Żydówka z pomarańczami
 | |
| Autor | Aleksander Gierymski |
|---|---|
| Data powstania | 1880–1881 |
| Medium | olej na płótnie |
| Wymiary | 66 × 55 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Żydówka z pomarańczami (Pomarańczarka, Przekupka z pomarańczami[1]) − obraz olejny polskiego malarza Aleksandra Gierymskiego. Obraz został zrabowany podczas II wojny światowej przez okupanta niemieckiego i odzyskany w 2011.
Historia
Dzieło powstało w latach 1880–1881 podczas pobytu artysty w Warszawie. W tym czasie Gierymski związał się z literatami i krytykami publikującymi na łamach pozytywistycznego czasopisma „Wędrowiec”, podjął współpracę ze Stanisławem Witkiewiczem i Antonim Sygietyńskim. Powstał wówczas cykl realistycznych scen rodzajowych, przedstawiających życie żydowskich mieszkańców Powiśla i innych ubogich dzielnic. Inne dzieła z tego cyklu poza Żydówką z pomarańczami to: Żydówka z cytrynami, Brama na Starym Mieście w Warszawie oraz kilka wersji Święta trąbek[2].
Obraz Żydówka z pomarańczami przed II wojną światową znajdował się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie. Zaginął w latach 1939–1945[3]. Według informacji „Gazety Wyborczej” obraz pojawił się w Niemczech, w małym domu aukcyjnym Eva Aldag w mieście Buxtehude pod Hamburgiem i miał zostać wystawiony na aukcji 27 listopada 2010[4]. Wskutek interwencji polskiego Ministerstwa Kultury i Muzeum Narodowego w Warszawie obraz, wyceniony na 4400 euro, został zdjęty z aukcji. Właścicielka domu aukcyjnego twierdzi, że nie była świadoma wartości dzieła oraz że nie wiedziała, iż zostało ono zrabowane przez Niemców z Muzeum Narodowego[5].
Dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz finansowemu wsparciu Fundacji PZU, Pomarańczarka w 2011 została sprowadzona do Polski i przekazana Muzeum Narodowemu w Warszawie[6].
Opis obrazu
Na obrazie przedstawiona została ta sama Żydówka-handlarka, którą artysta uwiecznił na obrazie Żydówka z cytrynami (istniał również, zaginiony w latach 1939–1945, szkic olejny na płótnie Żydówka sprzedająca owoce przedstawiający tę samą żydowską handlarkę).
Kobieta ma ubogie ubranie, na głowie czepiec, na ramionach przerzuconą chustę. Na rękach przewieszone dwa kosze z pomarańczami. W tle dachy warszawskich domów. Kobieta ma pełną powagi twarz. Uwypuklone policzki i zmarszczki potęgują efekt smutku i bezsilności. Swego rodzaju kontrastem są pomarańcze, których kolor jest odniesieniem do życia, do ciepła, do południowego klimatu. Malarz sygnował obraz w lewym dolnym rogu. Oprócz pierwszej litery imienia i nazwiska umieścił również nazwę miasta, w którym namalował obraz.
Zobacz też
- Żydówka sprzedająca owoce
- Żydówka z cytrynami
- Grabież polskich dóbr kultury w czasie II wojny światowej
Przypisy
- ↑ Przekupką z pomarańczami zaczęto ją nazywać na przełomie wieków XIX i XX; pod takim tytułem była prezentowana na Wystawie pośmiertnej śp. Aleksandra Gierymskiego w gmachu TZSP w Królestwie Polskim w 1902 roku (w katalogu Zachęty występuje pod nr 18). Źródło: W. Kalicki, Pomarańczarka w areszcie, "Gazeta Wyborcza", 27-28.11.2010, str. 14 (artykuł dostępny także na: wyborcza.pl).
- ↑ Aleksander Gierymski w malarstwo.awardspace.info (pol.). [dostęp 2009-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-07-15)].
- ↑ Żydówka z pomarańczami. www.muzeumutracone.pl. [dostęp 2010-09-16].
- ↑ W. Kalicki: Pomarańczarka odnaleziona!. wyborcza.pl, 2010-11-26. [dostęp 2010-11-26].
- ↑ ps, IAR: Polska interweniuje – licytacja "Żydówki z pomarańczami" odwołana. wiadomosci.gazeta.pl, 2010-11-26. [dostęp 2010-11-26].
- ↑ Pomarańczarka odzyskana. W: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [on-line]. mkidn.gov.pl, 27 lipca 2011. [dostęp 2014-06-10].
Linki zewnętrzne
- Audiodeskrypcja obrazu Żydówka z pomarańczami, Muzeum Narodowe w Warszawie
- Żydówka z pomarańczami – konserwatorska droga przez mękę (Muzeum Narodowe w Warszawie) − wykład Anny Lewandowskiej z Pracowni Konserwacji Malarstwa na Płótnie MNW towarzyszący wystawie „Aleksander Gierymski 1850-1901”. Muzeum Narodowe w Warszawie, 30 marca 2014 r. (1h 4min).