Żołędowo (województwo kujawsko-pomorskie)

Artykuł

53°13′7″N 18°3′27″E

- błąd

38 m

WD

53°13'0.1"N, 18°4'0.1"E, 53°13'6.96"N, 18°3'21.89"E

- błąd

14 m

Odległość

684 m

Żołędowo
wieś
Ilustracja
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Powiat

bydgoski

Gmina

Osielsko

Liczba ludności (2015)

1443[1]

Strefa numeracyjna

52

Kod pocztowy

86-021[2]

Tablice rejestracyjne

CBY

SIMC

0093645

Położenie na mapie gminy Osielsko
Mapa konturowa gminy Osielsko, w centrum znajduje się punkt z opisem „Żołędowo”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Położenie na mapie powiatu bydgoskiego
Mapa konturowa powiatu bydgoskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Żołędowo”
Ziemia53°13′07″N 18°03′27″E/53,218611 18,057500

Żołędowo (niem. Zolondowo) – wieś w Polsce, położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie bydgoskim, w gminie Osielsko[3].

Podział administracyjny

W II Rzeczypospolitej Żołędowo było położone w województwie poznańskim, w powiecie bydgoskim. 16 października 1930 nazwę gminy Jastrzębie zmieniono na Żołędowo[4]. W latach 1975–1998 miejscowość należała do województwa bydgoskiego. Przysiółkiem wsi jest Nowy Mostek. Siedziba nadleśnictwa Żołędowo i rejonu Zarządu Dróg Wojewódzkich w Bydgoszczy.

Obiekty zabytkowe

Pałac w Żołędowie (zbudowany w 1820 r.)

Według rejestru zabytków NID[5] na listę zabytków wpisane są:

  • drewniany kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, 1715, nr rej.: 322 z 8.06.1955
  • kaplica grobowa rodziny Moszczeńskich, na cmentarzu obok kościoła, 1842-56, nr rej.: A/1608 z 24.07.2015
  • zespół dworski, poł. XIX w., po 1945, nr rej.: A/1039/1-2 z 7.03.1989: dwór i park.

Drewniany kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego pochodzi z 1715 r. Wnętrze w stylu barokowym, główny ołtarz z XVII wieku z obrazem Zdjęcie Chrystusa z krzyża. Świątynia posiada dwuspadowy dach kryty czerwoną dachówką oraz barokową wieżę. Dzwony odlane zostały w XVI wieku przez ludwisarza Gerharda Beningka.

Miejscowy pałac pochodzi z 1820 r. Do roku 1840 był własnością rodziny Karłowskich, z której wywodzi się bł. Maria Karłowska – założycielka Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej. Pałac należy do Zgromadzenia od 1983 roku i mieści obecnie dom dla samotnych matek oraz przedszkole. Pałac stanowił niegdyś ośrodek majątku zwanego Jastrzębie, co upamiętnia sześć jastrzębi wykutych w elewacji.

Na terenie wsi zlokalizowany był nieczynny cmentarz ewangelicki[6].

W l. 70. XX wieku na terenie wsi wzniesiono pomnik żołnierzy radzieckich z II wojny światowej[7].

