Żywiecczyzna

Żywiecczyzna – region geograficzny i etnograficzny w południowej Polsce, historycznie najbardziej wysunięta na zachód część Małopolski, w południowej części obecnego województwa śląskiego.

Kultura

Współczesny strój górali Beskidu Żywieckiego. Zespół „Grojcowianie”.

Gorset góralski z regionu Beskidu Żywieckiego – współczesne szycie

Kobiecy strój żywiecki mieszczański – kolekcja Muzeum Miejskiego w Żywcu

Żywiecczyznę zamieszkuje grupa górali żywieckich, posiadających własną gwarę. Charakterystyczne budownictwo drewniane zachowało się w niektórych wsiach.

Stroje Żywiecczyzny

Stroje góralskie

Strój męski górali żywieckich składa się z elementów typowych dla strojów górali polskich, jak kapota, haftowana koszula i kamizelka w kolorze czarnym, czerwonym bądź niebieskim, często zdobiona kolorowymi guzikami zwana bruclikiem, spodnie wełniane z pomponami w kolorze białym, kopyta (skarpety z sukna) i kierpce, czyli skórzane lekkie buty u mężczyzn. Strój ozdobiony jest parzenicami i lampasem. Żywieccy górale noszą czarne lub częściej brązowe kapoty zwane guniami. Opasywano się początkowo pasami materiałowymi, a później skórzanymi; wielkość pasa i jego zdobność dawała przy tym pojęcie o majętności jego posiadacza. Częstym elementem stroju była u mężczyzny laska pasterska lub siekiera zwana ciupagą, które służyły do obrony. Strój męski jest nieco skromniejszy od stroju górali podhalańskich. Mężczyzna nosił zwykle kłobuk – kapelusz z czarnego filcu^[1].

Strój kobiecy górali żywieckich składał się z ciasnochy, czyli rodzaju ciasnej halki sięgającej do kolan ozdobionej licznymi haftami, spódnicy do połowy łydki często szytej z materiału w drobne kwiaty, skarpet wełnianych zwykle białych, kierpców, oraz białej haftowanej bluzki i gorsetu. Spódnice były zwykle lniane. Zakładano na nie zapaskę – rodzaj fartucha, ozdabianą w liczne hafty. Na białą bluzkę zakładano gorsety, będące najdroższym elementem stroju, wyszyte w typowo góralskie motywy roślinne. Chętnie noszono korale. Zamężne kobiety nosiły czepki lub chustki na głowę. Stałym i ważnym elementem stroju góralskiego męskiego i żeńskiego były grube skarpety wełniane – tak zwane kopytka, sięgające do połowy łydki^[1].

Stroje mieszczańskie

Żywiecki strój mieszczański odbiega całkowicie od stroju góralskiego górali żywieckich.Stroje szyto z drogich, importowanych tkanin, używano złotych nici do haftowania. Strój ten jest związany tylko z jednym miastem, czyli z Żywcem^[2].

Strój kobiecy mieszczański: jednobarwna (biała lub kolorowa), szeroka spódnica na kilku spodach, okryta białym tiulowym fartuchem z kwiatowym motywem hafciarski; jedwabna katanka (szafirowa lub innego koloru) z pelerynką ozdobioną złocistym haftem; na głowie czepiec – złotogłów. Do tego szeroki i długi szal tiulowy, haftowany; dookoła szyi wysoka, suto haftowana kreza^[3], adamaszkowe pantofle.
Strój męski mieszczański: żupan przepasany szerokim, zdobionym pasem; kolorowa czapka, buty z cholewami^[4].

Galeria

Czepiec – strój żywiecki, kolekcja Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie
Czepiec – przód; strój żywiecki, kolekcja Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie
Strój kobiecy żywiecki – kolekcja Muzeum Miejskiego w Żywcu; detal
Żywiecki strój mieszczański, kobiecy; Muzeum Miejskie w Żywcu

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b Elżbieta TeresaE.T. Filip Elżbieta TeresaE.T., BarbaraB. Rosiek BarbaraB., Strój górali żywieckich, Fundacja Braci Golec, 2009, ISBN 978-83-925518-8-1 .
↑ Żywiecki strój mieszczański, Odkrywając Śląsk, 14 września 2011 [dostęp 2016-12-02] .
↑ HenrykH. Paszkiewicz HenrykH., Polska i jej dorobek dziejowy w ciągu tysiąca lat istnienia: zarys i encyklopedia spraw polskich, t.1, Orbis, 1956, s. 584 .
↑ Krystyna Kolstrung –K.K.– Grajny Krystyna Kolstrung –K.K.–, Mieszczański strój żywiecki, Fundacja Braci Golec, 2007 .

[:0-1] Elżbieta TeresaE.T. Filip Elżbieta TeresaE.T., BarbaraB. Rosiek BarbaraB., Strój górali żywieckich, Fundacja Braci Golec, 2009, ISBN 978-83-925518-8-1 .

[2] Żywiecki strój mieszczański, Odkrywając Śląsk, 14 września 2011 [dostęp 2016-12-02] .

[3] HenrykH. Paszkiewicz HenrykH., Polska i jej dorobek dziejowy w ciągu tysiąca lat istnienia: zarys i encyklopedia spraw polskich, t.1, Orbis, 1956, s. 584 .

[4] Krystyna Kolstrung –K.K.– Grajny Krystyna Kolstrung –K.K.–, Mieszczański strój żywiecki, Fundacja Braci Golec, 2007 .

[1]

[2]

[3]

[4]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne