Żuławy Gdańskie

Żuławy Gdańskie – okolice Krzywego Koła
Żuławy Gdańskie – okolice Przejazdowa
Żuławy Gdańskie – okolice Steblewa

Żuławy Gdańskie (dawniej Żuławy Steblewskie, łac. Minor Indsula, niem. Danziger Werder, dawniej Kleines Werder) – położone na lewym brzegu Wisły, w równinie deltowej, są częścią Żuław Wiślanych.

Ludność

Ponad 45 000 mieszkańców, obszar ten jest dość słabo zaludniony. Do największych miejscowości należą: Pruszcz Gdański, Pszczółki, Cedry Wielkie, a także południowo-wschodnie przedmieścia Gdańska.

Warunki przyrodnicze

Rejon ten jak i reszta Żuław jest nizinny, w wielu miejscach występują depresje. Gleby są żyzne. Teren jest poprzecinany licznymi rowami i kanałami obok których rosną typowe dla Żuław wierzby. Najdłuższe kanały to Kozi Rów Duży i Mały, Piaskowy, Śledziowy i Wysoki. Główne rzeki: Motława, Radunia, Czarna Łacha.

Roślinność

Rośliny występujące na Żuławach to:

A nawet nie występujący na terenach niskich:

Gospodarka

Ludność zajmuje się głównie hodowlą zwierząt domowych oraz uprawą warzyw i zbóż paszowych. W Pruszczu Gdańskim rozwinął się przemysł maszynowy i spożywczy. Przez obszar przechodzą: linia kolejowa do Gdyni, drogi krajowe: droga krajowa nr 1 i droga krajowa nr 7, a także biegnąca tędy do lat 70. XX wieku linia wąskotorówki Gdańsk-Giemlice (Gdańska Kolej Dojazdowa).

Historia

Na terenie Pruszcza Gdańskiego ok. I-IV wieku n.e. istniała osada kupiecka będąca częścią bursztynowego szlaku, do której podobno przybywali m.in. rzymscy kupcy.

Już za czasów słowiańskich istniały na tym terenie osady. Osadnictwo w tym rejonie rozwijało się słabo w obawie przed powodziami. Najstarsza wzmianka o wiosennej powodzi na Żuławach pochodzi z 1328, kiedy to Wisła przerwała wały i zalewając Żuławy Gdańskie, dotarła aż do Gdańska. Kolejne tragiczne powodzie notowano w latach 1526, 1540, 1543, 1829, 1840, 1855 i 1888. Najtragiczniejszą była powódź z kwietnia 1829, kiedy to sięgający aż do Wisłoujścia zator lodowy spowodował wezbranie wód, w wyniku czego wały w rejonie Steblewa pękły na długości kilkuset metrów. W samym Gdańsku pod wodą znalazło się około 75 procent obszaru miasta, w tym Stogi, Nowy Port i Brzeźno; na niektórych jego kwartałach poziom wody sięgał pierwszego piętra. Mieszkańcy wsi Wisłoujście znaleźli schronienie w twierdzy. Woda dotarła do nieistniejącego dziś jeziora Zaspa, przez które przelała się i znalazła ujście w rejonie Brzeźna. Liczbę ofiar szacuje się na kilkadziesiąt[1]. Z kolei powódź z 1888 przyniosła zalanie 900 km² oraz straty w wysokości 30 mln marek[2].

Po drugim rozbiorze Żuławy Gdańskie wcielono z Gdańskiem i resztą Żuław Wiślanych do Prus. W dwudziestoleciu międzywojennym stanowiły część Wolnego Miasta Gdańska. Granica polsko-gdańska znajdowała się na południe od Pszczółek. Po II wojnie światowej przypadły Polsce.

Przebudowany zamek we wsi Grabiny-Zameczek

Zabytki

XV-wieczny zamek krzyżacki znajdujący się we wsi Grabiny-Zameczek. W Pruszczu Gdańskim kościół pod wezwaniem Krzyża Świętego wzniesiony około 1367 roku, domy mieszkalne z XIX wieku. W okolicy liczne znaleziska archeologiczne (głównie z okresu wpływów rzymskich, I-IV w. n.e.), związane ze szlakiem bursztynowym.

Inne zabytki to: ruiny kościoła w Steblewie, dom podcieniowy w Trutnowych z (1720), ruiny kościoła w Wocławach, wiatrak typu holenderskiego w Pszczółkach.

Przypisy

  1. Piotr Celej Najgorsze były baby. Lód sięgał aż do dna, ale lodołamacze musiały nas ratować przed powodzią.
  2. Malbork i okolice na starej pocztówce. Elbląg: Uran, 2016. ISBN 978-83-60138-66-3.

Media użyte na tej stronie

Żuławy Gdańskie okolice Steblewa.jpg
Autor: Bogdan Groth, Licencja: CC BY 3.0
Żuławy Gdańskie - okolice Steblewa
Żuławy Gdańskie okolice Przejazdowa.jpg
Autor: Bogdan Groth, Licencja: CC BY 3.0
Żuławy Gdańskie, niedaleko Przejazdowa
Grabiny Zameczek.jpg
Autor: QuercusGd, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Relikty zamku pokrzyżackiego w miejscowości Grabiny Zameczek
Żuławy Gdańskie okolice Krzywego Koła.jpg
Autor: Bogdan Groth, Licencja: CC BY 3.0
Żuławy Gdańskie - okolice Krzywego Koła