Żelazny Szlak Rowerowy

Żelazny Szlak Rowerowy
Ilustracja
Żelazny Szlak Rowerowy w Godowie
Dane szlaku
Państwo

Polska, Czechy

Długość

43,1[1] km

Typ

szlak rowerowy

Żelazny Szlak Rowerowy – okrężny szlak rowerowy na polsko-czeskim pograniczu o długości 43,1 km. Szlak przebiega przez Jastrzębie-Zdrój, gminę Zebrzydowice, Karwinę, gminę Piotrowice koło Karwiny i gminę Godów. Trasa częściowo przebiega starotorzem linii kolejowych nr 159 i 170.

Historia

Geneza

Po 1989 doszło w Polsce do masowego zawieszania i likwidowania nierentownych linii kolejowych. Powodem był nieefektywny, drogi w eksploatacji tabor, niszczejące tory i nadmierna infrastruktura, jak też odpływ pasażerów spowodowany wzrostem liczby samochodów prywatnych[2]. Jednymi ze zlikwidowanych linii były linie łączące Jastrzębie-Zdrój z Wodzisławiem Śląskim i z Zebrzydowicami, na których ruch pasażerski zawieszono 1 czerwca 1997, a na początku XXI wieku również ruch towarowy[3].

Na początku 2016 roku ówczesny wójt gminy Godów zaproponował utworzenie trasy rowerowej na bazie dawnych linii kolejowych w regionie[4]. W 2016 roku na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego został przeprowadzony audyt nieczynnych tras kolejowych pod kątem ich adaptacji na szlaki rowerowe[5], jedną z audytowanych tras była trasa Wodzisław Śląski – Jastrzębie-Zdrój – Zebrzydowice[6].

Pierwszy etap

Fragment ŻSR otwarty w 2018 roku

Na początku 2017 roku rozpoczęła się wycinka samosiejek rosnących w torowiskach i rowach, a kolidujących z trasą rowerową[7].

25 maja 2017 podpisana została umowa na dofinansowanie budowy pierwszego etapu ŻSR w ramach inicjatywy Interreg w ramach Europejskiego Fundusz Rozwoju Regionalnego[8]. Łączne przyznane dofinansowanie wyniosło 1,12 mln euro[9].

Pod koniec czerwca 2018 gotowy był odcinek trasy biegnący śladem dawnej linii kolejowej nr 159 na terenie Godowa o długości 2,8 km[10], a na początku sierpnia 2 odcinki w Jastrzębiu-Zdroju: 0,37 km po dawnej linii kolejowej nr 159 i 0,625 km po dawnej linii kolejowej nr 170[11]. W ramach tego etapu oddany został do użytku również odcinek po torowisku linii nr 170 w Zebrzydowicach[1].

21 września 2018 odbyło się oficjalne otwarcie szlaku[12].

Drugi etap

Fragment ŻSR otwarty w 2020 roku

W kwietniu 2018 Komitet Monitorujący Program Interreg V-A Republika Czeska-Polska wydał pozytywną rekomendację odnośnie do przyznania dotacji w wysokości 8,7 mln zł na realizację drugiego etapu budowy Żelaznego Szlaku Rowerowego[13].

W grudniu 2018 ogłoszono przetarg na budowę odcinka trasy biegnącego śladem dawnej linii kolejowej nr 159 na terenie Łazisk o długości 1,4 km[14] oraz na terenie Zebrzydowic śladem dawnej linii kolejowej nr 170[15], a w styczniu 2019 miasto Jastrzębie-Zdrój ogłosiło 4 przetargi na budowę odcinka trasy o łącznej długości 8,5 km[16]. 13 marca 2019 podpisano umowę na realizację odcinka na terenie Łazisk[17]. Z dwumiesięcznym opóźnieniem, 10 września 2020 oficjalnie otwarto drugi etap szlaku, po tym jak zbudowano ścieżkę rowerową na terenie Jastrzębia-Zdroju, łącząc ją ze zbudowanymi wcześniej odcinkami w Zebrzydowicach i Godowie. Koszty całej trasy rowerowej to 36 mln zł, po stronie jastrzębskiej to 21 mln zł, z czego prawie 50 proc. to dofinansowanie z Unii Europejskiej[18].

Dalszy rozwój

Na początku 2022 roku przy szlaku uruchomione zostały 2 stacje ładowania rowerów elektrycznych[19].

