Żywiec gruczołowaty

Żywiec gruczołowaty
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządróżopodobne
Rządkapustowce
Rodzinakapustowate
Rodzajrzeżucha
Gatunekżywiec gruczołowaty
Nazwa systematyczna
Cardamine glanduligera O.Schwarz
Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 46: 188 1939
Synonimy
  • Cardamine glandulosa (Waldst. & Kit.) Schmalh.
  • Crucifera novemfolia E.H.L.Krause
  • Dentaria glandulosa Waldst. & Kit.
Dentaria glandulosa 4.jpg

Żywiec gruczołowaty (Cardamine glanduligera O.Schwarz) – gatunek rośliny należący do rodziny kapustowatych. Jest subendemitem ogólnokarpackim. Poza Karpatami występuje tylko w niewielu miejscach na południowo-wschodniej części niżu.

Nazewnictwo

W polskiej literaturze gatunek znany pod nazwą żywiec gruczołowaty (Dentaria glandulosa Waldst. & Kit.)[3][4]. Jednak według nowszych ujęć taksonomicznych gatunek ten należy do rodzaju rzeżucha (Cardamine) i jego prawidłowa nazwa to Cardamine glanduligera O.Schwarz[5][6].

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona, naga, nierozgałęziona, osiąga wysokość 10-30 cm.
Liście
Roślina wytwarza tylko kilka liści: przy ziemi 1 lub 2 liście odziomkowe i na łodydze, w jej górnej części 3 liście tworzące okółek. Wszystkie liście są złożone – dłoniasto trójlistkowe. Poszczególne listki są lśniące, podługowatolancetowate i zaostrzone, a ich brzegi są nierówno ząbkowane. Wyrastają równocześnie z kwiatami.
Kwiaty
Wyrastają na długich szypułkach na szczycie łodygi, tworząc grono zawierające tylko kilka dużych kwiatów. Zarówno kielich, jak i korona są wolne i mają po cztery listki. Płatki korony mają fioletowy kolor, słupek jest jeden, pręcików 6 dwusilnych (4 dłuższe i 2 krótsze).
Owoc
Wydłużona łuszczyna z okrągławymi, ciemnymi nasionami.

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. Kwitnie wiosną (kwiecień), przed rozwojem liści drzew, pod którymi rośnie. Jest owadopylna, ma słaby zapach czosnku. Rośnie przeważnie w lasach liściastych (głównie bukowych), gdzie tworzy często całe łany, ale spotkać ją można także w lasach mieszanych i iglastych. Roślina cieniolubna, typowo leśna. W Tatrach rośnie głównie w reglu dolnym, ale dochodzi aż do wysokości 1500 m n.p.m. Gatunek charakterystyczny dla All. Fagion, Ass. Dentario glandulosae-Fagetum[7]. Liczba chromosomów 2n= 48[8].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-10] (ang.).
  3. Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  4. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. The Plant List Cardamine glanduligera. [dostęp 2011-04-27].
  6. Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105. 
  7. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  8. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Bibliografia

  • Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  • Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.

Media użyte na tej stronie

Dentaria glandulosa 4.jpg
Autor: Opioła Jerzy (Poland), Licencja: CC BY 2.5
Żywiec gruczołowaty (Cardamine glandulosa) (Brassicaceae), subendemit karpacki.
Cardamine glanduligera 2.jpg
Cardamine glanduligera