Żurawica (województwo podkarpackie)

Żurawica

wieś
(c) Janusz J., CC-BY-SA-3.0
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	przemyski
Gmina	Żurawica
Wysokość	210–243 m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	4942[1]
Strefa numeracyjna	16
Kod pocztowy	37-710[2]
Tablice rejestracyjne	RPR
SIMC	0613903[3]
Położenie na mapie gminy Żurawica Żurawica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Żurawica
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Żurawica
Położenie na mapie powiatu przemyskiego Żurawica
49°49′26″N 22°47′49″E/49,823889 22,796944
Strona internetowa

Żurawica – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Żurawica^[4][3], od południa granicząca bezpośrednio z Przemyślem.

Miejscowość liczy 4961 mieszkańców, położona jest nad potokiem Żurawianka (lewym dopływem Sanu). Powstała w XIV w. Tutaj według tradycji po bitwie pod Grunwaldem osadzono jeńców krzyżackich.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa przemyskiego.

Dane ogólne

Wieś, położona w powiecie przemyskim, była własnością Stanisława Karola Antoniego Fredry, została spustoszona w czasie najazdu tatarskiego w 1672 roku^[5].

W miejscowości znajduje się jednostka wojskowa (1 Batalion Czołgów im. płk. Józefa Koczwary) wraz z warsztatami technicznymi i Podkarpacki Wojewódzki Szpital Psychiatryczny. Żurawica położona jest przy międzynarodowej magistrali kolejowej (linia nr 91) prowadzącej z Krakowa do Medyki i dalej na Ukrainę. Posiada stację kolejową Żurawica Rozrządowa, stanowiąca znacznej wielkości punkt przeładunkowy oraz przystanek kolejowy Żurawica. Przy stacji znajduje się lokomotywownia stanowiąca jednostkę Zakładu Taboru w Żurawicy. Stacjonują w niej głównie lokomotywy SM48.

Żurawica jest siedzibą rzymskokatolickiego dekanatu a także dwu parafii. Starsza parafia, erygowana w 1406, jest pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP z zabytkowym kościołem zbudowanym roku 1889. Druga erygowana w 1992 nosi wezwanie św. Andrzeja Boboli. W miejscowości są pozostałości dworku drewnianego wraz z budynkami gospodarczymi oraz zespół pałacowo-dworski: drewniany dwór i resztki parku krajobrazowego (XIX w.), a także ruiny cerkwi unickiej (zachowana tylko dzwonnica i murek z ogrodzenia) z 1877^[6].

W Żurawicy ma siedzibę PKP Cargo Terminale.

Transport

• 77 Droga krajowa nr 77: Lipnik – Sandomierz – Gorzyce – Stalowa Wola – Nisko – Leżajsk – Tryńcza – Jarosław – Radymno – Żurawica – Przemyśl
• 881 Droga wojewódzka nr 881: Sokołów Małopolski – Łańcut – Kańczuga – Pruchnik – Węgierka – Żurawica

