Żuraw krzykliwy

Żuraw krzykliwy

Grus americana[1]
(Linnaeus, 1758)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Rodzina	żurawie
Podrodzina	żurawie
Rodzaj	Grus
Gatunek	żuraw krzykliwy
Synonimy
Ardea americana Linnaeus, 1758
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
zagrożony
Zasięg występowania
Pora występowania      Przebywa stale      Rozród      Zimuje      Przebywa stale (eksperymentalnie)

Żuraw krzykliwy^[3] (Grus americana) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny żurawi (Gruidae). Zamieszkuje obecnie Park Narodowy Bizona Leśnego w Kanadzie (ta populacja zimuje w Aransas National Wildlife Refuge). Ponadto z ptaków utrzymywanych w niewoli utworzono osiadłą populację w Kissimmee Prairie na Florydzie oraz niewielką populację w Górach Skalistych zamieszkującą Grass Lake National Wildlife Refuge, a zimującą w Bosque del Apache National Wildlife Refuge (ta populacja nie utrzymuje się sama). Ponadto część ptaków znajduje się w niewoli. Dawniej zamieszkiwały pas od południowo-zachodniej Kanady po jezioro Michigan. Zimowiska znajdowały się na atlantyckim wybrzeżu USA oraz w północnym Meksyku. Ponadto osiadła populacja zamieszkiwała wybrzeża Zatoki Meksykańskiej.

Taksonomia

Po raz pierwszy żurawia krzykliwego opisał Karol Linneusz w 1758, uznając go za czaplę (nadał mu nazwę Ardea americana). Holotyp pochodził z Zatoki Hudsona w Kanadzie^[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza gatunek w rodzaju Grus jako G. americana^[5]. Jest to gatunek monotypowy^[4][5].

Morfologia

Długość ciała wynosi 130–160 cm, masa ciała 4500–8500 g, zaś rozpiętość skrzydeł 200–230 cm^[4]. W upierzeniu dominuje kolor biały. Lotki I rzędu wyróżniają się barwą czarną, podobnie jak i nogi (mają one jednak szaroróżowe palce). Wierzch głowy, kantarek oraz policzki nie są porośnięte piórami, a naga skóra w tych obszarach ma kolor od jaskrawoczerwonego po czarny. Ten obszar pokrywają jedynie czarne pióra szczeciniaste. Tęczówka ma kolor żółty, dziób u nasady różowy, dalej kolor przechodzi w oliwkowy lub szary. W upierzeniu nie występuje dymorfizm płciowy, jednak samce odznaczają się większą przeciętną masą ciała (średnio 7,3 kg dla samców i 6,4 kg dla samic)^[6].

Zasięg występowania

Żuraw krzykliwy jest gatunkiem wędrownym. Jedyna znana w pełni dzika populacja gnieździ się w Parku Narodowym Bizona Leśnego (na granicy Terytoriów Północno-Zachodnich i Alberty w Kanadzie), a zimuje w Aransas National Wildlife Refuge i okolicach (w Teksasie). Dwie populacje ptaków wychowanych w niewoli reintrodukowano do wschodnich Stanów Zjednoczonych. Populacja z Florydy osiadła. Populacja wędrowna porusza się między Wisconsin a Florydą^[7]. Środowiskiem życia żurawi krzykliwych są otwarte obszary z dużą ilością roślinności oraz wody; tego typu środowiska są szczególnie ważne podczas lęgów. Przedstawiciele G. americana mogą gniazdować zarówno na mokradłach, jak i w okolicach jezior czy innych zbiorników, nie tolerują jednak torfowisk wysokich. Wybierane przez żurawia krzykliwego mokradła charakteryzują się pH ok. 7,6–8,3. Zasiedlane przez ptaki wysokości różnią się zależnie od pory roku; Aransas National Wildlife Refuge obejmuje obszary o niskich wysokościach (0–10 m n.p.m.), teren Parku Narodowego Bizona Leśnego miejscami sięga 945 m n.p.m.^[6] W 2011 do południowo-zachodniej Luizjany introdukowano liczącą 10 młodych ptaków populację^[7].