Plany na przyszłość

Urząd Gminy Godów czyni starania odnośnie do przejęcia terenu dawnej stacji kolejowej Godów, gdzie miałby powstać kolejny odcinek trasy oraz miejsca odpoczynku[20]. Rozważane jest również przedłużenie trasy do Wodzisławia Śląskiego[21].

Przebieg

Przebieg szlaku w 2018 roku

Szlak tworzy pętlę o długości 43,1 km (25,5 km po polskiej stronie i 17,6 km po czeskiej) przebiegającą po stronie polskiej przez Gołkowice, Godów, Jastrzębie-Zdrój (Szotkowice, Moszczenicę i Ruptawę) i Zebrzydowice oraz po stronie czeskiej Karwinę, Piotrowice koło Karwiny i Zawadę[1]. Pomiędzy Godowem a Jastrzębiem-Zdrojem na odcinku 3,3 km trasa biegnie starotorzem linii kolejowej nr 159, a pomiędzy Jastrzębiem-Zdrojem a Zebrzydowicami na odcinku 3 km starotorzem linii kolejowej nr 170[1].

Na części trasy biegnącej po dawnym torowisku znajduje się 5 punktów odpoczynkowych, w tym jeden zadaszony w Jastrzębiu-Zdroju Szotkowicach[1]. W Gołkowicach szlak przebiega obok zabytkowego, drewnianego kościoła św. Anny, a w Karwinie obok zabytkowego pałacu i kościoła[1].

