Żelazna Góra

Żelazna Góra
wieś
Ilustracja
Kościół Świętej Rodziny
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

braniewski

Gmina

Braniewo

Liczba ludności 

394

Strefa numeracyjna

55

Kod pocztowy

14-500[1]

Tablice rejestracyjne

NBR

SIMC

0148889

Położenie na mapie gminy wiejskiej Braniewo
Mapa konturowa gminy wiejskiej Braniewo, po prawej znajduje się punkt z opisem „Żelazna Góra”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „Żelazna Góra”
Położenie na mapie powiatu braniewskiego
Mapa konturowa powiatu braniewskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Żelazna Góra”
Ziemia54°23′26″N 20°02′10″E/54,390556 20,036111

Żelazna Góra (niem. Eisenberg) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Braniewo.

Historia

W 1308 komtur Bałgi Henryk von Eisenburg (von Eisenberg) lokował na tzw. surowym korzeniu wieś nazwaną od jego nazwiska Eisenberg (pol. „żelazna góra”). Jednocześnie zorganizował tam urząd leśny, zarządzający potem dużym obszarem puszczy natangijskiej i dwudziestoma czterema nowo powstałymi w niej wsiami czynszowymi. Po 1470 urząd ten został przeniesiony do Piel. Wieś została niemal całkowicie zniszczona podczas ciężkich walk niemiecko-radzieckich w marcu 1945 r.

Wieś w 1945 r. włączono do okręgu mazurskiego, a następnie od 1946 r. znajdowała się w województwie olsztyńskim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa elbląskiego.

Gotycki kościół w Żelaznej Górze został wybudowany w pierwszej połowie XIV wieku. Świątynia powstała z kamienia z użyciem cegły, posiada wydłużone prezbiterium i wieżę, której górną kondygnację nadbudowano z drewna i nakryto dzwonowatym hełmem. Ściany nawy są naprzemienne przebijane blendami i oknami[2]. Parafia w Żelaznej Górze przed rokiem 1525 należała do archiprezbiteratu braniewskiego. Po II wojnie światowej parafię katolicką w Żelaznej Górze reaktywowano w 1962 roku[3]. Ruiny kościoła udało się uratować. W latach 1994–1999 świątynia została odbudowana staraniem braniewskiego księdza Tadeusza Brandysa[4].

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1644 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. ↑ Piotr Skurzyński „Warmia, Mazury, Suwalszczyzna”, wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 98
  3. ↑ Parafia pw. Świętej Rodziny w Żelaznej Górze, Encyklopedia Warmii i Mazur [dostęp 2019-01-01] (pol.).
  4. ↑ Jacek Wojtkowski, Powojenne losy kościoła św. Katarzyny w Braniewie w świetle archiwaliów Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie, Studia Ełckie 14, 311-333, 2012

Bibliografia

  • Tadeusz Chrzanowski, Przewodnik po zabytkowych kościołach północnej Warmii, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn, 1978. (str. 8)
  • Żelazna Góra. braniewo-ug.bil-wm.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-30)].
Gmina Braniewo
Wsie
Kolonie
Osady
Osady leśne
Integralne cz.
miejscowości
Nieofic.
cz. wsi

Media użyte na tej stronie

Warmian-Masurian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Warmian-Masurian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.52 N
  • S: 53.07 N
  • W: 19.05 E
  • E: 22.95 E
Braniewo County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Braniewo County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 54.46 N
  • S: 54.09 N
  • W: 19.61 E
  • E: 20.40 E
Żelazna Góra, kościół Świętej Rodziny.jpg
Autor: Tomek1997PL, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Żelazna Góra - kościół p.w. Świętej Rodziny (zabytek nr rejestr. A-655)