Żytnia Skała
 pomnik przyrody ustanowiony 1970 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Lokalizacja | |
Położenie na mapie gminy Wielka Wieś _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Wielka Wieś") | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°11′10″N 19°48′04″E/50,186111 19,801111 | |
Żytnia Skała – ostaniec na wierzchowinie Wyżyny Olkuskiej w miejscowości Bębło w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Wielka Wieś. Skała położona jest na łąkach po południowej stronie drogi krajowej nr 94 i jest z niej widoczna[1]. Znajduje się w granicach Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Z drogi asfaltowej przez Bębło prowadzi do niej pomiędzy domami nieznakowana droga szutrowa[2].
Ostaniec ten objęty jest ochroną w formie dwóch pomników przyrody ustanowionych w 1970 roku[3][4][5].
U południowych podnóży Żytniej Skały zamontowano tablicę informacyjną Małopolskiego Szlaku Geoturystycznego. Podaje ona, że skała zbudowana jest z wapieni pochodzących z okresu późnej jury. Wówczas teren ten był dnem morza, na którym osadzały się wapienne szkielety żyjących w nim zwierząt. Skała jest intruzją twardych wapieni skalistych, które na dnie morza nie uległy erozji i utworzyły wyniosłości. Spowodowana tym wzmożona cyrkulacja wody na ich zboczach przyczyniła się do lepszego dostarczania składników pokarmowych i bujnego rozwoju gąbek krzemionkowych i sinic. Tworzyły on budowle podobne do raf koralowych[6].
Południowe stoki Żytniej Skały są zwietrzałe i podsypane rumoszem skalnym, północne podcięte są pionową ścianą. W Żytniej Skale są dwie jaskinie i 6 schronisk: Jaskinia pod Agrestem, Jaskinia w Żytniej Skale Górna, Schronisko Dolne w Żytniej Skale, Schronisko Małe w Żytniej Skale, Schronisko nad Dolnym w Żytniej Skale, Schronisko Przechodnie w Żytniej Skale, Schronisko Wysokie w Żytniej Skale, Schronisko za Stodołą w Żytniej Skale[7]. Archeolodzy w namuliskach trzech schronisk znaleźli szczątki plejstoceńskich zwierząt i niewielką liczbę krzemiennych narzędzi z górnego paleolitu. Schroniska te były więc zamieszkiwane przez ludzi w okresie paleolitu, ale także później – znaleziono bowiem fragmenty ceramiki tzw. lendzielskiej i promienistej, pochodzące z wczesnego średniowiecza. W archeologii schroniska te znane są pod nazwą Jaskinia Żytnia[2].
Wierzchołek Żytniej Skały stanowi dobry punkt widokowy. Po przeciwnej stronie drogi nr 94 widoczne są z niego m.in. Duże Skałki z nieczynnym kamieniołomem i piecem do wypalania wapieni[2].
Wspinacze skałkowi Żytnią Skałę nazywają Żytnimi Skałami. Na jej północnej ścianie o wysokości 10–14 m są 34 drogi wspinaczkowe o zróżnicowanym stopniu trudności (V+ – VI.4 w skali trudności Kurtyki). Niemal wszystkie mają zamontowaną asekurację (3-6 ringów i stanowiska zjazdowe)[8].
Galeria
Ściana północna
Ściana południowa
Ściana północna
Ściana północna
Widok od południa
Przypisy
- ↑ Ojcowski Park Narodowy. Mapa 1:20 000. Kraków: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/2006. ISBN 83-87873-42-X.
- ↑ a b c Józef Partyka: Ojcowski Park Narodowy: przewodnik turystyczny. Warszawa: Sport i Turystyka Muza SA, 2006. ISBN 83-7319-963-2.
- ↑ Rejestr pomników przyrody. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie, 2018-08-01. [dostęp 2018-09-18].
- ↑ Pomnik przyrody Żytnia. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-09-18].
- ↑ Pomnik przyrody Żytnia. [w:] Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody [on-line]. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2018-09-18].
- ↑ Na podstawie tablicy Małopolskiego szlaku Geoturystycznego zamontowanej przy Żytniej Skale.
- ↑ Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny [dostęp 2019-04-11].
- ↑ Portal wspinaczkowy. Topo. Żytnie skały. [dostęp 2018-05-01].
Media użyte na tej stronie
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kraków County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
- N: 50.34 N
- S: 49.87 N
- W: 19.50 E
- E: 20.37 E
Shiny green button/marker widget.
.jpg)
.jpg)
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Skała Żytnia w miejscowości Bębło. Widok od strony południowej
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Skała Żytnia w miejscowości Bębło. Widok od strony północnej
WZÓR TABLICY INFORMUJĄCEJ O NAZWIE POMNIKA PRZYRODY BĘDĄCEGO POJEDYNCZYM TWOREM PRZYRODY ŻYWEJ LUB NIEOŻYWIONEJ (Dziennik Ustaw z 21 grudnia 2004 Nr 268 poz. 2665)
.jpg)