Pożywienie

Żuraw krzykliwy jest wszystkożerny^[4]. Na materii roślinnej i zwierzęcej żeruje zarówno na ziemi, jak i w wodzie. Na zimowiskach zjada głównie kraby kalinki błękitne (Callinectes sapidus) i owoce Lycium carolinianum; poza tym żywi się małżami, żołędziami, ślimakami, prostoskrzydłymi, myszami, nornikami i wężami. Podczas przelotów chętnie zjada bulwy oraz resztki ziaren na polach. W sezonie lęgowym pożywia się niewielkimi rybami, owadami, płazami bezogonowymi, wężami, myszami, rakami, małżami i ślimakami^[6].

Rozród

Gatunek monogamiczny, wyprowadza lęgi po raz pierwszy w wieku około 4 lat, jednak pary zaczynają formować się wcześniej^[6]. Żurawie krzykliwe składają jaja od kwietnia do połowy maja, przeciętnie para zajmuje 7,2 km²^[4]. Zarówno samiec, jak i samica uczestniczą w budowie gniazda, które zwykle jest płaską platformą na kopczyku roślin umieszczonym na wodzie. Zwykle w zniesieniu znajdują się 2 jaja, które następnie są wysiadywane 30–35 dni. Puch piskląt ma kolor cynamonowy lub brązowy na grzbiecie i szary albo brązowy na spodzie ciała. U osobników młodocianych większość upierzenia jest biała, miejscami z brązowymi lub cynamonowymi wstawkami; ponadto od dorosłych odróżnia je w pełni upierzona głowa. Młode opierzają się w pełni po 80–100 dniach, jednak pozostają pod opieką rodziców do ukończenia 9 miesięcy^[6].

Status zagrożenia

Para żurawi krzykliwych wraz z potomstwem

IUCN uznaje żurawia krzykliwego za gatunek zagrożony (EN, Endangered) nieprzerwanie od 1994 (stan w 2021)^[2]. W 2007 znana liczebność populacji ptaków na wolności wynosiła 382, w tym 266 osobników dzikich gniazdujących w Kanadzie, 41 reintrodukowanych na Florydę i 75 migrujących między Wisconsin a Florydą^[8]. Liczebność populacji gniazdującej w Kanadzie w 2009 spadła do 247 wskutek suszy na zimowiskach w Teksasie. W 2008 w niewoli znajdowało się 151 ptaków. BirdLife International uznaje trend populacji za wzrostowy (2020). W przeszłości za spadek populacji odpowiadały głównie: nadmierny odłów ptaków, zmiany w środowisku oraz niepokojenie przez człowieka. W 1997 główną przyczynę śmierci lub okaleczeń u młodych ptaków stanowiły jednak linie wysokiego napięcia. Budowa turbin wiatrowych może przyczynić się do przekształcenia środowiska na obszarach, które przemierzają żurawie w trakcie wędrówki, w tym do postawienia większej ilości linii wysokiego napięcia. Ponadto jaja i pisklęta mogą zostać pożarte przez drapieżniki, jak bielik amerykański (Haliaeetus leucocephalus), kruki (Corvus corax), rysie rude (Lynx rufus) i niedźwiedzie czarne (Ursus americanus). Susze w obszarach gniazdowania przyczyniają się do zmniejszenia liczby piskląt dołączających co roku do populacji^[7].

Zobacz też

• Bill Lishman

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy (ang.). W: eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology.
• Żuraw krzykliwy na stronie internetowej International Crane Foundation (ang.)
• Program reintrodukcji w stanie Wisconsin z migracją na Florydę. bringbackthecranes.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-10)]. (ang.)
• Operation Migration. operationmigration.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-27)]. – migracja z Wisconsin na Florydę z użyciem ultralekkich samolotów (program zakończony w 2015 roku) (ang.)
• Kanał Operation Migration w serwisie YouTube