Właściciele wsi

Wieś lokowana w XIII wieku jako własność prywatna (rycerska). Wywodzi się z niej rodzina Żołędowskich herbu Rawicz. W 1565 roku przeszła w ręce Moszczeńskich herbu Nałęcz. Po wymarciu rodu Żołędowskich (jednej gałęzi), w końcu XIX wieku wieś została sprzedana hr. von Klaist za 1,5 miliona marek. Obszar tej majętności wynosił 16 tys. hektarów. Moszczeńscy zastrzegli sobie możliwość korzystania z boru. Majątek ten nazywany był Żołędowszczyzna od nazwy wsi Żołędowo. W roku 1647 Stanisław Moszczeński, miecznik inowrocławski, kupił od Zofii z Sierskich, żony Adama Rynarzewskiego, spadkobierczyni Jana Żołędowskiego, część wsi Żołędowo za sumę 3500 złp. Z tego Żołędowa pochodziła Elżbieta Żołędowska, córka Wojciecha Żołędowskiego. W 1597 roku Andrzej Moszczeński, mąż Elżbiety spisywał wzajemne dożywocie. Wojciech Żołędowski opłaca pobór ze wsi Żołędowo w 1583 roku. Żołędowski herbu Rawicz, Wielkopolska 1565 r.[8]. Miejscowość ta pisana była różnie: Żołędowo, Żołądowo lub Żołądkowo[9], od której może się pisać rodzina Żołądkowski. Wojciech Żołędowski w związku małżeńskim z Barbarą Sokołowską herbu Pomian[10] spłodził córkę Małgorzatę. Mężem jej był Jerzy Kurnatowski herbu Łodzia (IV pok. Kurnatowskich). Miał z nią dwóch synów, Dobrogosta i Stanisława Kurnatowskich[11] Teodora Żychlińskiego. Kurnatowscy i jak można sądzić Żołędowscy, byli Kalwinami. Z Żołędowa też zapewne pochodził Maciej (Mathias) Żołędowski, wymieniony jako mieszczanin, pod rokiem 1419[12]. Anna Żołądkowska (w T.P.N.Poz. figuruje jako Żołędowska) w związku z Ludwikiem Miaskowskim herbu Bończa mieli jedną córkę i trzech synów, z których Andrzej Marcin był ostatnim komandorem zakonu maltańskiego w Poznaniu. Pochowany w kościele Św. Jana w Poznaniu[13].

Demografia

Według danych Urzędu Gminy Osielsko (XII 2015 r.) miejscowość liczyła 1443 mieszkańców[1].

    Ludność w latach 2002-2015 (stan na 31 XII)
    Źródło: Liczba mieszkańców Gminy Osielsko z podziałem na sołectwa

Komunikacja

Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 244 i droga krajowa nr 5

Turystyka

Przez Żołędowo przebiega pieszy czerwony szlak turystyczny Klubu Turystów Pieszych „Talk”: Bydgoszcz Fordon – Osielsko – Bydgoszcz Opławiec – Gościeradz (32 km)

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Liczba mieszkańców Gminy Osielsko z podziałem na sołectwa. [dostęp 2012-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-09)].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1646 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. ↑ M.P. z 1930 r. nr 248, poz. 334 Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 października 1930 r. w sprawie zmiany nazwy gminy Jastrzębie w powiecie bydgoskim, województwie poznańskiem.
  5. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022, s. 14 [dostęp 2016-08-07].
  6. ↑ Zapomnieni informacja o cmentarzu. [dostęp 2012-04-05].
  7. ↑ Budowa S5. Archeolodzy odnaleźli nieudokumentowane groby
  8. ↑ Zbigniew Leszczyc-herbarz 1908
  9. ↑ Teki Dworzaczka
  10. ↑ Jud. Bydg. 1646. f.10
  11. ↑ Z.K.S.P tom VI
  12. ↑ Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski
  13. ↑ T.P.N.Poz.i Złotej księgi szlachty polskiej

Bibliografia

  • Dziennik Poznański. Np: 3148 (Dziennik Poznański), 1879
Gmina Osielsko
Sołectwa
Miejscowości niesołeckie

Herb gminy Osielsko

Media użyte na tej stronie

Kuyavian-Pomeranian Voivodeship location map.svg
(c) SANtosito, CC BY-SA 4.0
Location map of Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.83 N
  • S: 52.28 N
  • W: 17.16 E
  • E: 19.88 E
Bydgoszcz County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Bydgoszcz County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 53.46 N
  • S: 52.91 N
  • W: 17.65 E
  • E: 18.42 E
Zoledowo church.jpg
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Św. w Żołędowie (zabytek nr rejestr. A/776)
Osielsko (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Osielsko, Polska
Pałac Żołędowo.jpg
Autor: Keraj1976, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dwór w Żołędowie, rok budowy 1820