala Rysianka (Główny Szlak Beskidzki)

Żabnica – Prusów – Schronisko PTTK na Hali Boraczej – Rajcza dw. PKP

Żabnica Skałka – Schronisko PTTK na Hali Rysiance – Schronisko PTTK na Hali Lipowskiej – Schronisko PTTK na Hali Boraczej – Milówka

Schronisko PTTK na Hali Boraczej – Żabnica Skałka – Hala Słowianka

Przez wieś biegnie także transbeskidzki szlak konny.

Żabnica

Fragment miejscowości i widok na Beskid Śląski

Dzwonnica loretańska w Żabnicy

Pomnik rozstrzelanych w Żabnicy

Fort „Wędrowiec” w Żabnicy

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Figiel, Urszula Janicka-Krzywda, Piotr Krzywda, Wojciech Wiśniewski: Beskid Żywiecki. Przewodnik. Pruszków: Oficyna wydawnicza „Rewasz”, 2006, s. 476-477. ISBN 83-89188-59-7.
• Magdalena Michniewska, Artur Michniewski, Marta Duda, Sebastian Wypych: Kościoły drewniane Karpat. Polska i Słowacja. Wyd. 2. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006, s. 51. ISBN 83-89188-43-0.
• Hieronim Woźniak: Drewniana architektura sakralna - Kościół w Żabnicy pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. [w:] Nad Sołą i Koszarawą - nr 4 (155) - rok VIII [on-line]. 15 lutego 2005. [dostęp 2011-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-02-23)].