Życica

Życica
Ilustracja
Życica trwała (po lewej) i życica wielokwiatowa (po prawej)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

wiechlinowate

Rodzaj

życica

Nazwa systematyczna
Lolium L.
Sp. Pl. 83. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Lolium perenne L.[3]

Synonimy
  • Arthrochortus Lowe
  • Bucetum Parn.
  • Craepalia Schrank
  • Crypturus Link
  • Drymonaetes Ehrh.
  • Gnomonia Lunell
  • Loliola Dubois
  • Micropyropsis Romero Zarco & Cabezudo
  • Schedonorus P.Beauv.[4]

Życica (Lolium L.) – rodzaj roślin jednorocznych lub wieloletnich z rodziny wiechlinowatych. W wąskim, tradycyjnym ujęciu obejmuje ok. 10 gatunków[5], a w szerokim, zaliczającym tu część gatunków tradycyjnie klasyfikowanych do rodzaju kostrzewa Festuca, obejmuje 28 gatunków[4]. Rośliny te pochodzą prawdopodobnie z basenu Morza Śródziemnego, ale rozpowszechnione zostały obecnie szeroko na całym świecie[6][5].

Trawy z tego rodzaju mają duże znaczenie ekonomiczne. Należą tu cenione rośliny pastewne i ozdobne, ale też niektóre rosną jako chwasty w uprawach[5].

Morfologia

Pokrój
Trawy luźnokępowe[6].
Liście
Płaskie[5].
Kwiatostan
Kłos luźny, złożony z wielokwiatowych, spłaszczonych kłosków ułożonych dwustronnie[6], z kłoskami osadzonymi bokiem (dlatego bez plewy dolnej). U gatunków dołączanych tu w szerokim ujęciu rodzaju kwiatostany są wiechowate[5].

Systematyka

Rodzaj z rodziny wiechlinowatych Poaceae, w której klasyfikowany jest do podrodziny Pooideae, plemienia Poeae i podplemienia Loliinae[7]. W obrębie podplemienia rodzaj mimo odmienności budowy jest blisko spokrewniony z rodzajem kostrzewa Festuca. Od II połowy XX wieku problemem jest podział gatunków między tymi rodzajami z powodu grupy szerokolistnych gatunków zaliczanych tradycyjnie do kostrzew (podrodzaj Schedonorus/sekcja Bovinae, obejmujący m.in. kostrzewę olbrzymią F. gigantea, kostrzewę łąkową F. pratensis i kostrzewę trzcinową F. arundinacea). Gatunki te w rozmaitych badaniach (morfologicznych, genetycznych i chemicznych) wykazują większe podobieństwo do rodzaju Lolium niż innych gatunków z rodzaju Festuca. Analizy pokrewieństwa potwierdziły, że tworzą one wspólny klad z Lolium. W efekcie część autorów postuluje ich wyodrębnienie w osobny rodzaj Schedonorus, inni włączają te gatunki do rodzaju Lolium[8]. To drugie rozwiązanie przyjmuje m.in. baza taksonomiczna Kew Gardens – Plants of the World online[4].

Mieszańce między kostrzewami z sekcji Schedonorus i życicami wyodrębniane bywają pod nazwą kostrzyca (× Festulolium)[9].

Gatunki flory Polski (w wąskim ujęciu)[9]

W szerokim ujęciu rodzaju należą tu także[4]:

Wykaz gatunków (w szerokim ujęciu rodzaju)[4]
  • Lolium adzharicum (Tzvelev) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium apenninum (De Not.) Ardenghi & Foggi
  • Lolium arundinaceum (Schreb.) Darbysh. – kostrzewa trzcinowa
  • Lolium × aschersonianum (Dörfl.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium atlantigenum (St.-Yves) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium × boucheanum Kunth
  • Lolium × brinkmannii (A.Braun) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium canariense Steud.
  • Lolium chayuense (L.Liu) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium × czarnohorense (Zapal.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium duratum (B.S.Sun & H.Peng) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium × elongatum (Ehrh.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi – kostrzyca Brauna
  • Lolium × fleischeri (Rohlena) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium font-queri (St.-Yves) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium formosanum (Honda) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium giganteum (L.) Darbysh. – kostrzewa olbrzymia
  • Lolium × holmbergii (Dörfl.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium interruptum (Desf.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium × krasanii (H.Scholz) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium letourneuxianum (St.-Yves) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium liangshanicum (L.Liu) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium mairei (St.-Yves) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium mazzettianum (E.B.Alexeev) Darbysh.
  • Lolium mediterraneum (Hack.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium multiflorum Lam. – życica wielokwiatowa
  • Lolium perenne L. – życica trwała
  • Lolium persicum Boiss. & Hohen.
  • Lolium pluriflorum (Schult.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium × portalii D.Allen
  • Lolium pratense (Huds.) Darbysh. – kostrzewa łąkowa
  • Lolium remotum Schrank – życica lnowa
  • Lolium rigidum Gaudin – życica sztywna
  • Lolium saxatile H.Scholz & S.Scholz
  • Lolium scabriflorum (L.Liu) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium × schlickumii (Grantzow) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium × subnutans (Holmb.) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi
  • Lolium subulatum Vis. – życica szydlasta
  • Lolium temulentum L. – życica roczna
  • Lolium tuberosum (Romero Zarco & Cabezudo) Banfi, Galasso, Foggi, Kopecký & Ardenghi

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-02] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-16].
  4. ↑ a b c d e Lolium L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-10-19].
  5. ↑ a b c d e Marian Falkowski (red.), Trawy polskie, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982, s. 296, ISBN 83-09-00593-8.
  6. ↑ a b c Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1056. ISBN 83-214-1305-6.
  7. ↑ Genus Lolium L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-10-19].
  8. ↑ Cheng Yajuan, Zhou Kai, Humphreys Mike W., Harper John A., Ma Xiao, Zhang Xinquan, Yan Haidong, Huang Linkai. Phylogenetic Relationships in the Festuca-Lolium Complex (Loliinae; Poaceae): New Insights from Chloroplast Sequences. „Frontiers in Ecology and Evolution”. 4, 2016. DOI: 10.3389/fevo.2016.00089. 
  9. ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 110, ISBN 978-83-62975-45-7.

Media użyte na tej stronie