Żyto
Żyto (Secale L.) – rodzaj roślin jednorocznych, dwuletnich lub wieloletnich z rodziny wiechlinowatych. Pochodzi z Azji. Liczy około 10 gatunków[3], z których najważniejszym ze względów gospodarczych jest uprawiane żyto zwyczajne[4]. Gatunkiem typowym jest Secale cereale L.[5]:
Morfologia
- Łodyga
- Źdźbło ma wysokość ok. 1,5 m.
- Korzenie
- Żyto w porównaniu z innymi zbożami, ma dobrze rozwinięty system korzeniowy, co umożliwia pobieranie wody i składników pokarmowych z głębszych warstw gleby.
- Kwiaty
- Kłos o kłoskach dwukwiatowych, ościsty.
- Owoce
- Ziarniaki o kształcie podłużnym, wrzecionowatym, o barwie szarozielonej.
Systematyka
Gramen Séguier
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)
Rodzaj należący do rodziny wiechlinowatych (Poaceae), rzędu wiechlinowców (Poales)[2]. W obrębie rodziny należy do podrodziny wiechlinowych (Pooideae), plemienia Triticeae[6].
- Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Juncanae Takht., rząd wiechlinowce (Poales Small), rodzina wiechlinowate (Poaceae (R. Br.) Barnh.), rodzaj żyto (Secale L.)[7][8].
- Gatunki flory Polski[9]
- żyto zwyczajne (Secale cereale L.)
- Inne gatunki[10]
- Secale africanum Stapf
- Secale anatolicum Boiss.
- Secale ciliatiglume (Boiss.) Grossh.
- Secale montanum Guss. – żyto krzyca
- Secale segetale (Zhuk.) Roshev.
- Secale sylvestre Host
- Secale vavilovii Grossh.
Mieszaniec międzygatunkowy:
- Secale × derzhavinii Tzvelev
Galeria
Zastosowanie
Żyto jest popularną rośliną uprawną, choć jego powierzchnia uprawy i znaczenie gospodarcze spada. Ziarniaki żyta są stosowane do wyrobu pasz dla bydła i trzody chlewnej. Z żyta produkuje się również mąkę, którą stosuje się głównie do wypieku chleba. Produkuje się z niego też alkohol etylowy. Słomę żytnią stosowano do wyrobu strzech, sienników oraz jako ściółkę dla zwierząt.
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-01] (ang.).
- ↑ GrassBase – The Online World Grass Flora
- ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 1057. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-09].
- ↑ Poaceae (grass family) (ang.). W: Taxonomy Browser [on-line]. The National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2011-02-01].
- ↑ James L. Reveal System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju żyto według Reveala
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Secale (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-03-09].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Secale (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-02-01].
Media użyte na tej stronie
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Rasbak (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Awns of Secale cereale
Autor: Rasbak, Licencja: CC-BY-SA-3.0
(nl:Oortjes bij rogge) Secale cereale auricles;
