Żywiec gruczołowaty

Żywiec gruczołowaty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	kapustowce
Rodzina	kapustowate
Rodzaj	rzeżucha
Gatunek	żywiec gruczołowaty
	Nazwa systematyczna
	Cardamine glanduligera O.Schwarz; Repert. Spec. Nov. Regni Veg. 46: 188 1939
Synonimy
	Cardamine glandulosa (Waldst. & Kit.) Schmalh.; Crucifera novemfolia E.H.L.Krause; Dentaria glandulosa Waldst. & Kit.;
	Cardamine glandulosa (Waldst. & Kit.) Schmalh.; Crucifera novemfolia E.H.L.Krause; Dentaria glandulosa Waldst. & Kit.;

Żywiec gruczołowaty (Cardamine glanduligera O.Schwarz) – gatunek rośliny należący do rodziny kapustowatych. Jest subendemitem ogólnokarpackim. Poza Karpatami występuje tylko w niewielu miejscach na południowo-wschodniej części niżu.

Nazewnictwo

W polskiej literaturze gatunek znany pod nazwą żywiec gruczołowaty (Dentaria glandulosa Waldst. & Kit.)^[3]^[4]. Jednak według nowszych ujęć taksonomicznych gatunek ten należy do rodzaju rzeżucha (Cardamine) i jego prawidłowa nazwa to Cardamine glanduligera O.Schwarz^[5]^[6].

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona, naga, nierozgałęziona, osiąga wysokość 10-30 cm.
Liście: Roślina wytwarza tylko kilka liści: przy ziemi 1 lub 2 liście odziomkowe i na łodydze, w jej górnej części 3 liście tworzące okółek. Wszystkie liście są złożone – dłoniasto trójlistkowe. Poszczególne listki są lśniące, podługowatolancetowate i zaostrzone, a ich brzegi są nierówno ząbkowane. Wyrastają równocześnie z kwiatami.
Kwiaty: Wyrastają na długich szypułkach na szczycie łodygi, tworząc grono zawierające tylko kilka dużych kwiatów. Zarówno kielich, jak i korona są wolne i mają po cztery listki. Płatki korony mają fioletowy kolor, słupek jest jeden, pręcików 6 dwusilnych (4 dłuższe i 2 krótsze).
Owoc: Wydłużona łuszczyna z okrągławymi, ciemnymi nasionami.

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. Kwitnie wiosną (kwiecień), przed rozwojem liści drzew, pod którymi rośnie. Jest owadopylna, ma słaby zapach czosnku. Rośnie przeważnie w lasach liściastych (głównie bukowych), gdzie tworzy często całe łany, ale spotkać ją można także w lasach mieszanych i iglastych. Roślina cieniolubna, typowo leśna. W Tatrach rośnie głównie w reglu dolnym, ale dochodzi aż do wysokości 1500 m n.p.m. Gatunek charakterystyczny dla All. Fagion, Ass. Dentario glandulosae-Fagetum^[7]. Liczba chromosomów 2n= 48^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-10] (ang.).
↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ The Plant List Cardamine glanduligera. [dostęp 2011-04-27].
↑ Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Bibliografia

Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-10] (ang.).

[Szafer-3] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[TPL-5] The Plant List Cardamine glanduligera. [dostęp 2011-04-27].

[6] Kadereit J. W., Albach D. C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[8] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne