Żarnowiec (województwo podkarpackie)

Ten artykuł od 2009-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Żarnowiec

wieś
(c) Drozdzik z polskiej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0 Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	krośnieński
Gmina	Jedlicze
Liczba ludności (2019)	1094[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-460[2]
Tablice rejestracyjne	RKR
SIMC	0353856[3]
Położenie na mapie gminy Jedlicze Żarnowiec
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Żarnowiec
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Żarnowiec
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego Żarnowiec
49°41′41″N 21°39′27″E/49,694722 21,657500

Żarnowiec – wieś w Polsce nad rzeką Jasiołką położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Jedlicze^[3][4].

Części wsi

Historia

Żarnowiec wymieniany jest w dokumentach z 1340 r.gdy stanowił parafię. Była to wieś ludna i dobrze zagospodarowana oraz osada rycerska. Pierwszymi dziedzicami w XIV i XV wieku byli Stefan Płaz, Pakosz, Szymek, Piotr, Wojciech, Mikołaj. Zapewne wszyscy tego samego rodu Płazów^[5]. W 1435 r. Piotr z Żarnowca otrzymał miejscowość Długie na własność i następnie odstąpił część miejscowości z czterema gospodarstwami kmiecymi Mikołajowi Krasnopolskiemu Z dokumentów, pochodzących z 1388 roku wiadomo, że stanowiła własność dziedzica Żarnowca Piotra Płazy, tak jak i Chlebna.

W XV i XVI wieku jakieś części Żarnowca posiadał Michał Uchacz, Janusz z Żarnowca, Mikołaj Mleczko z Jedlicza, Stanisław, a później w dzierżawie jego syn Jerzy Żarnowiecki. W 1492 r. - właścicielem Polanki został Mikołaj z Żarnowca (wieś odziedziczył po swoim ojcu Stanisławie). W 1496 r.- synowie Stanisława, dokonali podziału dóbr i Mikołaj Żarnowiecki zatrzymał; Żarnowiec, Polankę i Turaszówkę, które zaraz zastawił bratu Jerzemu za 300 florenów węgierskich, i jako jej dziedzic figuruje do roku 1536. W 1536 - Żarnowiec i Polankę wymienia się jako wieś szlachecką w parafii Jedlicze, własność Mikołaja Żarnowieckiego.

Żarnowiec należał do rodów o tradycjach rycerskich do; Żarnowieckich (Mikołaja Żarnowieckiego), a u schyłku XVI stulecia Chrząstowskich (Andrzeja Chrząstowskiego), Rogoyskich (do Andrzeja Rogoyskiego), Mierów, Biechońskich (do Jadwigi Biechońskiej z domu Czeczel).

W Żarnowcu urodzony Jędrzej Rogoyski (1815-1862), autor pamiętnika ("Pamiętniki moje" o życiu szlachty podkarpackiej w połowie XIX w.), zapisał Żarnowiec jako wiano córce Ludmile Rogoyskiej - Mier, żonie hrabiego kpt. Tytusa Miera (1810-1850), h. Mier - oficera austriackiego, który miał córkę Henrykę^[6].

Kolejnymi właścicielami majątku żarnowieckiego byli Biechońscy, którzy nabyli majątek od Mierów. Była to rodzina patriotyczna. Nabywca majątku w Żarnowcu Stanisław Biechoński był weteranem powstania styczniowego 1863 roku. Od czasu zamieszkania Biechońskich dworek żarnowiecki często odwiedzany był przez byłych powstańców, działaczy społecznych i politycznych, a także ludzi literatury. Dworek w Żarnowcu, po mężu posiadała z parkiem Jadwiga Biechońska z Czeczelów, (córka Jakuba Czeczeli h. Jelita - powstańca styczniowego zabitego przez chłopów w 1863 r.).

Dworek ten z XVIII-XIX w. i XIX-wieczny park nad rzeką, wykupiono w 1903 r. od Jadwigi z Czeczelów Biechońskiej i jako dar społeczeństwa przekazano Marii Konopnickiej^[7]. Poetka przyjechała do Żarnowca wraz z przyjaciółką, malarką Marią Dulębianką.

W dworku przebywali; Henryk Sienkiewicz, Stanisław Wyspiański, Włodzimierz Tetmajer i Lucjan Rydel. Poetka mieszkała tu z przerwami przez 7 lat, do 1910 r., kiedy to nie powróciła ze swej ostatniej podróży do Lwowa, gdzie zmarła.

W czasie okupacji mieściła się tu komenda obwodu krośnieńskiego ZWZ AK.

Do 1956 r. dworek pozostawał w posiadaniu rodziny Konopnickiej. W tymże roku córka poetki Zofia Mickiewiczowa przekazała dworek państwu. W dworku od 15 września 1960 r. mieści się Muzeum Marii Konopnickiej. W jego zbiorach można znaleźć liczne pamiątki po poetce, m.in. pierwodruki oraz reedycje jej dzieł. We wnętrzach można obejrzeć także meble i wyposażenie wnętrz - z czasów życia pisarki.

Żarnowiec podobnie jak okoliczne miejscowości nawiedzały epidemie morowego powietrza, klęski żywiołowe, szczególnie wylewy Jasiołki. Nade wszystko niszczyły go jednak najazdy wojsk obcych: tatarskich w 1624 r., szwedzkich w 1655 r., węgierskich w 1657 r., rosyjskich w 1769 r., austriackich w 1772 r. oraz niemieckich w czasie okupacji w latach 1939-1944.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krośnieńskiego.

Zabytki

• Szkoła Ludowa z 1886 roku
• Zespół dworku Marii Konopnickiej z 1901 roku
• Chałupy nr 130, 131, 132 z XIX/XX wieku

We wsi znajduje się:

• Kościół (nowy)
• Szkoła fundacji Polonii Amerykańskiej
• Dom Ludowy

Zobacz też

• Żarnowiec

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Żarnowiec, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 743 .