Żylica (rzeka)

Żylica
Ilustracja
Żylica w Łodygowicach (2020)
KontynentEuropa
Państwo Polska
Województwo śląskie
LokalizacjaBeskid Śląski, Kotlina Żywiecka
Rzeka
Długość21,98 km
Źródło
Miejscena północnych stokach Malinowa i Przełęczy Salmopolskiej
Wysokość900 - 940 m n.p.m.
Współrzędne49°39′33″N 19°00′04″E/49,659167 19,001111
Ujście
RecypientSoła (Jezioro Żywieckie)
MiejsceZarzecze
Wysokość341,5 m n.p.m.[1]
Współrzędne49°42′39″N 19°10′32″E/49,710833 19,175556
Szlak
RiverIcon-Spring.svg23na północnych stokach Malinowa i Przełęczy Salmopolskiej
900 - 940 m n.p.m.
RiverIcon-AffluentL.svgBiła
RiverIcon-delta.svg0
w Zarzeczu
Położenie na mapie powiatu żywieckiego
Mapa konturowa powiatu żywieckiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast u góry znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, powyżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, powyżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”

Żylica (Żylca, Żylcza[2]) – rzeka, lewostronny dopływ Soły[3] o długości 21,98 km[4].

Rzeka płynie w Beskidzie Śląskim i w Kotlinie Żywieckiej. Jej źródła znajdują się na wysokości 900 - 940 m n.p.m. na północnych stokach Malinowa i Przełęczy Salmopolskiej, na terenie Szczyrku Salmopola. Początkowo, na terenie przysiółka Salmopol, płynie w kierunku północnym. Następnie spływa przez Szczyrk w kierunku północno-wschodnim, oddzielając masyw Skrzycznego na południu od masywu Klimczoka na północy. Po opuszczeniu gór, już na płaskich terenach Kotliny Żywieckiej, Żylica skręca na wschód. Po przecięciu północnej części Kotliny w Łodygowicach, u podnóży Beskidu Małego, Żylica skręca na południowy wschód i na wysokości 341 m n.p.m. uchodzi do Jeziora Żywieckiego w Zarzeczu, nieco na północ od przystanku kolejowego Pietrzykowice Żywieckie.

Żylica jest rzeką niebezpieczną i kapryśną. Wielokrotnie jej wody wylewając dokonywały znacznych zniszczeń w dolnej części Szczyrku i na terenie Kotliny Żywieckiej. W czasie największej współczesnej powodzi w tym rejonie, w 1958 r., poziom jej wody w Rybarzowicach osiągnął aż 310 cm. W czasie powodzi w 1970 r. rzeka zniszczyła większość mostów w swej dolinie, uszkodziła most kolejowy w Łodygowicach i rozmyła na szerokość kilkudziesięciu metrów przyczółek betonowego mostu drogowego w Zarzeczu. Szerokość jej łożyska u ujścia do Jeziora Żywieckiego wynosiła wówczas blisko 200 m. Obecnie koryto Żylicy w znacznej części jest uregulowane.

Od kilkuset lat wody Żylicy były wykorzystywane przez człowieka. Była ona jedną z "najpracowitszych" rzek polskich Beskidów: w XIX w. na przestrzeni niespełna 18 km jej wody wprawiały w ruch ok. 30 kół wodnych, napędzających urządzenia mechaniczne młynów, tartaków, foluszów, papierni itp. zakładów na terenie Szczyrku, Buczkowic, Rybarzowic i Łodygowic. Rzeka napędzała także maszyny fabryki mebli giętych J. Kubicy w Buczkowicach i fabryki sukna A. Zipsera w Łodygowicach. W XVIII i XIX w. w okresie przyborów wód używano Żylicy również do spławiania drewna z lasów salmopolskich do tartaku w Buczkowicach.

Pochodzenie nazwy tej rzeki nie jest jednoznaczne. Źródła podają, że pochodzi od nazwy głównej żyły, do której podobna jest rzeka, bowiem spływa do niej wiele potoków i strumieni. Żylica była dwunastą rzeką państwa łodygowickiego. Natomiast według przekazów ustnych nazwa rzeki pochodzi od życia.

Zobacz też

  • Rzeki Polski

Przypisy

Bibliografia

  • Barański Mirosław: "Beskid Śląski. Pasma Klimczoka i Równicy", Wydawnictwo PTTK "Kraj", Warszawa 1995, ISBN 83-7005-360-2;

Media użyte na tej stronie

Żywiec County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Żywiec County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:

N: 49.84 N S: 49.38 N W: 18.90 E

E: 19.50 E
Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Silesian Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Silesian Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
RiverIcon-delta.svg
Icon for riverfloating diagrams. Informations on the Category Page
Lodygowice Zylica.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
rzeka Żylica, w tle zbocze Skrzycznego, widok z mostu w Łodygowicach na ulicy Józefa Piłsudskiego