Części wsi

Postacie związane z Żurawicą

Brunon Błędzki przy czołgu FT-17 (po prawej stronie), Żurawica 1925

Brunon Błędzki (pośrodku), 2 Kompania Czołgów, Żurawica 8 września 1925

• Fryderyk Alembek – proboszcz, dziekan przemyski.
• Brunon Błędzki – kapitan piechoty Wojska Polskiego, czołgista, ofiara zbrodni katyńskiej.
• Stanisław Burczyk – proboszcz, dziekan żurawicki.
• Antoni Dobrzański – wikariusz żurawicki, proboszcz w Bączalu Dolnym i Lipinkach.
• Ludwik Józef Fortuna – kapitan dyplomowany piechoty Wojska Polskiego, cichociemny.
• Józef Gołąb – polski geolog i hydrogeolog.
• Michał Głowacz – ur. 4 kwietnia 1885 w Żurawicy koło Przemyśla, zm. 8 lipca 1960 tamże, ułan wojsk monarchii habsburskiej, rolnik, działacz PSL „Piast”, prawa ręka Wincentego Witosa, założyciel Kółek Rolniczych na Podkarpaciu, wieloletni wójt Żurawicy, więzień polityczny, poseł do Krajowej Rady Narodowej.
• Józef Koczwara – ur. 16 marca 1889, zm. 6 maja 1978, pułkownik WP, dowódca 2 Pułku Pancernego w Żurawicy.
• Karol Franciszek Korniakt^[7] – szlachcic, w listopadzie 1648 jako właściciel tych dóbr wziął udział m.in. z niemieckimi chłopami swoich wsi w odsieczy oblężonego przez Kozaków Przemyśla (zob. Głuchoniemcy)^[8].
• Marcin Król – astronom, lekarz, matematyk.
• Robert Kwiatkowski – ur. 7 listopada 1961 w Przemyślu, syn Stanisława – działacz Stowarzyszenia Ordynacka, były prezes TVP.
• Stanisław Kwiatkowski – ur. w Żurawicy 22 stycznia 1939 – pułkownik WP, profesor zwyczajny nauk humanistycznych (socjolog, politolog), były dyrektor CBOS, ojciec Roberta – byłego prezesa TVP.
• Stanisław Maczek – ur. 31 marca 1892, zm. 11 grudnia 1994, generał broni WP, dowódca Wielkiej Jednostki pancerno-motorowej WP.
• Nikodem (Makara) – współzałożyciel prawosławnego i archimandryta Monasteru Świętych Cyryla i Metodego w Ujkowicach.
• Stanisław Orzechowski – ksiądz, pisarz.
• Kazimierz Ryczan – biskup.
• Andrzej Józef Sapieha – ostatni dzierżawca wsi.
• Władysław Stefanik – sybirak, kombatant, działacz społeczny i sportowy.
• Piotr Tomański – radny, wójt, poseł na sejm.
• Julian Józef Ustrzycki ur. w Żurawicy 30 grudnia 1897, zm. w Newcastle w 1964 – żołnierz Pierwszej Kadrowej i Pierwszej Brygady Józefa Piłsudskiego, Kawaler Krzyża Virtuti Militari, odznaczony Krzyżem Walecznych i Krzyżem Niepodległości. Jego starszy brat Jan Ustrzycki został ranny i sparaliżowany podczas I wojny światowej. On także został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, zmarł w 1942.

Sport

W Żurawicy działa klub sportowy Żurawianka Żurawica, który obecnie posiada tylko sekcję piłkarską, która w sezonie 2018/2019 gra w przemyskiej klasie A^[9]. W swojej historii klub posiadał też sekcje lekkoatletyczną, tenisa stołowego i zapaśniczą, w których odnosił znaczące sukcesy.

Zobacz też

• 1 Pułk Czołgów (II RP)
• 2 Pułk Pancerny (II RP)
• 2 Batalion Pancerny
• 1 Batalion Czołgów im. płk. Józefa Koczwary
• 21 Brygada Strzelców Podhalańskich

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Żurawica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 858 .
• Historia Żurawicy
• Plan Żurawicy
• LKS Żurawianka Żurawica. zurawianka1.futbolowo.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-05)].
• Szkoła Podstawowa im. Świętej Jadwigi Królowej Polski nr 1 Żurawicy
• Gimnazjum im. 2 Pułku Pancernego w Żurawicy
• Harcerska Orkiestra Dęta Hufca Ziemi Przemyskiej przy Gimnazjum im. 2 Pułku Pancernego w Żurawicy
• LucjanL. Fac LucjanL. (red.), Dzieje Żurawicy: Studia i materiały, t. 1, Żurawica 2010 .
• Hoffman M. (red), Dzieje Żurawicy: Studia i materiały, t. 2 Żurawica 2013,t. 3 Żurawica 2014.