(10199) Chariklo
 Artystyczna wizja Chariklo i jej pierścieni | |
| Odkrywca | |
|---|---|
| Data odkrycia | 15 lutego 1997[1] |
| Numer kolejny | 10199 |
| Charakterystyka orbity (J2000) | |
| Przynależność obiektu | |
| Półoś wielka | |
| Mimośród | 0,1693[1] |
| Peryhelium | |
| Aphelium | |
| Okres obiegu wokół Słońca | 63,06[1] lat |
| Inklinacja | 23,35[1]° |
| Charakterystyka fizyczna | |
| Średnica | |
| Okres obrotu | |
| Albedo | 0,045 ± 0,010[1] |
| Jasność absolutna | |
| Typ spektralny | D[1] |
(10199) Chariklo (1997 CU26) – prawdopodobnie największa planetoida z grupy centaurów, okrążająca Słońce w ciągu 63 lat[1] w średniej odległości 15,84 au. Odkryta 15 lutego 1997 roku. Planetoida jest piątym – po czterech planetach olbrzymach – znanym nam obiektem Układu Słonecznego mającym pierścienie. Pierścienie zostały zauważone przypadkiem podczas obserwacji zakrycia gwiazdy przez Chariklo.
Pierścienie
Chariklo jest pierwszą planetoidą, u której odkryto pierścienie planetarne. Zostały one zaobserwowane podczas zakrycia gwiazdy UCAC4 248-108672 w dniu 3 czerwca 2013 roku[3]. Planetoida ma dwa pierścienie, o szerokościach 7 i 3 km, rozdzielone przerwą o szerokości 9 km. Zbudowane są prawdopodobnie z lodu[2][4]. Dzięki porównaniu danych pochodzących z różnych obserwatoriów udało się zrekonstruować nie tylko kształt i rozmiary samej planetoidy, ale także kształt, wielkość i orientację pierścieni. Sama planetoida ma średnicę około 250–300 km.
Ponieważ Chariklo stanowi najmniejsze znane ciało niebieskie z pierścieniami, układ ten jest pierwszym, dla którego przeprowadzono symulacje komputerowe poprzez numeryczne rozwiązanie problemu N ciał[5]. Przyjęto uproszczające założenia, że zarówno planetoida, jak i obiegające ją odłamki są sferyczne, a także, że wszystkie odłamki mają równą średnicę między 2,5 a 10 m. Prowadziło to do zagadnienia, w zależności od przyjętych parametrów, symulacji od 21 milionów do 345 milionów obiektów oddziałujących ze sobą poprzez grawitację oraz zderzenia. Badana była w ten sposób stabilność pierścieni, to jest warunki, jakie musi spełniać układ, aby pierścienie nie uległy koagulacji w niewielką ilość orbitujących wokół planetoidy brył.
Pierwszym wnioskiem z symulacji jest to, że aby w ogóle utrzymać pierścienie, gęstość Centaura musi być większa od materii składającej się na pierścienie. Po drugie, dla wszystkich symulowanych średnic i gęstości przestrzennych odłamków wewnętrzny pierścień uległ z czasem zbryleniu. Autorzy proponują trzy wyjaśnienia obserwowanego stanu rzeczy: cząstki składające się na pierścienie są dużo mniejszej średnicy, około 1 cm, niż zakładała to symulacja, pierścienie są bardzo młode (poniżej 100 lat), bądź w układzie znajduje się nieznany jeszcze, ciężki obiekt, pełniący funkcję księżyca pasterskiego[5]. Nie jest ponadto znany wpływ niektórych przyjętych uproszczeń, na przykład całkowitego braku ekscentryczności pierścieni.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n (10199) Chariklo w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
- ↑ a b F. Braga-Ribas et al.. A ring system detected around the Centaur (10199) Chariklo. „Nature”, 2014-03-26. DOI: 10.1038/nature13155. (ang.).
- ↑ Agnieszka Ryś: Kosmos. Pierścienie wokół planetoidy. T. 96. Poznań: Amermedia Sp. z o.o., 2014, s. 3. ISBN 978-83-252-2253-6.
- ↑ Elizabeth Gibney. Asteroids can have rings, too. „Nature”, 2014-03-26. [dostęp 2014-03-27]. (ang.).
- ↑ a b Michikoshi, S. i Kokubo, E.. Simulating the Smallest Ring World of Chariklo. „The Astrophysical Journal Letters”, 2017-03-03. DOI: 10.3847/2041-8213/aa6256. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Diagram orbity (10199) Chariklo w bazie Jet Propulsion Laboratory (ang.)
- Dwa pierścienie planetoidy Chariklo w serwisie APOD: Astronomiczne zdjęcie dnia
- (10199) Chariklo w bazie Minor Planet Center (ang.)
Media użyte na tej stronie
Autor: ESO/L. Calçada/M. Kornmesser/Nick Risinger (skysurvey.org), Licencja: CC BY 3.0
An artist's rendering of the minor planet 10199 Chariklo, with rings.
Original caption:
- Observations at many sites in South America, including ESO’s La Silla Observatory, have made the surprise discovery that the remote asteroid Chariklo is surrounded by two dense and narrow rings. This is the smallest object by far found to have rings and only the fifth body in the Solar System — after the much larger planets Jupiter, Saturn, Uranus and Neptune — to have this feature. The origin of these rings remains a mystery, but they may be the result of a collision that created a disc of debris.
- This artist’s impression shows a close-up of what the rings might look like.