Żylak trzęsakowaty

Żylak trzęsakowaty

Górna powierzchnia owocnika na pniu drzewa
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	strocznikowate
Rodzaj	żylak
Gatunek	żylak trzęsakowaty
Nazwa systematyczna
Phlebia tremellosa Schrad. Spicil. fl. germ. 1: 139 (1794)

Labiryntowaty hymenofor

Owocniki często występują gromadnie

Młody okaz

Żylak trzęsakowaty (Phlebia tremellosa Schrad.) – gatunek grzybów z rodziny strocznikowatych (Meruliaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Phlebia, Meruliaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej^[2]:

• Merulius imbricatus Balf.-Browne 1955
• Merulius tremellosus Schrad. 1794
• Phlebia tremellosa (Schrad.) Nakasone & Burds. 1984
• Sesia tremellosa (Schrad.) Kuntze 1891
• Xylomyzon tremellosum (Schrad.) Pers. 1825

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Wcześniej gatunek ten opisywany był jako stroczek trzęsidłowaty, stroczek trzęśliwy, stroszek trzęśliwy, stroczek kisielcowaty, stroszek trzęsakowy i strocznik trzęsakowaty^[3].

Morfologia

Owocniki

Jednoroczna huba o szerokości 1–5, wyjątkowo do 12 cm, grubość do 3 cm. Kształt półkolisty, rozpostarty lub rozpostarto-odgięty. Do podłoża przyrasta bokiem. Na pionowym podłożu tworzy wachlarzowate, półkoliste lub muszlowate płaty o falistych brzegach. Powierzchnia górna szorstka, omszona, barwy od białawej przez kremową do żółtopomarańczowej. Brzeg kapelusza ostry, pofalowany, podwinięty i na szerokości ok. 5 mm bez hymenoforu^[4].

Hymenofor

Rurkowaty, w postaci nieregularnych dołków (labiryntów), żółtoochrowy, różowy lub rdzawobrunatny. Rurki tworzą jedną tylko warstwę i oddzielone są od miąższu ciemniejszą linią. Brzegi rurek u młodych owocników gładkie, u starszych ząbkowane. Dołki są otoczone drobnymi fałdami w postaci siateczki. Porów mieści się 2-4 na jednym mm. Mają kształt od okrągłego od wydłużonego, czasami są nieregularne^[5].

Miąższ

U młodych owocników miękki i galaretowaty, u starszych elastyczny, gumowaty, mięsisty, w końcu woskowaty galaretowaty, u starszych osobników mięsisto-woskowaty, barwy od białawej do pomarańczowożółtej^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników białawy. Zarodniki walcowate w kształcie kiełbaski, gładkie o wielkości od 3,5–4,5 × 1–2 µm, z dwiema kropelkami tłuszczu wewnątrz, nieamyloidalne. Cystydy rozproszone, ledwo wystające nad hymenium^[6].

Występowanie i siedlisko

Jest szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej; występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Azji, Afryce Północnej, ale zanotowano go także na południu Indii i w Australii^[7]. Powszechny w całej Polsce, szczególnie w wilgotniejszych lasach liściastych^[3].

Rośnie w lasach, parkach, sadach i ogrodach, nad rzekami i przy drogach. Owocniki pojawiają się przez cały rok, głównie jednak latem i jesienią. Rosną piętrowo, przyrośnięte bokiem do podłoża, często dachówkowato nad sobą, zasiedlając pniaki, kłody i opadłe gałęzie drzew liściastych, szczególnie buków, olszy szarej, brzozy brodawkowatej, leszczyny, dębów. Na drzewach iglastych występuje rzadko, głównie na sosnach^[4][3].

Znaczenie

Saprotrof wywołujący białą zgniliznę drewna. Grzyb niejadalny^[4].

Zawiera kwas merulinowy – substancję o działaniu bakteriobójczym, oraz merulidial mający własności bakteriobójcze, grzybobójcze, imunostymulujące i przeciwnowotworowe^[8].

Gatunki podobne

• żylak promienisty (Phlebia radiata) ma podobną woskowato-galaretowatą konsystencję, ale ma owocniki zazwyczaj rozpostarte i nie tworzy tak wyraźnie labiryntowatego hymenoforu^[9].

Przypisy