Żydomla

Żydomla
Ilustracja
Cerkiew Zwiastowania
Państwo

 Białoruś

Obwód

grodzieński

Rejon

grodzieński

Sielsowiet

Wiercieliszki

Wysokość

127 m n.p.m.

Populacja (2009)
• liczba ludności


724[1]

Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego
Mapa konturowa obwodu grodzieńskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Żydomla”
Położenie na mapie Białorusi
Ziemia53°38′00″N 24°06′24″E/53,633333 24,106667
Portal Białoruś

Żydomla (biał. Жытомля) – wieś na Białorusi, w obwodzie grodzieńskim, w rejonie grodzieńskim; do 1945[2] w Polsce, w województwie białostockim, w powiecie grodzieńskim, siedziba gminy Żydomla.

Żydomla leży ok. 18 km na południowy wschód od Grodna. We wsi znajdują się dwie parafie – rzymskokatolicka pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny oraz prawosławna[3] (cerkiew parafialna pw. Zwiastowania Przenajświętszej Bogurodzicy z 1743 powstała jako unicka, przebudowywana po 1839, gdy władze carskie przekazały ją Cerkwi prawosławnej).

W pobliżu miejscowości znajduje się stacja kolejowa Żydomla na linii Mosty – Grodno.

Historia

Dawniej wieś i okolica szlachecka w województwie trockim Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W czasach zaborów w granicach Imperium Rosyjskiego, w guberni grodzieńskiej[4]. W latach 1921–1939 wieś leżała w Polsce, w województwie białostockim, w powiecie grodzieńskim, w gminie Żydomla. Na północ od wsi znajdował się folwark o tej samej nazwie[5][6].

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku zamieszkiwało:

  • wieś – 303 osoby, 3 było wyznania rzymskokatolickiego, 288 prawosławnego a 12 mojżeszowego. Jednocześnie 33 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową a 280 białoruską. Było tu 53 budynków mieszkalnych[5]
  • folwark – 33 osoby, 15 było wyznania rzymskokatolickiego, 18 prawosławnego. Jednocześnie 15 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową a 18 białoruską. Były tu 2 budynki mieszkalne[5]
  • stację kolejową – 13 osób, 5 było wyznania rzymskokatolickiego, 8 prawosławnego. Jednocześnie 9 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową a 4 białoruską. Były tu 4 budynki mieszkalne[5]

Miejscowość należała do parafii prawosławnej w Komotowie i miejscowej rzymskokatolickiej. Podlegała pod Sąd Grodzki w Skidlu Okręgowy w Grodnie; właściwy urząd pocztowy mieścił się w Żydomli[7].

W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 miejscowość znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR. 4 grudnia 1939 włączona do nowo utworzonego obwodu białostockiego[8]. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. 22 lipca 1941 r. włączona w skład okręgu białostockiego III Rzeszy[9]. W 1944 miejscowość została ponownie zajęta przez wojska sowieckie i włączona do obwodu grodzieńskiego Białoruskiej SRR.

Od 1991 wchodzi w skład Białorusi.

22 września 1939 miejscowi komuniści: Włodzimierz Aplewicz, Paweł Aplewicz i Iwan Szyrko zamordowali na miejscowym cmentarzu sołtysa Marianówki Ulidę oraz pojmanego w Komotowie nieznanego z nazwiska porucznika WP. Następnego dnia przy szosie skidelskiej w pobliżu wsi w bestialski sposób zamordowano 7 innych polskich osadników. Ofiary miały rozpłatane brzuchy, rozłupane głowy[10].

Przypisy

  1. ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu grodzieńskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku (ros.).
  2. ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
  3. ↑ Храм Благовещения Пресвятой Богородицы д.Житомля (ros.). orthos.org. [dostęp 2021-01-11].
  4. ↑ Żydomla, pow. grodzieński, gm. Żydomla, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 883.
  5. ↑ a b c d Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 43.
  6. ↑ Mapa Administracyjna Rzeczypospolitej Polskiej 1:300 000, Województwo Białostockie, GUS, Warszawa 1937
  7. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 2043.
  8. ↑ Карманный атлас СССР. 11-е изд. – Ленинград: ГУГК при СНК СССР, 1940, karta 39
  9. ↑ Bezirk Bialystok, www.territorial.de [dostęp 2020-04-08].
  10. ↑ Masakra osadników. „Nóż w plecy. Dodatek specjalny „Rzeczpospolitej” oraz Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych”, s. 19-20, 2009-09-17. ISSN 0208-9130 (pol.). 

Linki zewnętrzne

Żydomla (gmina) (II Rzeczpospolita)
Wsie
Osada młyńska
Okolice szlacheckie
Folwarki
Kolonie

Media użyte na tej stronie

Grodno region location map.svg
Autor: Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Adobe Illustrator., Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Grodno region

Equirectangular projection. Geographic limits of the map:

  • N: 55.03° N
  • S: 52.71° N
  • W: 23.45° E
  • E: 26.75° E
Wikimedia Community Logo.svg
Logo społeczności Wikimedia. Proszę zauważyć, że w przeciwieństwie do większości logotypów związanych z ruchem Wikimedia, to logo nie jest zarejestrowane jako znak towarowy.