Żarłacz białopłetwy

Żarłacz białopłetwy
Carcharhinus longimanus[1]
(Poey, 1861)[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ryby chrzęstnoszkieletowe

Podgromada

spodouste

Rząd

żarłaczokształtne

Rodzina

żarłaczowate

Rodzaj

Carcharhinus

Gatunek

żarłacz białopłetwy

Synonimy
  • Squalus (Carcharias) maou Lesson, 1829[3]
  • Squalus longimanus Poey, 1861[2]
  • Carcharias insularum Snyder, 1904[4]
  • Pterolamiops magnipinnis Smith, 1958[5]
  • Pterolamiops budkeri Fourmanoir, 1961[6]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[7]
Status iucn3.1 CR pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania

Żarłacz białopłetwy[8] (Carcharhinus longimanus) – kosmopolityczny gatunek dużej, drapieżnej ryby chrzęstnoszkieletowej z rodziny żarłaczowatych (Carcharhinidae). Są poławiane przez ludzi jako ryby konsumpcyjne. W swoim środowisku są niebezpieczne dla człowieka.

Występowanie

Żarłacz białopłetwy był jednym z trzech najliczniej występujących (obok żarłacza błękitnego i żarłacza jedwabistego) i jednocześnie jednym z najszerzej rozprzestrzenionych gatunków rekinów. Obecnie jego liczebność znacznie spadła[7]. Występuje w wodach strefy tropikalnej i subtropikalnej wszystkich oceanów pomiędzy 30°N and 35°S, zwykle daleko od brzegów[7]. Spotykany jest na głębokościach 0–230 m, najczęściej do około 150 m[9], ale notowano jego pojawianie się w płytkich wodach przybrzeżnych, zwykle wokół oceanicznych wysp[10].

Budowa

Krępe ciało o przeciętnej długości około 270 cm (według innych źródeł 2,3 m dla samic, 2,1 dla samców[11]), maksymalnie 396 cm długości całkowitej[9]. Maksymalna odnotowana masa ciała wynosi 167,4 kg[9]. Pierwsza płetwa grzbietowa wysoka i zaokrąglona, a druga jest przesunięta do nasady ogona. Płetwy piersiowe są bardzo duże – długie i szerokie. Ubarwienie zmienia się w zależności od obszaru występowania. Grzbiet jest zwykle szary, z brązowym zabarwieniem, spód ciała białawy. Końce pierwszej płetwy grzbietowej, płetw piersiowych i dolnego płata ogonowego (czasami również płetw brzusznych i górnego płata ogonowego) są zazwyczaj białe lub biało cętkowane (stąd epitet gatunkowy białopłetwy), ale zdarzają się osobniki, u których ta cecha nie występuje. Pysk jest stosunkowo krótki, oczy małe, okrągłe, osłonięte błonami migawkowymi.

Żarłacz białopłetwy w towarzystwie pilotów (Naucrates ductor)

Tryb życia

W wodach pelagialnych porusza się wolno, z szeroko rozłożonymi płetwami piersiowymi. Pływa samotnie, w stadach lub w towarzystwie innych gatunków zwierząt morskich – ryb, waleni lub żółwi. W pobliżu żarłacza często widywane są towarzyszące mu podnawki, koryfeny oraz ryby zwane pilotami. W wodach otaczających Hawaje zaobserwowano żarłacze białopłetwe pływające blisko stad grindwala krótkopłetwego. Przypuszcza się, że rekiny korzystają ze szczególnych zdolności waleni do wyszukiwania kałamarnic, którymi żywią się obydwa gatunki. W diecie Carcharhinus longimanus znajduje się większość kręgowców morskich włącznie z ptakami i ssakami, większe bezkręgowce oraz padlina. Napotkawszy inny gatunek rekinów w pobliżu swojej zdobyczy staje się agresywny.

Najdłuższy odnotowany wiek wynosi 22 lata.

