Żabuś

Żabuś
Ilustracja
Dane podstawowe
Państwo

 Polska

Konstruktor

Jan Siejkowski

Typ

szybowiec

Konstrukcja

drewniana

Załoga

1

Historia
Data oblotu

1923

Wycofanie ze służby

1925

Liczba egzemplarzy

1

Liczba wypadków

1

Dane techniczne
Wymiary
Rozpiętość

14,5 m

Wydłużenie

10,5

Długość

6,6 m

Wysokość

1,5 m

Powierzchnia nośna

20 m²

Profil skrzydła

Göttinger[1]

Masa
Własna

122 kg

Użyteczna

68 kg

Startowa

190 kg

Dane operacyjne
Użytkownicy
Polska

Żabuś – polski szybowiec amatorski, skonstruowany w dwudziestoleciu międzywojennym. Brał udział w I Konkursie Ślizgowców w 1923 roku i w II Konkursie Szybowców w 1925 roku.

Historia

Wyprowadzanie szybowca „Żabuś” na linię startu podczas I Konkursu Ślizgowców

Inżynier Jan Siejkowski zaprojektował szybowiec, który został zbudowany w 1923 roku przez kapitana pilota Franciszka Jacha w warsztatach 3. pułku lotniczego w Poznaniu[2]. Konstrukcję szybowca wyróżniał brak usterzenia pionowego, duże lotki i staranne oprofilowanie kadłuba. System sterowania szybowcem był skomplikowany, ster wysokości był obsługiwany nogami, a lotki dwiema dźwigniami (po jednej na każdą lotkę). Szybowiec otrzymał nazwę „Żabuś” i został zgłoszony do udziału w I Konkursie Ślizgowców w Białce Tatrzańskiej[3].

Spośród szybowców biorących udział w zawodach „Żabuś” wyróżniał się konstrukcją bez statecznika pionowego, dodatkowo był jednym z dwóch wyposażonych w podwozie płozowe. Pilotował go Franciszek Jach. 6 września 1923 roku, podczas pierwszego lotu trwającego kilka sekund, szybowiec uległ wypadkowi i rozbił się. Uszkodzeniu uległo skrzydło i kadłub, pilot nie odniósł obrażeń[4]. Przyczyną katastrofy był skomplikowany sposób sterowania, którego pilot nie opanował w pełni[5]. Szybowiec został naprawiony i był gotów do lotu 11 września. Z powodu braku sprzyjających warunków nie wystartował do końca konkursu[6]. „Żabuś” wzbudził zainteresowanie miejscowej ludności, jeden z młodych górali chciał go zakupić za sumę 50 milionów marek[7].

W 1924 roku szybowiec został przekonstruowany. Otrzymał usterzenie pionowe, a system sterowania został przerobiony na klasyczny z drążkiem i orczykiem. Masa własna szybowca wzrosła o 8 kilogramów. W czerwcu 1925 roku szybowiec wziął udział w II Wszechpolskim Konkursie Szybowców na Oksywiu koło Gdyni, z numerem konkursowym 4 i pod nazwą „Żabuś 2”[8]. Franciszek Jach wykonał na nim podczas zawodów dwa udane loty. 2 czerwca w pierwszym przeleciał 560 metrów w ciągu 39 sekund, natomiast w drugim pokonał 420 metrów w czasie 42 sekund[a]. Dystans 560 metrów był najlepszym wynikiem osiągniętym podczas tego konkursu[9]. 2 czerwca 1925 roku Franciszek Jach został odkomenderowany na kurs doszkalający do Rembertowa, pilotem „Żabusia” został plut. Władysław Szulczewski, który wykonał na nim jeden lot[10]. Kapitan Franciszek Jach za najdalszy przelot otrzymał nagrodę Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej miasta Poznań w wysokości 2000 złotych[11].

Po zawodach szybowiec został przekazany do oddziału Muzeum Wojska Polskiego w Poznaniu, gdzie po wybuchu II wojny światowej został zniszczony przez Niemców[12].

Konstrukcja

Jednomiejscowy szybowiec w układzie górnopłatu typu parasol o konstrukcji drewnianej.

Kadłub o przekroju prostokątnym, kryty sklejką, obrys boczny kadłuba miał kształt profilu lotniczego. Konstrukcja kadłuba półskorupowa, czteropodłużnicowa. Usterzenie poziome jednoczęściowe, kryte płótnem[12].

Podwozie główne zbudowane z pary równoległych stalowych płóz. Płoza ogonowa amortyzowana gumą[12].

Płat o obrysie prostokątnym, dwudźwigarowy. Na końcu płata znajdowały się lotki, sięgające do pierwszego dźwigara. Kryty płótnem, zamocowany do kadłuba za pośrednictwem piramidki z rur stalowych, podparty stalowymi zastrzałami o kształcie litery N[12].

Malowanie

Kadłub szybowca był pomalowany lakierem bezbarwnym, powierzchnie kryte płótnem były w kolorze cellonu. Z przodu kadłuba znajdował się czarny napis „Żabuś”[12].

Uwagi

  1. ↑ Troniewski w „Młodym Lotniku” podaje czasy lotów wynoszące odpowiednio 42 i 32 sekundy[1]

Przypisy

  1. ↑ a b Mlotnik 1925 ↓, s. 6.
  2. ↑ Bohaterowie drugiego planu 2018 ↓, s. 25.
  3. ↑ Glass 1976 ↓, s. 349.
  4. ↑ Sportowiec 30'1923 ↓, s. 20.
  5. ↑ Rychter 1980 ↓, s. 43.
  6. ↑ Sportowiec 31'1923 ↓, s. 22.
  7. ↑ Album dziesięciolecia 1930 ↓, s. 236.
  8. ↑ Cynk 1971 ↓, s. 676.
  9. ↑ Bohaterowie drugiego planu 2018 ↓, s. 49.
  10. ↑ Bohaterowie drugiego planu 2018 ↓, s. 26.
  11. ↑ Bohaterowie drugiego planu 2018 ↓, s. 50.
  12. ↑ a b c d e Glass 1976 ↓, s. 350.

Bibliografia

Polskie szybowce i motoszybowce do 1939 roku
Warsztaty Szybowcowe ZASPL – Lwów
Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa – Dęblin
Wojskowe Warsztaty Szybowcowe – Kraków
Lwowskie Warsztaty Lotnicze
Warsztaty Szybowcowe w Warszawie
Harcerskie Warsztaty Szybowcowe
Konstrukcje amatorskie

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1919–1928).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Szybowiec Żabuś.jpg
Szybowiec Żabuś
Flag of Poland (1919–1927).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1919-13 grudnia 1927 ustanowiona ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. o godłach i barwach Rzeczypospolitej Polskiej, Dz. U. z 1919 r. Nr 69, poz. 416. Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "crimson" (#D91E3D, karmazyn). Proporcje 5:8.
Żabuś na starcie.jpg
Wyprowadzanie szybowca „Żabuś” na linie startu