Żytnia Skała

Żytnia Skała

pomnik przyrody ustanowiony 1970
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Lokalizacja	Bębło, gmina Wielka Wieś
Położenie na mapie gminy Wielka Wieś Żytnia Skała
Położenie na mapie Polski Żytnia Skała
Położenie na mapie województwa małopolskiego Żytnia Skała
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Żytnia Skała
50°11′10″N 19°48′04″E/50,186111 19,801111

Żytnia Skała – ostaniec na wierzchowinie Wyżyny Olkuskiej w miejscowości Bębło w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Wielka Wieś. Skała położona jest na łąkach po południowej stronie drogi krajowej nr 94 i jest z niej widoczna^[1]. Znajduje się w granicach Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Z drogi asfaltowej przez Bębło prowadzi do niej pomiędzy domami nieznakowana droga szutrowa^[2].

Ostaniec ten objęty jest ochroną w formie dwóch pomników przyrody ustanowionych w 1970 roku^[3][4][5].

U południowych podnóży Żytniej Skały zamontowano tablicę informacyjną Małopolskiego Szlaku Geoturystycznego. Podaje ona, że skała zbudowana jest z wapieni pochodzących z okresu późnej jury. Wówczas teren ten był dnem morza, na którym osadzały się wapienne szkielety żyjących w nim zwierząt. Skała jest intruzją twardych wapieni skalistych, które na dnie morza nie uległy erozji i utworzyły wyniosłości. Spowodowana tym wzmożona cyrkulacja wody na ich zboczach przyczyniła się do lepszego dostarczania składników pokarmowych i bujnego rozwoju gąbek krzemionkowych i sinic. Tworzyły on budowle podobne do raf koralowych^[6].

Południowe stoki Żytniej Skały są zwietrzałe i podsypane rumoszem skalnym, północne podcięte są pionową ścianą. W Żytniej Skale są dwie jaskinie i 6 schronisk: Jaskinia pod Agrestem, Jaskinia w Żytniej Skale Górna, Schronisko Dolne w Żytniej Skale, Schronisko Małe w Żytniej Skale, Schronisko nad Dolnym w Żytniej Skale, Schronisko Przechodnie w Żytniej Skale, Schronisko Wysokie w Żytniej Skale, Schronisko za Stodołą w Żytniej Skale^[7]. Archeolodzy w namuliskach trzech schronisk znaleźli szczątki plejstoceńskich zwierząt i niewielką liczbę krzemiennych narzędzi z górnego paleolitu. Schroniska te były więc zamieszkiwane przez ludzi w okresie paleolitu, ale także później – znaleziono bowiem fragmenty ceramiki tzw. lendzielskiej i promienistej, pochodzące z wczesnego średniowiecza. W archeologii schroniska te znane są pod nazwą Jaskinia Żytnia^[2].

Wierzchołek Żytniej Skały stanowi dobry punkt widokowy. Po przeciwnej stronie drogi nr 94 widoczne są z niego m.in. Duże Skałki z nieczynnym kamieniołomem i piecem do wypalania wapieni^[2].

Wspinacze skałkowi Żytnią Skałę nazywają Żytnimi Skałami. Na jej północnej ścianie o wysokości 10–14 m są 34 drogi wspinaczkowe o zróżnicowanym stopniu trudności (V+ – VI.4 w skali trudności Kurtyki). Niemal wszystkie mają zamontowaną asekurację (3-6 ringów i stanowiska zjazdowe)^[8].

Galeria

• 

  Ściana północna

• 

  Ściana południowa

• 

  Ściana północna

• 

  Ściana północna

• 

  Widok od południa

Przypisy