Galeria

Nagrody i wyróżnienia

  • 2021 – tytuł Rowerowa inwestycja roku 2019-2020 przyznany w ramach konkursu RowerPower[22],
  • 2021 – wyróżnienie specjalne Marszałka Województwa Śląskiego w konkursie Najlepsza Przestrzeń Publiczna Województwa Śląskiego[23],
  • 2021 – nagroda publiczności w konkursie Najlepsza Przestrzeń Publiczna Województwa Śląskiego[23].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Dawid Keller, Pavlina Badurova i Marian Lebiedzik, Przewodnik – Żelazny Szlak Rowerowy, 2018 [dostęp 2019-01-13] (pol.).
  2. ↑ 1.2 Infrastruktura kolejowa. W: Ministerstwo Infrastruktury: DIAGNOZA POLSKIEGO TRANSPORTU. 2011, s. 11–13.
  3. ↑ Mapy ogólne. W: Ryszard Stankiewicz, Marcin Stiasny: Atlas Linii Kolejowych Polski 2014. Wyd. pierwsze. Rybnik: Eurosprinter, 2014, s. G6. ISBN 978-83-63652-12-8. (pol.)
  4. ↑ Rowerem po dawnym szlaku kolejowym – żelaznym szlaku rowerowym, Radio 90.pl, 3 kwietnia 2016 [dostęp 2019-01-20] (pol.).
  5. ↑ Stare linie wąskotorówek dla rowerów - Województwo Śląskie, slaskie.pl [dostęp 2019-01-31].
  6. ↑ Agnieszka Baron, Velo Silesia. Ścieżki rowerowe śladem torów kolejowych w woj. śląskim, Silesion.pl [dostęp 2019-01-31] (pol.).
  7. ↑ Rozpoczęła się wycinka drzew pod budowę „Żelaznego szlaku rowerowego”, tujastrzebie.pl, 27 lutego 2017 [dostęp 2019-01-20] (pol.).
  8. ↑ Godow.pl – Żelazny szlak rowerowy/ Železná cyklotrasa, godow.pl [dostęp 2019-01-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-29].
  9. ↑ Żelazny szlak rowerowy [dostęp 2019-01-30].
  10. ↑ Żelazny Szlak Rowerowy w Godowie już gotowy (zdjęcia, wideo), tuwodzislaw.pl [dostęp 2019-01-16] (pol.).
  11. ↑ I etap Żelaznego Szlaku Rowerowego gotowy, JastrzebieOnline.pl, 3 sierpnia 2018 [dostęp 2019-01-20] (pol.).
  12. ↑ Żelazny Szlak Rowerowy, 80dni.pl, 25 września 2018 [dostęp 2019-01-20] (pol.).
  13. ↑ Barbara Krawczyk, Są pieniądze na rozbudowę Żelaznego Szlaku Rowerowego, PortalKomunalny.pl, 10 kwietnia 2018 [dostęp 2019-01-27] (pol.).
  14. ↑ W Łaziskach powstanie kolejny odcinek trasy rowerowej • Godów, Łaziska, nowiny.pl [dostęp 2019-01-16] (pol.).
  15. ↑ IR.271.20.2018, 18 grudnia 2018.
  16. ↑ Żelazny Szlak Rowerowy: Miasto ogłasza kolejne przetargi, tujastrzebie.pl [dostęp 2019-01-16] (pol.).
  17. ↑ Godow.pl - Podpisanie umowy na budowę drugiego etapu szlaku rowerowego, godow.pl [dostęp 2019-03-13].
  18. ↑ Żelazny Szlak Rowerowy otwarty. JastrzebieOnline.pl, 2020-09-10. [dostęp 2020-09-11].
  19. ↑ Naładujesz rower na Żelaznym!, jastrzebie.pl [dostęp 2022-02-02] (pol.).
  20. ↑ Z Wodzisławia do Jastrzębia pociągiem. A tory ułożą na nowej ścieżce rowerowej..., 15 lutego 2019.
  21. ↑ Z Jastrzębia do Katowic tak, ale nie przez Wodzisław • Wodzisław Śląski, nowiny.pl [dostęp 2019-03-29] (pol.).
  22. ↑ Kacper Jurkiewicz, Nagrody RowerPower wręczone. Żelazny Szlak Rowerowy, miasto Sosnowiec i Rafał Siciński wśród laureatów, Dziennik Zachodni, 22 września 2021 [dostęp 2021-09-23] (pol.).
  23. ↑ a b Znamy najlepsze przestrzenie 2021 - Serwis Województwa Śląskiego, slaskie.pl [dostęp 2021-11-02].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Żelazny Szlak Rowerowy - Gmina Godów.jpg
Autor: Żelazny Szlak Rowerowy, Licencja: CC BY-SA 4.0
Železná cyklotrasa / Żelazny Szlak Rowerowy / Iron Bike Trail
Żelazny Szlak Rowerowy - wiadukt nad Ranoszka.jpg
Autor: Therud, Licencja: CC BY-SA 4.0
Wiadukt w ciągu Żelaznego Szlaku Rowerowego nad ulicą Ranoszka w Jastrzębiu Zdroju
2013 Karwina, Darków, Dom Zdrojowy 03.jpg
(c) Photo: Hons084 / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Ta ilustracja pokazuje chroniony obiekt zabytkowy w Republice Czeskiej o numerze
Żelazny Szlak Rowerowy odcinek Godów.jpg
Autor: Żelazny Szlak Rowerowy, Licencja: CC BY-SA 4.0
Železná cyklotrasa / Żelazny Szlak Rowerowy / Iron Bike Trail
2012 Powiat wodzisławski, Gołkowice, Przydrożna kapliczka przy ulicy Jana III Sobieskiego (02).jpg
(c) Photo: Marcin Konsek / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Przydrożna kapliczka przy ulicy Jana III Sobieskiego. Gołkowice, województwo śląskie, Polska.
2013 Karwina, Frysztat, Pałac 03.jpg
(c) Photo: Hons084 / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Ta ilustracja pokazuje chroniony obiekt zabytkowy w Republice Czeskiej o numerze
Żelazny Szlak Rowerowy w Gminie Godów.jpg
Autor: Żelazny Szlak Rowerowy, Licencja: CC BY-SA 4.0
Železná cyklotrasa / Żelazny Szlak Rowerowy / Iron Bike Trail
2012 Jastrzębie-Zdrój, Kaplica św. Jana Nepomucena w Moszczenicy.jpg
(c) Photo: Marcin Konsek / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Kaplica św. Jana Nepomucena w Moszczenicy. Jastrzębie-Zdrój, województwo śląskie, Polska.
2013 Karwina, Frysztat, Żeliwna fontanna na rynku 01.jpg
(c) Photo: Hons084 / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Ta ilustracja pokazuje chroniony obiekt zabytkowy w Republice Czeskiej o numerze
Żelazny szlak rowerowy.svg
Autor: Therud, Licencja: CC BY-SA 4.0
Przebieg Żelaznego Szlaku Rowerowego po wykonaniu pierwszego etapu inwestycji
2013 Karwina, Frysztat, Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego 02.jpg
(c) Photo: Hons084 / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Ta ilustracja pokazuje chroniony obiekt zabytkowy w Republice Czeskiej o numerze
2013 Karwina, Stare Miasto, Dwór Olszyny 02.jpg
(c) Photo: Hons084 / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0
Ta ilustracja pokazuje chroniony obiekt zabytkowy w Republice Czeskiej o numerze