Rozród

Żarłacze białopłetwe są żyworodne. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 6–7 lat, samce przy długości ciała około 1,8 m, samice są nieco dłuższe[10]. Embriony rozwijają się wewnątrz organizmu matki, w łożysku woreczka żółtkowego przytwierdzonym do ściany macicy. Po około rocznym okresie ciąży samica rodzi w jednym miocie 6 do 15 młodych o długości urodzeniowej 60–65 cm[10] (według innych źródeł do 75 cm[11]). Liczba młodych jest proporcjonalna do rozmiarów samicy.

Znaczenie dla człowieka

Poławiany w całym zasięgu swojego występowania. W dużych liczbach jest chwytany przypadkowo, wraz z innymi rybami pelagicznymi. Mięso tego rekina jest sprzedawane świeże, mrożone, wędzone i solone. Płetwy, z których robiona jest zupa, są cenione ze względu na ich duże rozmiary. Jego wątroba zawiera wiele witamin. Skóra jest wykorzystywana do szycia ubrań.

Żarłacz białopłetwy jest aktywnym pływakiem żerującym w dzień i w nocy, zdecydowanie atakującym swoje ofiary. Uważa się, że jest potencjalnie niebezpieczny dla człowieka przebywającego w wodzie. Często jest pierwszym rekinem widzianym na miejscu morskich katastrof. Prawdopodobnie rekiny z tego gatunku uczestniczyły w wielu atakach na ludzi, którzy znaleźli się w wodzie na skutek wypadków lotniczych lub morskich.

W klasyfikacji IUCN został uznany za gatunek zagrożony wyginięciem (kategoria VU), a w północno-zachodniej i zachodnio-środkowej części Atlantyku za krytycznie zagrożony (kategoria CR)[7].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Carcharhinus longimanus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b F. Poey: Memorias sobra la historia natural de la Isla de Cuba, acompañadas de sumarios Latinos y extractos en Francés. T. 2. La Habana: Imprenta de la Viuda de Barcina, 1856–1858, s. 338, ryc. 19 (figs. 9–10). (hiszp.).
  3. ↑ R.-P. Lesson: Zoologie. W: L.-I. Duperrey (red.): Voyage autour du monde: exécuté par ordre du roi, sur la corvette de Sa Majesté, la Coquille, pendant les années 1822, 1823, 1824, et 1825. T. 2. Cz. 1. Paris: Arthus Bertrand, 1830, s. ryc. 1. (fr.).
  4. ↑ J.O. Snyder. A catalogue of the shore fishes collected by the steamer "Albatross" about the Hawaiian Islands in 1902. „Bulletin of the United States Fish Commission”. 22, s. 513, ryc. 1 (rys. 1), 1904. (ang.). 
  5. ↑ J.L.B. Smith. Sharks of the genus Pterolamiops Springer, 1951 with notes on isurid sharks. „Ichthyological Bulletin”. 10, s. 132, ryc. 1; rys. 1C, 1958. (ang.). 
  6. ↑ P. Fourmanoir. Requins de la côte ouest de Madagascar. „Mémoires de l’Institut Scientifique de Madagascar”. Série F. Océanographie. 4, s. 76, 1961. (fr.). 
  7. ↑ a b c d C.L. Rigby i inni, Carcharhinus longimanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-28] (ang.).
  8. ↑ Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
  9. ↑ a b c Carcharhinus longimanus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org [dostęp 18 kwietnia 2010]
  10. ↑ a b c Cathleen Bester: Oceanic whitetip shark. Florida Museum of Natural History. [dostęp 2010-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 grudnia 2012)]. (ang.).
  11. ↑ a b Leonardo Compagno et al, 1999. Rekiny. Cibet, ISBN 83-85749-21-7

Bibliografia

  • Cathleen Bester: Oceanic whitetip shark. Florida Museum of Natural History. [dostęp 2010-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (15 grudnia 2012)]. (ang.).
  • C.L. Rigby i inni, Carcharhinus longimanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] [dostęp 2010-04-18] (ang.).
  • Leonardo Compagno et al, 1999. Rekiny. Cibet, ISBN 83-85749-21-7.

Media użyte na tej stronie